Asparajin Sentetaz Eksikliği

İçindekiler

Tanım

Asparajin sentetaz eksikliği, etkilenen bireylerde doğumdan kısa bir süre sonra başlayan nörolojik sorunlara neden olan bir durumdur. Bu hastalığı olan çoğu kişi, beyin dokusunun kaybı (atrofi) nedeniyle zamanla kötüleşen alışılmadık derecede küçük bir baş büyüklüğüne (mikrosefali) sahiptir. Ayrıca zihinsel ve motor becerilerini etkileyen ciddi gelişimsel gecikmelere (psikomotor gecikme) sahiptir. Etkilenen bireyler oturamaz, emekleyemez veya yürüyemez ve sözlü ya da sözsüz olarak iletişim kuramazlar. Gelişimsel dönüm noktalarında başarılı olan az sayıda etkilenen çocuk genellikle bu becerileri zamanla kaybeder (gelişimsel gerileme).

Asparajin sentetaz eksikliği olan bireylerin çoğu, abartılı refleksleri (hiperrefleksi) ve zayıf kas tonusunu (hipotoni) göstermiştir. Kas problemleri çocuklukta kötüleşir ve kas sertliği, kontrolsüz hareketler ve nihayetinde kol ve bacak felci (spastik kuadripleji) ile sonuçlanır. Etkilenen birçok bireyde tekrarlayan nöbetler de vardır (epilepsi). Etkilenen tüm insanlar aynı tip nöbet yaşamaz. En yaygın tipler bilinç kaybı, kas sertliği ve kasılmalardır (tonik-klonik); istemsiz kas seğirmesi (miyoklonik) veya anormal kas kasılması (tonik). Asparajin sentetaz eksikliği olan kişiler beklenmedik uyaranlara karşı abartılı bir ürkütücü reaksiyona (hiperekpleksi) sahip olabilir. Etkilenen bazı bireyler oksipital korteks (kortikal körlük) olarak adlandırılan görme işleminden sorumlu beyin alanının bozulması nedeniyle körlüğe sahiptir.

Asparajin sentetaz eksikliği olan kişiler tipik olarak çocukluk döneminden sonra yaşamazlar.

Sıklık

Asparagin sentetaz eksikliğinin nadir görülen bir durum olduğu düşünülmektedir. Tıbbi literatürde 20’den fazla etkilenmiş birey tanımlanmıştır.

Nedenler

Asparajin sentetaz eksikliğine, ASNS adı verilen bir gendeki mutasyonlar neden olur. Bu gen, asparajin sentetaz denilen bir enzimi yapmak için talimatlar sağlar. Bu enzim vücuttaki hücrelerde bulunur, burada protein yapı bloğu (amino asit) aspartik asidini amino asit asparajine dönüştürür.

Bir protein bileşeni olmasının yanı sıra, asparajin hücreler içindeki toksik amonyağın parçalanmasına yardımcı olur, protein modifikasyonu için önemlidir ve beyinde sinyalleri ileten bir molekül (nörotransmiter) yapmak için gereklidir. ASNS geninde, asparajin sentetaz eksikliğine neden olan mutasyonlar, fonksiyonel enzimin azalmasına veya kaybına neden olur. Diyetten elde edilen asparajin enzimin çoğu hücrede amino asidi üretme kabiliyetini büyük olasılıkla telafi etmektedir. Bununla birlikte asparajin, yalnızca belirli maddelerin kan damarları ve beyin arasından geçmesine izin veren koruyucu bariyeri geçemez (kan-beyin engeli). Sonuç olarak, asparajin sentetaz eksikliği olan kişilerde beyin hücreleri bu amino asidinin kıtlığına (eksikliğine) sahiptir. Beyin hücrelerinde asparajin sentetaz eksikliğinin tam etkisi bilinmemektedir, ancak bu durumun ciddi özellikleri nedeniyle, normal beyin gelişimi için asparajinin gerekli olduğu açıktır.

Kalıtım Modeli

Bu durum otozomal resesif bir kalıtsal kalıtımla ifade edilir, yani her bir hücredeki genin her iki kopyası da mutasyonlara sahiptir. Otozomal resesif hastalığı olan bir bireyin ebeveynlerinin her biri mutasyona uğramış genin bir kopyasını taşır, ancak bunlar genellikle durumun belirtilerini ve semptomlarını göstermezler.