BLM Geni Nedir?

İçindekiler

BLM Geni: Helikaz benzeri BLM RecQ

Normal Fonksiyon

BLM geni, RecQ helikazı olarak adlandırılan bir protein ailesinin üye oluşumu için gereken emirleri verir. Helikazlar, DNA’ya bağlanan ve DNA molekülünün birbirine sarılı iki zincirini çözen enzimlerdir. Bu çözülme, hücre bölünmesi için yapılan hazırlıkta DNA’nın çoğaltılması ve hasar gören DNA’nın onarılması dahil hücre çekirdeğindeki birtakım işlemler için gereklidir. RecQ helikazlar DNA’nın yapısını ve bütünlüğünü korumaya yardımcı oldukları için, ‘’genomun koruyucuları’’ olarak bilinirler.

Bir hücre iki hücre formuna bölünmeye hazırlandığında, kromozomları oluşturan DNA kopyalanır. Böylece her yeni hücre, her bir ebeveynden birer tane olmak üzere, her bir kromozomun iki kopyasına sahip olacaktır. Her bir kromozomdan kopyalanan DNA, hücre bölünmesinin ilk aşamalarında birbirine bağlanan kardeş kromatitler adı verilen iki özdeş yapı olarak ayarlanır. Kardeş kromatitler bu süre içinde ara sıra küçük DNA sıralarını değiştirirler ve bu süreç kardeş kromatid değişimi olarak adlandırılır. Araştırmacılar, bu değişimlerin kopyalama sürecinde DNA’nın aldığı hasardan ortaya çıktığını öne sürmektedir. BLM proteini, kardeş kromatid değişimleri önlemeye yardımcı olur ve hatta kopyalama sırasında DNA’nın istikrarını korumaya yardım eden diğer işlemlerde de bulunur.

Genetik Değişikliklerle İlgili Sağlık Koşulları

Bloom Sendromu

Boy kısalığı, güneşe maruz kaldıktan sonra oluşan cilt döküntüsü ve oldukça artmış olan kanser riski ile nitelendirilen kalıtımsal bir bozukluk olan Bloom sendromuna sahip olan kişilerde 70’den fazla BLM geni mutasyonu tespit edilmiştir. Özel bir BLM geni mutasyonu, Orta ve Doğu Avrupa (Eskenazi) Yahudi kökenli insanlar arasında neredeyse tüm Bloom sendromu vakalarına sebep olur. Bu mutasyon, altı DNA yapı taşını(nükleotidleri) ortadan kaldırır ve 2281 pozisyonunda (2281 delta 6ins7 ya da blmAsh şeklinde yazılır) diğer yedi ile değiştirir. BlmAsh mutasyonu, BLM proteininin anormal bir kısalıkta ve işlevsel olmayan bir türünde üretilmesine sebep olur. Diğer BLM geni mutasyonları, protein sıralamasındaki tek protein yapı taşlarını(amino asitleri) değiştirir veya protein oluşturma emirlerinde erken bir durdurma sinyali oluşturur. Bu mutasyonlar, fonksiyonel BLM proteini miktarını da azaltır.

Fonksiyonel BLM proteini eksikliğinin sonucu olarak, kardeş kromatid değişiminin sıklığı ortalamanın yaklaşık olarak 10 kat üstündedir. Bireyin anne ve babasından türeyen kromozomlar arasındaki DNA değişimi, BLM geni mutasyonları olan insanlarda da artar. Ek olarak, etkilenen bireylerde kromozomal kırık daha sık görülür. Tüm bu değişiklikler, genetik materyeldeki hücre aktivitelerini bozan ve bu durumla ilişkili sağlık sorunlarına yol açan boşluklar ve kırılmalarla ilişkilidir. BLM proteini olmadan, hücre güneş hassasiyetinin artmasına neden olan ultraviyole ışığın sebep olduğu DNA hasarını onarmada yetersiz kalır. Hücrelerin kontrolsüz şekilde bölünmesine izin veren genetik değişiklikler, Bloom sendromlu kişilerde meydana gelen kanserlere yol açar.