Yunus Emre AY
Tanım
Sitokram p450, enzimleri steroid hormonu ve bir çok molekülün sentezinde görev almaktadır, bazı yağlarda (kolesterol ve bazı yağlar) ve yağların sindirimi için kullanılan asitlerde (safrada ki asitler). Fazla sitokram p450 enzimleri metabolizmaya dışarıdan alına ilaç gibi maddelerin ve doğal maddelerin sindirilmesinde ve hücre içlerinde oluşan toksinlerin temizlenmesinde etkilidir. Bir insanda ortalama 60 tane sitokram p450 geni bulunmaktadır.
Sitokram p450 enzimleri başta karaciğer hücreleri olmak üzere diğer hücrelerde de bulunmaktadır. Sitokram p450 hücre içerisinde hücrenin enerjisini ürettiği (mitokondri) ve proteinin üretilip taşındığı (endoplazmik retukulum) bölgelere yerleşmiş durumda bulunmaktadır. Endoplazmik retukulum genelde ilaçları ve çevresel maddeleri sindirme uğratırken mitokondride ki enzimler ise genelde dahili maddelerin sentezinde sindirimde görevlendirilir.
Sitokram p450 genindeki yaygın varyasyonlar (polimorfizm) enzimlerin çalışmasını etkileyebilir. Polimorfizmlerin etkileri açık bir şekilde ilaçların parçalanmasında görülebilir. Gen yada polimorfizme bağlı olarak ilaçların sindirimi hızlı veya yavaş gerçekleşebilir. Sitokram p450 enzimi ilacın sindirimini eğer yavaş gerçekleştiriyorsa, o ilacın etkisi daha uzun süre devam eder ve daha az ihtiyaç duyarsın. Kişi hızlı bir metabolizmaya sahipse eğer ilaç daha hızlı parçalanır ve ilaca daha fazla ihtiyaç duyar. Sitokram p450 enzimleri ilaç sindirimi gerçekleştiren enzimleri %70 veya %80 oluşturmaktadır.
Sitokram p450 genleri CYP ile adlandırılıyor bu da her sitokram p450 genin grubun bir parçası olduğunu gösteriyor. Genlere, ayrıca gen grupları içerisinde özel bir numara verilir, genin alt grubunu temsil eden bir harf ve ve alt gruptaki her gen için özel bir sayı. Şöyle bir örnek verebiliriz, grup 27’deki bir sitokram p450 geninin alt grubu A gen numarası ise 1 ve şu şekilde yazıyoruz: CYP27A1.
Sitokram p450 genlerindeki mutasyonlar genelde vücutta ihtiyaç duyulan moleküllerin üretilmesine engel olan hastalıklara yol açabilir.
Bir gen grubundaki örnekler: CYP1B1, CYP2C9, CYP2C19, CYP2R1 , CYP4V2, CYP7B1, CYP11B1, CYP11B2, CYP17A1, CYP19A1, CYP21A2, CYP24A1, CYP27A1, CYP27B1, TBXAS1
HUGO Gen Komitesi (HGNC), gen gruplarının ve onların sahip olduğu genleri indeksini oluşturmaktadır.
Kaynak: https://ghr.nlm.nih.gov/primer/genefamily/cytochromep450
Görsel Kaynak: https://www.cgl.ucsf.edu/home/meng/SOP/images.html
Editör: Meryem Melisa KAR