Branşiootorenal/Branşiyotik Sendromu

İçindekiler

Tanım

Branşiootorenal Sendromu Hastalığı, boyunda bulunan dokuların gelişmesini etkileyen ve kulaklarda ve böbreklerde sakatlık durumlarına neden olabilen bir hastalıktır. Branşiootorenal (BOR) Sendromu Hastalığı’nın belirtileri ve semptomları, aynı ailede bulunan aile bireylerinin arasında bile farklılık göstermektedir. Branşiyotik (BO) Sendromu Hastalığı, BOR Sendromu Hastalığı ile benzer özelliklere sahiptir ama BO Sendromu Hastalığı’ndan etkilenen kişilerde böbrek problemleri bulunmamaktadır. Aksi halde bu iki hastalık, araştırmacı kişilerin genellikle birlikte düşündükleri gibi benzer durumlardır.

“Branşio-“, gelişim evresinde bulunan embriyoda, boyun kısmının ön ve arka tarafındaki dokuların oluşumuna yol açan, bir yapı olan ikinci branş kemerine karşılık gelir. BOR/BO Sendromu Hastalığı’na sahip olan kişilerde, ikinci branş kemerinin anormal gelişim durumu, boyun kısmında bulunan branş yarık kistleri adı verilen kitlelerin oluşmasına neden olabilir. BOR/BO Sendromu Hastalığı’ndan etkilenen bazı bireyler de, boyun kısmının hemen yanında bulunan köprücük kemiğinin üstünde, fistül adı verilen anormal delikler veya çukurlar vardır. Fistül, bademcik yakınında bulunan, ağızdan çıkan, boynun içinde tüneller oluşturabilir. Eğer branş yarık kistleri ve fistülleri bulaşıcı bir durumda olurlarsa, sağlık sorunlarına neden olabilirler, bu yüzden sıklıkla cerrahi yöntem ile çıkarılırlar.

“Oto-” ve “Otik-“, kulağa (Şekil 1) karşılık gelmektedir. BOR/BO Sendromu Hastalığı’na sahip olan çoğu kişi, işitme kaybı ve diğer kulak problemlerine sahiptirler. İşitme kaybı, iç kulaktaki problemlerden kaynaklandığı için duyusal olabilir; iletken, yani orta kulakta bulunan küçük kemiklerde oluşan değişikliklerden kaynaklanır veya karışık, yani iç kulak ve orta kulak problemlerinin bir kombinasyonundan kaynaklanabilir. BOR/BO Sendromu Hastalığı’ndan etkilenen bazı kişiler, ciltte oluşan küçük deliklere veya kulağın hemen önünde oluşan fazladan doku parçalarına sahiptirler. Bunlara sırasıyla, preauriküler çukurlar (Şekil 2) ve preauriküler parçacıklar denilmektedir.

Branşiootorenal/Branşiyotik Sendromu — Şekil 1: Normal Kulak Anatomisi

“Renal” böbrekleri (Şekil 3) ifade etmektedir; BOR Sendromu Hastalığı, böbrek yapısının ve fonksiyonlarının bozulmasına neden olmaktadır. Böbreklerde oluşan bu bozukluklar, hafif ile şiddetli bir şekilde gerçekleşmektedir ve böbreklerin bir tanesini veya her ikisini de etkileyebilir. Yaşanan bazı vakalarda, Son Dönem Böbrek Hastalığı (ESRD) olarak adlandırılan durum, yaşamın ilerleyen zamanlarında gelişebilir. Bu ciddi rahatsızlık, böbreklerin, sıvıları ve atık ürünlerini vücuttan atmak için etkili bir şekilde filtreleyemediğinde oluşmaktadır.

Sıklık

Araştırmacı kişiler, BOR/BO Sendromu Hastalığı’nın yaklaşık 40.000 kişiden 1’ine etki ettiğini tahmin etmektedir.

Nedenler

BOR/BO Sendromu Hastalığı’na sahip olan kişilerin üç geninde mutasyon (EYA1, SIX1 ve SIX5 genleri) rapor edilmiştir. BOR/BO Sendromu Hastalığı’na sahip olan kişilerin yaklaşık %40’ı EYA1 geninde oluşan mutasyonlara sahiptir. Oluşan SIX1 gen mutasyonları, BOR/BO Sendromu Hastalığı’nın daha az yaygın görülen bir nedenidir. Oluşan SIX5 gen mutasyonları ise, BOR Sendromu Hastalığı olan az sayıda insanda bulunmuştur, ancak araştırmacı kişiler, bu gende oluşan mutasyonların duruma sebep olup olmadığını sorgulamaktadır. Başlangıç olarak, SIX5 gen mutasyonlarına sahip olduğu bildirilen ve hastalıktan etkilenen bazı bireylerin, daha sonra EYA1 gen mutasyonlarına sahip olduğu bulundu ve araştırmacı kişiler, EYA1 gen mutasyonlarının bu kişilerdeki durumun asıl nedeni olabileceğinden şüphelendi.

EYA1, SIX1 ve SIX5 genlerinden üretilen proteinler, doğum öncesi gelişimde önemli rol oynamaktadır. Oluşan EYA1 proteini, embriyonik gelişim sürecinde birçok çeşitli yöne dahil olan genlerin aktivitesini düzenleyebilmek için, SIX1 ve SIX5 proteinleri de dahil olmak üzere diğer birkaç proteinle etkileşime girmektedir. Yapılan araştırmalar sonucu, bu protein etkileşimlerinin, ikinci branş kemeri, kulaklar ve böbrekler de dahil olmak üzere birçok organ ve dokunun norma bir şekilde oluşabilmesi için gerekli olduğunu göstermektedir. EYA1, SIX1 veya SIX5 geninde oluşan mutasyonlar, proteinlerin birbirleriyle etkileşime girebilme ve gen işlevlerini düzenleyebilme yeteneğini bozabilir. Ortaya çıkan genetik bozukluklar, doğumdan önce gelişen organların ve dokuların yapısını etkiler, bu da BOR/BO Sendromu Hastalığı’nın karakteristik özelliklerine yol açar.

BOR/BO Sendromu Hastalığı’na sahip olan bazı kişiler yukarıda ismi söylenmiş olan genlerin hiçbirinde tanımlanabilmiş bir mutasyona sahip değildir. Yaşanan bu gibi vakalarda, hastalığın nedeni bilinmemektedir.

Kalıtım Modeli

BOR/BO Sendromu Hastalığı, otozomal baskın bir model (Şekil 4) ile kalıtılır; yani bu durum, her bir hücrede değiştirilmiş olan genin bir kopyasının, hastalığa sebep olmak için yeterli olduğu anlamına gelir. BOR/BO Sendromu Hastalığı’nda oluşan vakalarda, hastalıktan etkilenen kişilerin yaklaşık yüzde 90’ı, etkilenen bir ebeveynin mutasyonunu (Şekil 5) devralır. Kalan vakaların çoğunluğu ise, gende oluşan yeni mutasyonlardan kaynaklanır ve ailelerinde rahatsızlık geçmişi olmayan kişilerde oluşur.