Antifosfolipit Sendromu

İçindekiler

Tanım

Antifosfolipit sendromu, kan damarlarında tıkanmaya yol açabilen anormal kan pıhtıları (trombozlar) oluşma eğiliminin artmasıyla karakterize edilen bir hastalıktır. Bu pıhtılaşma tromboifili olarak bilinir. Antifosfolipit sendromunda pıhtılar vücutta herhangi bir kan damarının yanında oluşabilir fakat en sık olarak vücudun alt tarafındaki organlarda meydana gelir. Eğer damarda kan pıhtılaşması beynin içinde meydana gelirse kan akışı bozulur ve inme oluşabilir. Antifosfolipit sendromu, bir otoimmün hastalıktır. Otoimmün hastalıklar, vücudun immün sisteminin kendi doku ve organlarına saldırdığında meydana gelir.

Antifosfolipit sendromlu kadın bireyler gebelik döneminde artan komplikasyon riski altındadır. Bu komplikasyonlar gebelikle bağlı yüksek kan basıncını (pre-eklampsi), az gelişmiş plasenta, (plasental eksiklik), erken doğum veya gebelikte düşüklüğü (düşük yapma) içerir. Buna ek olarak, antifosfolipit sendromuna sahip kadın bireyler, hayatlarının diğer dönemlerine nazaran, gebelik sürecinde trombozise sahip olma konusunda daha büyük bir risk altındadırlar. Doğumdan hemen sonra, antifosfolipit sendromuna sahip annelerin bebekleri küçük olabilir veya normal kilonun altında olabilir.

Trombozis veya gebelikteki komplikasyonlar, tipik olarak antifosfolipit sendromundaki ilk işarettir. Bu durum genellikle orta yaşlılığın başında görülür fakat herhangi bir yaşta da görülme ihtimali vardır.

Kan hücrelerini ve kan damarlarını etkileyen antifosfolipit sendromunun diğer işaret ve semptomları platelet olarak adlandırılan kan pıhtılaşmasında rol oynayan hücrelerin miktarında azalmayı (trombositopeni), erken yıkımlarından dolayı kırmızı kan hücrelerinin yetersizliğini (hemollize bağlı anemi) ve cildin ince kan damarlarındaki anormalliklerin neden olduğu morumsu cilt renk değişikliğini içerir (livedo reticularis). Buna ek olarak, etkilenen bireyler ciltlerinin üzerinde açık yaralara (ülser), migren baş ağrılarına, kalp hastalıklarına veya zihinsel engelliliğe sahip olabilirler. Antifosfolipit sendromuna sahip birçok insan albörüce (Sistemik Lupus Eritematuz-SLE) gibi diğer otoimmün hastalıklara da sahip olabilir.

Nadir olarak, antifosfolipit sendromuna sahip bireylerde vücutları boyunca birçok kan damarında tromboz gelişir. Bu trombozlar etkilenen organlarda kan akışını engelleyerek organların fonksiyonlarını bozar ve sonucunda organın iflas etmesine neden olur. Bu bireylere katastrofik antifosfolipit sendromlu (CAPS) bireyler denir. CAPS, tipik olarak, böbrekleri, akciğerleri, beyni, kalbi ve karaciğeri etkiler ve bu durum etkilenen bireylerin yarısından fazlasında ölümcüldür. Antifosfolipit sendromlu bireylerin yüzde birinden daha azında CAPS gelişir.

Sıklık

Hastalığın gerçek yaygınlığı (prevalansı) bilinmemektedir. Bu durumun oldukça yaygın olduğu ve bütün trombozların yüzde birinden fazlasından sorumlu olabileceği düşünülmektedir. Felç olmuş 50 yaşından daha genç bireylerin yüzde yirmisinden fazlasının antifosfolipit sendromuna sahip olduğu tahmin edilmektedir. Albörüce(SLE) hastalığına sahip bireylerin yüzde on ile on beşi antifosfolipit sendromuna sahiptir. Benzer olarak, tekrarlayan düşükler yapan kadın bireylerin yüzde onu ile on beşi bu hastalığa sahiptir. Antifosfolipit sendromu tanısı konulmuş bireylerin yaklaşık yüzde yetmişi dişi bireylerdir.

Nedenler

Bu hastalığın genetik sebepleri bilinmemektedir. Bu durum kandaki lupus antikoagülent, antikardiyolipin ve anti B2 glikoprotein I adı verilen üç anormal immün proteinin (antikor) varlığıyla ilişkilendirilmektedir. Antikorlar normal durumlarda yabancı partiküllere ve mikroorganizmalara bağlanırlar ve onları imha edilmek üzere işaretlerler. Fakat antifosfolipit sendromundaki antikorlar normal insan proteinlerine de saldırı yaparlar. Bu antikorlar proteinlere bağlandıkları zaman, proteinler konformasyonel değişikliğe uğrarlar ve hücrelerin yüzeyindeki diğer molekül ve reseptörlere bağlanırlar. Hücrelere, özellikle immün hücrelere, bağlanma kan pıhtılaşma yolağını ve diğer immün yanıtların yolaklarını aktive eder.

Lupus antikoagülent, antikardiyolipin ve anti B2 glikoprotein I proteinlerinin üretimi virüs ve bakteri gibi normal insan proteinlerine bezer olan yabancı istilacılara maruz kalmayla aynı etkiye sahip olabilir. Yabancı istilacılara maruz kalma, vücudun enfeksiyona karşı savaşmak için antikor üretmesine neden olabilir, ancak işgalciler vücudun kendi proteinlerine çok benzer oldukları için, antikorlar insan proteinlerine de saldırabilir. Hamilelik sırasında kadının fizyolojisi, özellikle bağışıklık sistemi, gelişmekte olan fetüse uyum sağlamak için adapte olduğunda benzer tetikleyiciler meydana gelebilir. Gebelik sürecindeki bu değişiklikler dişi bireylerin yüksek oranda bu hastalıktan etkilenme sebebini açıklayabilir.

Antifosfolipit sendromuna sahip bireylerde bazı genlerinde belirli genetik varyasyonlar (polimorfizim) bulunmuştur ve bu genetik varyasyonlar, trombozların oluşumuna katkıda bulunmasıyla bilinen spesifik antikorların üretimine eğilimi artırabilmektedir. Ancak bu genetik değişimlerin, bu durumun gelişimine katkısı henüz net değildir.

Bu üç antikorun hepsine sahip olan fakat trombozise veya tekrarlayan düşüklüklere rastlanmayan bireylere antifosfolipit sendromu taşıyıcısı denilmektedir. Bu bireylerde genel popülasyona göre trombozisi gelişme riski daha fazladır.

Kalıtım Modeli

Çoğu antifosfolipit sendromu vakası sporadiktir. Yani etkilenen bireylerin ailelerinde geçmişte bu hastalık görülmemiştir. Nadir olarak, bu hastalığın ailede devam ettiği bildirilmiştir ancak hastalığın kalıtım durumu tam olarak net değildir. Birçok genetik ve çevresel faktör sendromunun gelişmesinde belirleyici rol oynamaktadır.