Alfa Talasemi X’e Bağlı Zihinsel Gerilik Sendromu

İçindekiler

Tanım

Alfa Talasemi X’e Bağlı Zihinsel Gerilik Sendromu vücudun birçok bölümünü etkileyen kalıtsal bir hastalıktır. Bu hastalık genellikle sadece erkeklerde görülür.

Alfa Talasemi X’e Bağlı Zihinsel Gerilik Sendromu görülen erkeklerde, zihinsel bozukluklar ve gelişim geriliği görülür. Konuşmaları tutuktur ve konuşmaları ya da işaretleri birkaç kelimeyi geçemez. En çok etkilenen çocuklarda; oturma, ayakta durma ve yürüme gibi motor becerilerini geciktiren düşük kas tonusu (hipotoni) görülür. Bu hastalığın görüldüğü bazı hastalar asla bağımsız olarak yürüyemezler. Alfa Talasemi X’e Bağlı Zihinsel Gerilik Sendromu görülen çoğu bireyde geniş aralıklı gözler, burun delikleri kalkık olan küçük bir burun ve düşük kulaklar dahil olmak üzere ayırt edici yüz özellikleri görülür. Üst dudak baş aşağı V şeklindedir. Alt dudak belirgin olma eğilimindedir. Bu yüz karakteristiği çoğunlukla erken çocuklukta ortaya çıkar. Zamanla, yüz özellikleri kısa bir burnu olan düz bir yüz de dahil olmak üzere daha kaba hale gelir.

En çok etkilenen hastalarda Alfa Talasemi kan bozukluğunun hafif belirtileri görülür. Bu bozukluk kırmızı kan hücrelerinde bulunan ve vücuda oksijen taşıyan hemoglobin proteinin yapımını azaltır. Hemoglobin miktarındaki azalma, vücut dokularına yeterli oksijenin ulaşmasını önler. Sıklıkla hastalarda soluk cilt, halsizlik ve yorgunluğa yol açan kırmızı kan hücrelerinin eksikliği (anemi) de görülür.

Alfa Talasemi X’e Bağlı Zihinsel Gerilik Sendromu’nun diğer özellikleri anormal küçük kafa boyutu (mikrosefali), kısa boy ve iskelet anormallikleridir. Birçok hastada mide asidinin yemek borusuna geri dönüşü (gastroözofajeal reflü) ve kronik kabızlık gibi sindirim sistemi bozuklukları görülür. Genital anormaliler de yaygındır; hasta erkeklerde inmemiş testisler ve penisin alt tarafında üretranın açılması (hipospadias) görülebilir. Daha ciddi vakalarda dış genital bölge açıkça, kadın ya da erkek organı olarak görülmemektedir (belirsiz genital bölge).

Sıklık

Alfa Talasemi X’e Bağlı Zihinsel Gerilik Sendromu’nun kesin sıklığı bilinmemesine rağmen nadir bir hastalıktır. 200’den fazla hasta raporlanmıştır.

Nedenler

Alfa Talasemi X’e Bağlı Zihinsel Gerilik Sendromu ATRX genindeki mutasyonlar sonucu oluşur. Bu gen normal gelişimde gerekli bir proteinin talimatlarını içerir. ATRX proteinin fonksiyonu tam olarak bilinmemekle birlikte, çalışmalar bu proteinin diğer genlerin ekspresyonunun düzenlenmesine yardım ettiğini önermektedir. Bu genler arasında normal hemoglobin yapımı için gerekli olan HBA1 ve HBA2 de bulunur. ATRX genindeki mutasyonlar ATRX proteininin yapısını değiştirerek gen ekspresyonunun düzenlenmesini önler. HBA1 ve HBA2 genlerinin aktivitesinin azalması Alfa Talasemi’ye yol açar. Tanımlanmamış diğer genlerin anormal ekspresyonu muhtemelen gelişim geriliğine, belirgin yüz özelliklerine ve Alfa Talasemi X’e Bağlı Zihinsel Gerilik Sendromu’nun diğer belirti ve semptomlarına sebep olmaktadır.

Kalıtım Modeli

Bu hastalık X’e bağlı resesif kalıtım gösterir. ATRX geni iki cinsiyet kromozomundan biri olan X kromozomundadır. Bir X kromozomu olan erkeklerde her hücrede genin değiştirilmiş bir kopyasının olması hastalığın görülmesi için yeterlidir. İki X kromozomu olan dişilerde ATRX geninin çalışan bir kopyasının olması mutasyonlu kopyayı genellikle telafi edebilir. Bu yüzden tek mutasyona uğramış ATRX geni bulunan kadınlar çoğunlukla Alfa Talasemi X’e Bağlı Zihinsel Gerilik Sendromunun belirtilerini asla göstermezler.

X’e bağlı kalıtımının karakteristiği olarak babalar X’e bağlı özellikleri oğullarına aktaramazlar.