Brankio-oto Renal/ Brankiotik Sendromu

Tanım 

Brankio-oto renal (BOR) sendromu boyundaki dokuların gelişimini bozan, kulaklar ve böbreklerde şekil bozukluğuna neden olan bir rahatsızlıktır. Bu rahatsızlığın bulgu ve belirtileri aynı aile bireyleri arasında bile fazla çeşitlilik göstermektedir. Brankiotik (BO) sendromu BOR sendromunda olan aynı özelliklerin çoğunu içerir, lakin hasta bireylerde böbrek anormallikleri görülmez. Bu iki rahatsızlık diğer taraftan araştırmacıların sıklıkla beraber düşündüğü kadar çok benzer (BOR/BO sendromu veya brankio-oto renal spektrum hastalıkları).

Brankio-, boyun tarafından ve karşıdan dokulara yükseklik veren gelişen embriyodaki bir yapı olan ikinci solungaçlı kemeri temsil eder. BOR/BO sendromlu insanlarda, ikinci solungaçlı kemerin gelişimindeki anormallikler boyunda solungaçlı yarık kistler denilen yığınların oluşmasına neden olabilir. Bazı hasta insanlarda köprücük kemiğinin hemen üstünde boynun yanında fistüller denilen anormal delik veya çukurlar vardır. Fistüller bademciğin yanından ağza çıkan boynun içine doğru tünel oluşturabilirler. Solungaçlı yarık kistler ve fistüller iltihaplandığı zaman sağlık problemlerine yol açabilir, bundan dolayı genellikle ameliyatla kaldırılıyorlar.

Oto- ve otik- kulağı temsil eder; BOR/BO sendromu olan insanların çoğunda işitme kaybı ve diğer kulak anormallikleri vardır. İşitme kaybı eğer iç kulaktaki anormalliklerden kaynaklandıysa sensorinöral, eğer orta kulaktaki küçük kemiklerin değişmesinden kaynaklandıysa iletken, eğer orta kulak ve iç kulak anormallikleri birleşiminden oluştuysa karışık olabilir. Bazı hasta insanların derilerinde ufacık çukurlar veya kulağın önünde fazladan doku parçaları vardır. Bunlara sırasıyla preoriküler çukurlar ve preoriküler etiketler denir.

Renal böbrekleri temsil eder; BOR sendromu (BO sendromu değil) böbrek yapısında ve işlevinde anormalliklere neden olur. Bu anormallikler hafiften şiddetliye çeşitlilik gösterir ve bir ya da her iki böbreği de etkiler. Bazı vakalarda, son dönem böbrek yetmezliği (SDBY) yaşamın ilerleyen dönemlerinde daha çok etkiler. Bu ciddi durum böbrekler sıvıları ve atık maddeleri vücuttan etkili bir biçimde süzmeye elverişli olmadığında ortaya çıkar.

Sıklık 

Araştırmacılar BOR/BO sendromunun 40.000 insanda 1 kişiyi etkilediğini tahmin ediyor.

Nedenler

Üç gende, EYA1, SIX1 ve SIX5′te gerçekleşen mutasyonlar BOR/BO sendromlu kişilerde belirtilmiştir. Bu hastalık bulunan kişilerin yaklaşık yüzde 40’ında EYA1 geni mutasyonu vardır. SIX1 geni mutasyonları bu hastalığın çok daha az yaygın nedenidir. Araştırmacılar bu hastalığa SIX5 geni mutasyonlarının neden olduğundan şüphe duydukları halde, SIX5 geni mutasyonları BOR sendromlu insanların küçük bir kısmında vardır. Bazı hasta bireylerde ilk başta SIX5 geni mutasyonları bildirildiği, daha sonra EYA1 geni mutasyonuna da aynı zamanda sahip olduğu tespit edildi ve araştırmacılar bu durumdaki hastalarda ana nedenin EYA1 geni mutasyonlarının olabileceğinden şüphe ediyorlar.

EYA1, SIX1 ve SIX5 genlerinden üretilen proteinler doğum öncesi gelişimde önemli rol oynuyor. EYA1 proteini birçok yönden embriyonun gelişimine dahil olan genlerin aktivitesini düzenlemek için SIX1 ve SIX5 dahil olmak üzere birçok protein ile etkileşime geçiyor. Araştırmacılar bu proteinlerin ikinci solungaçlı kemer, kulaklar ve böbrekler dahil olmak üzere birçok organ ve dokunun normal oluşumu için etkileşime geçmesinin gerekli olduğunu ileri sürüyor. EYA1, SIX1 ve SIX5 genlerindeki mutasyonlar proteinlerin bir başka proteinle etkileşim yeteneğini ve gen aktivitesi düzenlemesini bozabilir. Sonuçta oluşan genetik değişiklik BOR/BO sendromunun özgün özelliklerine yol açan doğum öncesi doku ve organlardaki gelişim bozukluğunu etkiler.

BOR/BO sendromlu bazı insanlarda yukarıda listelenen genlerin hiçbirinde mutasyon tanımlanmamıştır. Bu tür vakalarda hastalığın nedeni bilinmemektedir.

Kalıtım Modeli

BOR/BO sendromu her hücrede değişen bir genin kopyasının bulunması hastalığa neden olmak için yeterli olan otozomal baskın düzende kalıtsaldır. Vakaların yaklaşık yüzde 90’ı hastalıklı bir bireyin ailedeki hastalıklı birinden mutasyonu kalıtsal olarak aldığı durumdur. Geri kalan vakalara gendeki yeni mutasyonlar neden olur ve aile soyağacında bu hastalıkla ilgili bir geçmişi bulunmayan insanlarda ortaya çıkar.

Bu Hastalığın Diğer İsimleri 

• BO sendromu
• BOR
• BOR sendromu
• BOS
• Brankio-oto-renal sendromu
• Brankio-otorenal displazi
• Brankio-otorenal sendromu
• Brankiotik sendromu
• Brankiootorenal displazi
• Brankiootorenal spektrum hastalıkları
• Brankiootorenal sendromu
• Melnick-Fraser sendromu

Kaynak:https://medlineplus.gov/genetics/condition/branchiootorenal-branchiootic-syndrome/

Görsel Kaynak:Knoers, N. V. A. M., & Cremers, C. W. J. R. (2009). The Branchio-oto-renal Syndrome. Genetic Diseases of the Kidney, 643–649. https://doi.org/10.1016/b978-0-12-449851-8.00037-1.doi:https://doi.org/10.1016/B978-0-12-449851-8.00037-1

Editör: Tolga POLAT