17-Beta Hidroksisteroid Dehidrojenaz 3 Eksikliği

Tanım

17-beta hidroksisteroid dehidrojenaz 3 eksikliği erkek cinsel gelişimini etkileyen nadir durumdur. Genetik olarak erkekler bu eksiklikten etkilenmektedir. Bu kişilerin gonadları (testisler) olmasına rağmen vücutları testosteron olarak isimlendirilen erkek seks hormonu (androjen) üretmezler. Testosteronun erkek cinsel gelişiminde kritik rolü vardır ve bu hormonun eksikliği doğumdan önce dış cinsel organların oluşumunu bozmaktadır.

17-beta hidroksisteroid dehidrojenaz 3 eksikliği olan çoğu insan, dişi gibi görünen dış genital organlarla doğar. Bazı durumlarda, dış genital açıkça erkek veya dişi (bazen belirsiz genital denir) görünmeyebilir. Bunun yanı sıra çoğunluğu erkek cinsiyetine sahip etkilenmiş diğer yenidoğanların, büyük çoğunda olağanın dışında küçük bir penis (mikropenis) veya penisin alt tarafındaki üretra açıklığı (hipospadias) ile ortaya çıkan genital organı vardır.

17-beta hidroksisteroid dehidrojenaz 3 eksikliğine sahip insanlar da artan kas kütlesi, erkek tipi yüz, sesin derinleşmesi ve vücut kıllarının gelişimi gibi bazı erkek ikincil cinsiyet özellikleri ergenlik döneminde gelişir. Tipik değişimlere ek olarak, etkilenen erkeklerden bazılarında meme büyümesi (jinekomasti) ile karşılaşabilirsiniz. Bu durumdan etkilenen insanlar testislere sahip olmasına rağmen, genellikle baba olamazlar ( infertildir, kısırdır), çocukları olmaz.

17-beta hidroksisteroid dehidrojenaz 3 eksikliği olan çocuklar genellikle kız olarak yetiştirilir. Bu bireylerin yaklaşık yarısı, ergenlik döneminde veya daha sonrasında  erken yetişkinlikte erkek cinsiyet rolünü benimser.

Sıklık

17-beta hidroksisteroid dehidrojenaz 3 eksikliği ender görülen genetik durumdur. Araştırmacılar bu durumun yaklaşık olarak 147.000 yenidoğan da 1 meydana geldiğini tahmin ediyorlar. Yalnız, Gazze’nin Arap nüfusunda, 200 ile 300 insanda 1’i etkilediğinden diğer bölgelerden daha yaygın görülür.

Nedenler

17-beta hidroksisteroid dehidrojenaz 3 eksikliğine, HSD17B3 genindeki oluşan mutasyonlar sebep olmaktadır. HSD17B3 geni, 17-beta hidroksisteroid dehidrojenaz 3 olarak isimlendirilen enzimi sentezlenmesi için emirler vermektedir. Bu enzim, androstenedion ismi verilen daha zayıf bir öncül androjenden testosteron üretmeye yardımcı olan testislerde aktiftir.

HSD17B3 genindeki mutasyonlar, androstenediondan testosteron üretimini azaltarak, ya zayıf aktiviteli yada aktivitesiz 17-beta hidroksisteroid dehidrojenaz 3 enziminin üretilmesi ile neticelenir. Erkek fetusunda Androjen seviyesinin çok fazla yetersizliği üreme sisteminin gelişimini etkiler, dolayısıyla 17-beta hidroksisteroid dehidrojenaz 3 eksikliğinde ortaya çıkan dış cinsel organlarda anormalliklere sebep olur.

Ergenlik döneminde, androstenedionun, diğer enzimleri içeren süreçler yoluyla testosterona dönüşümü vücudun çeşitli dokularında artar. Tamamlayıcı testosteron, 17-beta hidroksisteroid dehidrojenaz 3 eksikliği olanlar da dahil olmak üzere ergenlerde erkek ikincil cinsiyet özelliklerinin gelişmesine sebep olmaktadır.

Vücutta androstenedionun bir kısmını da kadın cinsiyet hormonu östrojene dönüştürülür. Androstenedionun testesterona dönüşümü sürecinde oluşan bozulma vücutta aşırı androstenedionun birikime sebep olur, bu birikim bazı bireylerde meme büyümesine sebep olan östrojenin fazla üretilmesini tetikler.

Kalıtım Modeli

17-beta hidroksisteroid dehidrojenaz 3 eksikliği, otozomal çekinik modelle kalıtılır, bu ifade her hücredeki genin her iki kopyasının da mutasyonları olduğu anlamına gelir. Otozomal çekinik kalıtıma sahip bir bireyin anne ve babası da mutasyona uğramış genin bir kopyasını genetiğinde taşır, ancak tipik olarak rahatsızlığın belirti ve semptomlarını göstermezler. Genetik olarak erkek olan ve her hücrede mutasyona uğramış bir genin iki kopyasına sahip olan insanlar, 17-beta hidroksisteroid dehidrojenaz 3 eksikliğinden etkilenirken, genetik olarak dişi olan ve iki mutasyonu da taşıyan insanlar genellikle bu genetik durumun herhangi bir belirti ve semptomuyla karşılaşmazlar.

Bu Hastalığın Diğer İsimleri

• Testosteron 17-beta-dehidrojenaz eksikliği
• Psödohermafroditizm, erkek, jinekomasti ile
• nötr 17-beta-hidroksisteroid Oksidoredüktaz Eksikliği
• 17-testisin Ketosteroid Redüktaz Eksikliği
• 17-KSR eksikliği
• 17-beta hidroksisteroid dehidrojenaz III Eksikliği

Kaynak: https://ghr.nlm.nih.gov/condition/17-beta-hydroxysteroid-dehydrogenase-3-deficiency#

Görsel Kaynak: https://www.researchgate.net/figure/Schematic-of-the-adrenal-steroidogenesis-biosynthesis-pathway-HSD-hydroxysteroid_fig2_311630533

Editör: Berfin SUCU