Avicenna (İbn-i Sina) Kimdir?

Tanım

Halk arasında Avicenna olarak da tanınan İbni Sina, tıp, psikoloji ve farmakolojiden (eczacılık bilimi), jeoloji, fizik, astronomi, kimya ve felsefe alanlarına kadar uzanan katkıları ile gerçek bir bilge idi. Aynı zamanda da bir şair, İslam alimi ve ilahiyatçı idi.

Tıp bilimine , ünlü kitabı Al Qanun Fi Al-Tibb (Tıbbın Kanunu) kitabı ile büyük katkı sağlamıştır. Bu kitap, bir milyondan fazla kelime içeren beş ciltlik mükemmel bir tıp ansiklopedisidir. Çok eski zamanlardan kalma ve Müslüman kaynaklardan elde edilmiş tıbbi bilgilerden oluşur. Diğer bir önemli eseri ise bilimsel ve felsefi bir ansiklopedi olan “Kitabü’ş-Şifa” şifa, iyileşme kitabıdır.

Erken Yaşam

Bu büyük bilim adamı, MS 980 yıllarında Buhara yakınlarındaki Afsana köyünde, aynı zamanda annesinin de köyü olan şimdiki Özbekistan’da doğmuştur. İsmaili mezhebinin bir savunucusu olan babası Abdullah, şimdiki Afganistan’ın bir kısmı olan Balkh’dandır. İbni Sina ilk eğitimini memleketinde almış ve on yaşına geldiğinde Kuran Hafız’ı olmuştur (Kuran’ı ezberlemiştir). 14 yaşındayken, öğretmenlerini geride bırakacak olağanüstü entellektüel becerilere sahipti. Sonraki birkaç yıl boyunca kendisini Müslüman hukuku, felsefesi ve doğa bilimine adamış ve mantık, Öklit ve Ptolemy’s Almagest (Büyük Bileşim) üzerine çalışmıştır.

İbni Sina çok dindar bir adamdı. Henüz genç yaşındayken, Aristotales’in metafizik üzerine yaptığı çalışmalarla afallayıp, ona bir yol göstermesi için Tanrı’ya dua etmiştir. Sonunda da ünlü bir filozof, Farabi’nin el kitabını okuduktan sonra yaşadığı zorlukların çözüm yolunu bulmuştur.

Katkıları ve Başarıları

16 yaşında, tüm çabalarını tıp öğrenmeye adamış ve 18 yaşına geldiğinde ünlü bir hekim derecesi kazanmıştır. Bu süre boyunca, tüm ünlü hekimlerin umudunu yitirdiği bir hastalıktan, Samanidlerin hükümdarı II. Nuh’u iyileştirmiştir. Bu büyük çaba üzerine, Amir onu ödüllendirmek istemiş ve genç hekim Amir’in kendisine ait olan kraliyet kütüphanesini kullanmak için izin istedi.

Babasının ölümü üzerine, İbni Sina 22 yaşında iken, mantık ve astronomi dersleri verdiği Hazar Denizi yakınlarındaki Jurjan’a taşındı. Aynı zamanda, burada ünlü çağdaş Ebu Rayhan el-Biruni ile tanışmış oldu. Daha sonra, İran’ın bir şehri olan Rey’e, ardından da eserlerini yazıp-öğrettiği Hamedan’a (bugünkü İran) gitti. Ayrıca burada, Hamedan Amir’i Şems- El Davla’yı yaşadığı ciddi bir hastalıktan kurtardı.

Hamedan’dan İsfahan’a (şu an İran’ın ortası) taşındı ve burada destansı yazılarını tamamladı. Yine de, seyahat etmeye devam etti ve gösterdiği yoğun zihinsel çaba, siyasi kargaşa gibi sağlığını etkiledi. Hayatının son on yılını askeri bir komutan olan Ala al-Dawla Muhammed’in hizmetinde geçirdi. Ona, seferleri sırasında da dahil olmak üzere bir hekim ve bilimsel danışman olarak hizmet etti. İbni Sina, MS 1037 yılının Haziran ayında 58 yaşında öldü ve İran’ın Hamedan şehrinde gömüldü.

Çalışmaları

İbni Sina’nın tıp bilimine en büyük ve en önemli katkısı, Batı’da ‘’Canon’’ olarak da bilinen ünlü kitabı Al Qanun Fi Al-Tibb (Tıbbın Kanunu) olmuştur. Bu kitap, bir milyondan fazla kelime içeren beş ciltlik mükemmel bir tıp ansiklopedisi idi. Çok eski zamanlardan kalma ve Müslüman kaynaklardan elde edilmiş tıbbi bilgilerden oluşuyordu. Bu kitap, 20. Yüzyılda Latince’ye çevirilmiş ve Avrupa Üniversiteleri’nde 17. Yüzyılın ortalarına kadar standart tıbbi metin olarak kullanıldı.

Diğer bir önemli eseri ise, bilimsel ve felsefi bir ansiklopedi olan “Kitabü’ş-Şifa” şifa, iyileşme kitabıdır. Bu kitabın amacı “ruhu iyileştirmek” idi. Bu kitap dört bölümden oluşmakta idi: mantık, doğa bilimleri, matematik ve metafizik. Kitabında kendi mantık sistemini, yani Avicennian mantığını geliştirmiştir. Astronomi’de,  Venüs’ün Güneş’e Dünya’dan daha yakın olduğunu iddia etmiştir. Bir yıldızın koordinatlarını gözlemlemek için bir alet icat etmiştir. Birkaç astronomik gözlem yapmış ve yıldızların kendi kendilerini aydınlattığını öne sürmüştür. Matematikte, “dokuzları atma”nın aritmetik kavramını ve uygulamasını açıklamıştır. İbni Sina, aynı zamanda şiir, din ve müzik alanlarına da katkı sağlamıştır. Toplamda yaklaşık 240’ı hayatta kalan 400’den fazla eser yazmıştır.

Kaynak: https://www.famousscientists.org/avicenna/

Görsel Kaynak: https://i.ytimg.com/vi/BHlh02AKskw/maxresdefault.jpg

Editör: Meryem GÖKOĞLU