Atlarda Konjonktivit Nedir?

Tanım

Atlarda konjonktivit olarak adlandırılan rahatsızlık konjonktivanın ya da gözün pembe mukus zarlarının şişmesiyle kendini gösterir. Şişmeye enfeksiyöz bir etken sebep olabilirken enfeksiyöz olmayan yani bulaşıcı olmayan etkenlerde sebep olabilir. Konjonktivit her yaşta kendini gösterebileceği gibi sıklıkla genç atlarda karşımıza çıkar.

Atınızın gözünde herhangi bir anormallik gördüğünüz de bu durumu acil tıbbi bir durum olarak sayılıp hızlı bir biçimde bir veteriner hekimden destek alınması gereklidir. Gözle ilgili sorunlar kısa süre içinde ciddileşir.

Belirtiler

Konjonktiviti olan bir atta göreceğimiz semptomları şu şekilde sıralayabiliriz:

• Gözlerde akıntı, drenaj
• Gözleri kısma
• Gözlerde aşırı kaşıntı buna bağlı ovuşturma
• Başın sallanması
• Gözde ve gözün çevresinde kızarıklık
• Gözün herhangi bir bölgesinde ya da çevresinde şişkinlik

Nedenler

Enfeksiyöz yani bulaşıcı etkenler sebep olabilirken enfeksiyöz olmayan, bulaşıcı olmayan etkenlerde sebep olabilir.  Bulaşıcı & bulaşıcı olmayan nedenleri şu şekilde sıralayabiliriz:

Bulaşıcı

• Viral
• Bakteriyel
• Parazit
• Protozoal
• Mantar

Bulaşıcı Olmayan

• Travmaya bağlı
• Alerjik reaksiyonlar sonucu
• Tahriş edici maddeler kaynaklı (alerjik)
• Nazolakrimal kanalın tıkanması
• Üveit sonucu
• Neoplastik (kanser)

Atlarda konjonktiviti ortaya çıkaran en yaygın nedenler travma ve enfeksiyona sebep olan etkenlerdir. Konjoktivite sebep olan virüsle enfekte olmuş bir atla teması olan bir sineğin genç atlarla direkt temas etmesi halinde genç atlar konjoktivit olabilir. Bulaşıcı olmayan etkenlerden biri olan travma atınızın yüzünde kaşıntıya sebep olan alerjenlerden tutunda gözüne kaçan ve tahriş oluşturan başta toz olmak üzere bir çok şeyden kaynaklanabilir.

Teşhis

Bir attaki konjoktiviti tespit edebilmek için veteriner hekim öncelikle ayrıntılı geniş bir anamnez alacaktır. Bunu fiziki muayene takip edecektir. Ardından da oftalmik muayene.  Tabii ki kan tahlili ve çeşitli teşhis testleri de uygulanır.

Anamnez alırken veteriner hekimler şu tarzda sorular soracaktır:

• Atınızın gözündeki yeni semptomları ne zamandan beri farkındasınız?
• Atınız  yakın zamanda seyahat etti mi ya da yeni atlarla birlikte mi?
• Atınız da göz sorunuyla ilk defa mı karşılaştınız?
• Atınızın son zamanlarda başka anormal davranışlar gösterdiğini fark ettiniz mi?

Veteriner hekiminiz ayrıca atınızın aşı tarihini haşere giderme vaktini de öğrenmek isteyecektir.

Veteriner hekiminiz bunların dışında:

• Mukus zarlarına, diş etlerine bakar.
• Kalbi, akciğerleri ve gastrointestinal sistemi dinler.
• Vücut ısısını kontrol eder.
• Anormal şişlikler ya da farklı fiziksel anormalliklerin olup olmadığını anlamak için atınızı kontrol eder.

Tüm bunları yaparak veteriner hekiminiz fiziki muayeneyi tamamlar.  Son aşama da veteriner hekiminiz topallık olup olmadığını ya da nörolojik herhangi bir belirtinin var olup olmadığını netleştirmek adına atı yürütmenizi isteyebilir.

