Leyla Büyükdereli
Giriş
Yeni yapılan buz çekirdeği verilerine göre, 1995’ten bu yana gerçekleşen Grönland’daki ani ısı artışı, büyük kuzey adasının 20 yüzyıl ortalamasından 2.7 derece (1.5 santigrat derece) daha sıcak ve son 1000 yılın en yüksek sıcaklığına vardı.
Bugüne kadar, dünyanın diğer kısımlarına kıyasla Grönland buz çekirdekleri—termometrelerden önce olan uzun süreli sıcaklıklara bir bakış— adanın en uzak kuzey noktasında küresel ısınmaya dair net bir sinyal göstermemiştir. Fakat buz çekirdeği 1995’ten beri yeni bir veriyle güncellenmemiştir. 2011 yılında delinmiş, yeni analiz edilen çekirdekler Nature dergisinin Wednesday’deki çalışmasına göre son 15 yılda sıcaklıkta dramatik bir artış göstermiştir.
Almanya’daki Alfred Wegener enstitüsünden, buzulbilimci ve araştırmanın baş yazarı Maria Hoerhold “1990’lardan 2011 yılına kadar sıcaklık artışında yükselme görüyoruz. Artık küresel ısınmanın gerçek sinyalini görüyoruz.” dedi.
Buz çekirdeği verilerini analiz etmek yıllar alıyor. Hoerhold’un 2019 yılından yeni buz çekirdekleri elinde mevcut fakat hala onlar üzerindeki çalışmalarını bitiremedi. Ayrıca, Grönland’ın buz tabakası ve buzulları son zamanlarda daha hızlı eridiği için sıcaklık artışının devam etmesini bekliyor.
Araştırma grubundan olmayan, Danimarka Meteoroloji Enstitüsü’nden iklim bilimci Martin Stendel “Bu önemli bir bulgudur ve buz çekirdeklerindeki ‘ısı kaybının’ çekirdeklerin güçlü ısınma başlamadan önce sona ermesinden kaynaklandığı şüphesini doğrulamaktadır.” dedi.
Buz çekirdekleri, 1000 yılından 2011 yılına dek Grönland için bir vekil sıcaklık tablosu çıkarmak amacıyla kullanıldı. İlk 800 yılda sıcaklığın soğuma yönünde eğilim gösterdiğini, sonrasında 1990’lardan itibaren keskin ve ani bir sıcaklık yükselişine kadar sıcaklık artış yönünde eğilim gösteriken yükselip alçalarak dalgalanmalar yaşandığını ortaya koymuştur. Bir bilim insanı, bu durumu hokey sopasıyla karşılaştırdı. Bu tabiri iklim değişikliğini gösteren diğer uzun vadeli sıcaklık verileri için kullandı.
Hoerhold, 1995’ten sonra sıcaklıktaki sıçramanın 19. yüzyılın ortalarından önceki sanayi öncesi zamanlardan çok daha büyük olduğunu ve bunun insan kaynaklı iklim değişikliğinden başka bir şey olma ihtimalinin “neredeyse sıfır” olduğunu dile getirdi.
Araştırma, aynı zamanda ısı artışıyla beraber, Grönland’ın eriyen buzlarından akan ani su artışı olduğunu göstermekte.
Hoerhold, Grönland’da gerçekleşen durumun doğal hava değişkenliği olduğunu, bunun Grönland blokajı adı verilen ve ara sıra bir hava sistemi nedeniyle dalgalanmaların gerçekleştiğinin, geçmişte insan kaynaklı iklim değişikliğini maskelediğini dile getirdi.
Fakat 25 yıl önce sıcaklığın saklanamayacak kadar büyük bir noktaya geldiğini söyledi.
Geçmiş veriler Grönland’ın, şu an küresel ortalamadan dört kat daha hızlı ısınmakta olan Kuzey Kutbu’nun (Arktik) diğer kısımları kadar hızlı ısınmadığını gösterse de ada bu ısınmaya yetişiyor gibi görünüyor.
Yıllardır buz çekirdeği verileri Grönland’ın Kuzey Kutbundan biraz farklı davrandığını gösterdi. Hoerhold’un söylediğine göre bunun sebebi Grönland blokajı. Diğer bilim insanları ise, dev bir kara kütlesi olan Grönland’ın, suya çok daha yakın olan Kuzey Kutbu’nun geri kalanına kıyasla, eriyen deniz buzu ve diğer su faktörlerinden daha az etkilendiğini dile getirdiler.
Hoerhold’un takımı, yerleşik buz çekirdeği kayıtlarıyla eşleşmek için eski çekirdeklerin yakınında beş yeni çekirdek deldi. Gözlemlenen verilerle kontrol edilen önceden oluşturulmuş bir formül kullanarak ısıyı hesaplamak için buzda buldukları iki farklı oksijen izotopunun farkını kullanırlar.
Hoerhold ve diğer bilim insanları, yeni ısınma verilerinin kötü haber olduğunu çünkü Grönland’ın buz tabakasının eridiğini söylüyorlar. Aslına bakılırsa çalışma 2011’den gelen verilerle sona eriyor ve ertesi yıl Grönland’da rekor bir erime oldu, ve adanın buz kaybı o zamandan beri yüksekti diyor Hoerhold.
“Kuzey Grönland’daki ısınma konusunda oldukça kaygılı olmalıyız çünkü o bölgede geniş gelgit suyu buzulları ve bir buz akıntısı şeklinde bir düzine uyuyan dev var.” diyor Danimarka Meteoroloji Enstitüsü’nden buz bilimci Jason Box. Ve uyandığında, Grönland’daki erimeyi arttıracağını söyledi.
Ve bunun anlamı “yükselen denizler; evleri, işletmeleri, ekonomileri ve toplulukları tehdit ediyor.” dedi ABD Ulusal Kar ve Buz Veri Merkezi Baş Bilim İnsanı Yardımcısı Twila Moon.
Kaynak: https://phys.org/news/2023-01-ice-core-analysis-sharp-greenland.html
Görsel Kaynak: https://www.rand.org/blog/2019/09/engaging-with-greenland.html
Editör: Doğa DEMİRBAŞ