Aldosteron-Üreten Adenom

İçindekiler

Tanım

Aldosteron-üreten adenom, her iki böbreğin üstünde bulunan ve hormon üreten bezler olan böbreküstü bezlerinde gelişen kanser yapmayan (iyi huylu) bir tümördür. Çoğu vakada, bireylerin böbreküstü bezlerinden birinde tek bir tümör gelişir. Bu böbreküstü tümörü çok fazla aldosteron hormonu üretir ve bu durum primer hiperaldosteronizm olarak adlandırılır. Aldosteron, böbrek tarafından tutulan tuz miktarını kontrol ederek vücudun sıvı seviyesini ve kan basıncını düzenlemeye yardımcı olur. Aşırı aldosteron böbreklerin normalden daha fazla tuz tutmasına sebep olur ve bunun sonucunda vücut sıvı seviyesi ve kan basıncı artar. Dolayısıyla Aldosteron-üreten adenoma sahip kişiler, şiddetli kan basıncı (hipertansiyon) geliştirebilirler ve bu kişilerde kalp krizi geçirme, felç olma ya da düzensiz kalp atışına sahip olma riski artar (atrial fibrilasyon).

Sıklık

Primer hiperaldosteronizm vakalarının %60‘ı kadarına aldosteron-üreten adenom neden olur. Primer hiperaldosteronizmin, dünya genelinde yaklaşık olarak 10 yetişkinden 3’ünü etkileyen hipertansiyon vakalarının %5-15‘inden sorumlu olduğu tahmin edilmektedir. Fakat, aldosteron-üreten adenomun yaygınlığı bilinmemektedir.

Nedenler

Aldosteron-üreten adenomlar çeşitli genlerin birindeki mutasyonlardan kaynaklanır. En yaygın mutant gen KCNJ5‘dir ve bu gendeki mutasyonların tümörün %40’ından sorumlu olduğu düşünülmektedir. Bu geni takiben en yaygın mutant genler, aldosteron-üreten adenomların sırasıyla %9’unda ve %6’sında mutasyona uğramış olan CACNA1D ve ATP1A1 genleridir. Diğer genlerdeki değişimler az yüzdede vakaya sebep olur. Etkilenmiş bireylerin yaklaşık sadece %60’ında belirlenmiş genlerden birinde mutasyon vardır. Ayrıca, belirlenememiş başka genlerin de hastalığa katıldığı düşünülmektedir.

Aldosteron-üreten adenoma katıldığı belirlenmiş genler hücrelerdeki sodyum (Na⁺), potasyum (K⁺) ve kalsiyum (Ca²⁺) pozitif yüklü atomlarının (iyonlar) miktarlarının dengelenmesinde rol oynar. Bu genlerden üretilmiş her protein, belirli iyonların hücre zarından taşınmasını sağlar. Bu iyonların akışı hücre zarı boyunca bir elektrik yükü oluşturur ve bu da belirli biyokimyasal süreçleri etkiler. Böbreküstü bezleri hücrelerindeki bu iyon akışı aldosteron üretiminin kontrolüne yardım eder. KCNJ5, CACNA1D ya da ATP1A1 genlerindeki mutasyonlar hücre zarı boyunca anormal elektrik yüklerine sebep olur. Bu anormaliteler, böbreküstü hücrelerinin büyümesini ve bölünmesini (üreme) artıran bir biyokimyasal süreci aşırı aktive ederek adenoma üretimini destekler. Bu biyokimyasal sürecin aşırı aktivasyonu ayrıca aldesteron üretimini artırarak hiperaldosteronizme ve hipertansiyona sebep olur.

Kalıtım Modeli

Aldosteron-üreten adenom genellikle kalıtsal değildir, ana rahmine düştükten sonra vücut hücrelerinde oluşan mutasyonlardan meydana gelir. Değişim özellikle böbreküstü bezleri hücrelerinde meydana gelerek tümör oluşumuna sebebiyet verir. Bu mutasyonlar “somatik mutasyonlar” olarak adlandırılır.