Fizik muayenenin bitmesinin ardından veteriner hekiminiz göz ve gözün çevresindeki bölgeleri kontrol etmek adına oftalmik muayene yapacaktır. Oftalmik muayenenin ilk aşamasın da  her iki gözü de karşılaştırmalı olarak kontrol edip görsel bir anormallik olup olmadığına bakacaktır. İki gözün incelemesinin bitmesinin ardından veteriner hekiminiz korneada bir çizik ya da kırılmanın varlığı kontrol edebilmek adına gözü boyamak ister (floresan göz lekesi). Floresein olarak isimlendirilen göz boyası korneadaki zedelenmiş olan hücrelerden herhangi birine yapışır. Bu yapışma sonucunda bir leke tutulması var ise veteriner hekiminiz atınıza kornea ülseri teşhisi koyması olasıdır.

Göz muayenesinin sonuçlarını dikkate alarak veteriner hekiminiz farklı teşhisler ortaya koyabilir. Sıralayacak olursak:

• Bakteriyel sebepleri tespit etmek amacıyla kültür ve duyarlılık testi
• Konjonktival kazıma veya biyopsi
• Viral testler
• Tam kan sayımı gibi kan testleri
• Bakteriyel hastalıkların tespiti için özel testler
• Sistemik hastalıkları tespit amaçlı kimyasal testler

Tedavi

Altta yatan nedene ve durumun ciddiyetine bağlı olarak konjonktivitin tedavisi şekillenir. Semptomların altta yatan sebeplerinin tedavisi için çoğunlukla atlara topikal ve oral ilaçlar verilir. Konjonktivitin tedavisinde kullanımı en yaygın olan ilaçlardan bir tanesi topikal geniş spektrumlu antibiyotik ailesinden Neopolybac’tir.

Gözdeki şişkinlik ve tahrişe bağlı olarak konjonktivit fazlasıyla ağrılı oluşabilir. Bu durumda da tercih Banamine (fluniksin meglumin) gibi oral sistemik antienflamatuarlardan yana olur.

Tercih edilebilecek başka ilaçlar şunlardır:

• Atropin oftalmik damlalar
• Gümüş sülfadiazin krem solüsyonu
• Antifungal topikal ilaçlar
• Topikal steroidler (deksametazon gibi)
• Serum (veteriner hekimin attan toplayabileceği temiz kan bileşenleri)

Veteriner hekiminiz göze birden fazla ilaç uygulamanızı önerirse vereceğiniz ilaçların arasındaki sürelerin ne kadar olacağa konusundaki talimatlara dikkat etmeniz kritiktir. Genellikle ilaçlar arasında en azami 5 dakika beklemeniz gereklidir.

 Ağrıya dayanıklılık konusunda destek olması adına atropin benzeri ilaçlardan yararlanılabilir. Fakat atropinin gözü genişletici ve atınızın ışığa daha duyarlı hale getirecek etkileri olduğuna dikkat edilmelidir. Tedavi boyunca atınızın güneş ışığından uzak bir bölge de ahırda tutmanız etkili olabilir.

Gözün iç kısmından burun deliğinin hemen iç bölgesindeki ufak açıklıktan geçen kanalı nazolakrimal kanal olarak adlandırabiliriz. Veteriner hekiminiz atınıza nazolakrimal kanalda konjonktivite sebep olan tıkanıklık teşhisi koyması durumunda atınızın sakinleştirilmesi gereklidir. Nazolakrimal kanalının iç bölgesine küçük bir tüp yerleştirilerek tıkanıklığı gidermek amacıyla solüsyon dikkatli bir biçimde kanaldan itilir.

Vetericyn gibi reçetesiz olarakta elde edilebilecek göz yıkama solüsyonları gözdeki akıntıyı temizlemeye katkıda bulunacaktır. Tabi bu tarz solüsyonları kullanmadan öncede atınızın mevcut ahvalinin uygun olup olmadığını veteriner hekiminize danışın.

Bir Atın Gözüne Göz Damlası Nasıl Uygulanır?

• Akıntıyı ıslak mendil bir pamuk ya da göz yıkama solüsyonu ile nazik ve dikkatli bir biçimde temizleyin.
• Topikal göz ilacını bir elinize alın, işaret parmağınız ile baş parmağınız arasına yerleştirin, ucu aşağı gelecek şekilde tutun. Eğer durum müsait ise bileğinizi ata yaslayın. Bu şekilde at başını hareket ettirse bile ilaç şişesinin ezkaza göze zarar verip travmatize etmesi önlenmiş olur.
• Solüsyonun kapak kısmının içinden ufak bir cep oluşturarak elinizin yardımıyla alt kapak çekilir.
• İlacın uç kısmını göze değdirmemeye dikkat ederek, önerilen miktarda topikal göz ilacı uygulanır.
• En sonda ilacın kapağının normal konumuna dönmesine imkan verilir. Atınız büyük olasılıkla birden fazla kez gözünü kırpacaktır. Bu da göz ilacının göze dağılmasına imkan tanır.

İyileşme Süreci ve Tedavi

Konjonktivit olguları 5-7 gün gibi kısa bir süre içerisinde iyileşebilir. Altta yatan sebebe ciddiyetine ve tedaviye ne kadar çabuk başlandığına bağlı olarak iyileşme süreci haftaları bulabilir. Tedavi edilmemesi durumunda konjonktivit daha da kötü bir sürece girecektir. İlerlemesi ve müdahale edilmemesi durumunda gözde kalıcı hasara ve atınız da görme bozukluklarına sebep olabilir.

Önlem

Genellikle konjonktivit çeşitli yöntemlerle önlenmesi mümkündür. Sıralayacak olursak:

• Ahır ve meralarda sinek kontrolü: Sineklerin çok olduğu bir bölgede yaşıyorsanız, sinek maskesi kullanmak, gözleri temiz tutma adına bir yöntemdir. Sinekler yalnızca bulaşıcı ajanlar olarak attan ata geçmekle kalmaz, ayrıca gözde tahrişe ve travmaya da sebep olabilir.
• Önleyici sağlık programları oluşturmak: Atları aşılamak ve solucanlardan arındırma adına çeşitli çalışmalar yapmak. Nasıl bir yol izleyeceğiniz konusunda veteriner hekiminize danışmak
• Çevresel alerjenleri azaltmak: Atlar ahırda oyalanıyor ise tozlu talaşları sulamak işe yarayabilir.
• Atı konjonktivite daha yatkın duruma getirecek altta yatan herhangi bir göz veya sistemik hastalığın tedavi edilmesi.
• Hafif pigmentli atlarda güneşe maruziyetini azaltmak: Bu tarz atlarda görülen göz ve göz kapağındaki skuamöz hücreli karsinom (SCC) olayını azaltabilir. SCC, atlarda gözü ve göz kapağını etkileyen en yaygın tümör şeklidir ve atlarda görülen ikinci en yaygın kanserdir.

Atlarda Konjonktivit Hakkında Sık Sorulan Sorular

Atlarda Konjonktivit Ne Kadar Sürer?

At konjonktivitinin süresi, altta yatan sebebe ve vakanın ciddiyetine bağlı olarak değişkenlik gösterecektir. Hafif, basit bakteriyel kökenli şekillenen bir konjonktivit 5-7 gün içerisinde iyileşebilirken, daha komplike ciddi bir konjonktivitin iyileşmesi haftaları bulabilir

Konjonktivit Kendi Kendine İyileşmesi Mümkün Müdür?

Atlar da dahil olmak üzere tüm türlerdeki göz sorunları hız şekilde ciddi problemlere dönüşmesi olasıdır. Hafif konjonktivit, tıbbi müdahale yapılmaması halinde göz enfeksiyonlarına evrilebilir.

Konjonktivitten Kurtulmanın En İyi Yöntemi Nedir?

Atınızın gözünde anormal bir şey fark etmeniz halinde veteriner hekiminizi arayın. Gözün muayenesi ne kadar erken yapılırsa tedavi planının yapılması da o kadar erken olur. Bu sayede iyileşme başlar. Konjonktivitin altında yatan sebebe bağlı olarak, tıbbi tedaviye ne kadar erken başlanırsa iyileşme de daha kısa ve prognoz daha iyi olacaktır.

Kaynak: https://www.petmd.com/horse/conditions/eyes/c_hr_conjunctivitis

Görsel Kaynak: https://ka-hi.com/blog/animal-health/horse-conjunctivitis-treatment/

Editör: Yasemin CANKAT