Ronayi Baykuşak
İçindekiler
Şarap, Bira, Ekmek Hayatın İçinde!
Tanım
İnsanlar, binlerce yıldır bira, şarap, ekmek ve benzeri yiyecek ve içeceklerin üretiminde kullanılan bir maya türü olan Saccharomyces cerevisiae‘yi kullanmaktadır. “Saccharomyces cerevisiae” adı, bu mayanın biradaki şeker fermantasyonunda önemli bir rol oynamasından kaynaklanır.
Bira mayası (fırıncı mayası veya şarap mayası olarak da bilinir), özellikle meyvelerde yaşayan ancak ağaç kabukları gibi farklı ortamlarda da bulunan bir türdür. Hatta bazı türler, insan dışkısında bile bulunabilir. Maya organizmaları hem aerobik (oksijenli) hem de anaerobik (oksijensiz) koşullarda hayatta kalabilirler. Aerobik ortamda, çeşitli şekerleri oksitleyebilirler, ancak fermantasyon (mayalanma) süreci anaerobik ortamda gerçekleşir. Bu, mayaların oksijeni kullanmadan şekerleri enerjiye, karbon dioksit (CO2) ve alkol gibi ürünlere dönüştürebildiği anlamına gelir. Alkol, diğer mikroplara karşı bir rekabet avantajı sağladığı için mayalar için bir zehir değil, bir avantajdır.
Vektörleri Cezbetmek ve Yolculuğa Çıkmak!
Mayalar doğal olarak bulundukları ortamlarda yiyecek kaynaklarının her zaman bol olmadığı koşullarla karşılaşabilirler. Bu nedenle mayalar, uzun süreli açlık, yüksek sıcaklık veya su kaybı gibi zorlu şartlarda hayatta kalmak için sporlar üretirler. Bu sporlar, taşıyıcılar olarak meyve sinekleri (Drosophila melanogaster) gibi organizmalar aracılığıyla yayılabilir. Meyve sinekleri, bu sporları yerler ve daha sonra dışkılarıyla atarlar. Ayrıca, sporlar böceklerin vücutlarına da yapışabilir ve bu şekilde başka alanlara taşınabilirler. Mayalar, bu taşıyıcı organizmaları kendilerine çeken özel bir madde salgılayarak, sporların daha geniş bir alana yayılmasına yardımcı olur.
Model Organizma!
S. cerevisiae hücreleri ökaryotiktir, yani hücrelerde DNA dahil olmak üzere çeşitli bileşenleri içeren bir çekirdeğe sahiptirler. Bu, bakteriler gibi hücre içi yapıları saran bir zarla çevrili olmaları bakımından farklıdır. Tek hücreli olması ve laboratuvar koşullarında kolayca yetiştirilebilmesi nedeniyle S. cerevisiae sıkça bir model organizma olarak kullanılır. Bu maya üzerinde yürütülen araştırmalar, büyük çok hücreli ökaryot organizmalardaki temel süreçlerin anlaşılmasına önemli katkılarda bulunmuştur, bu da insanlar gibi ökaryotik organizmaların işleyişini daha iyi kavramamıza yardımcı olur.
Kaynak: https://www.micropia.nl/en/discover/microbiology/saccharomyces-cerevisiae/?__cat=q-z
Görsel Kaynak: https://www.istockphoto.com/tr/foto%C4%9Fraf/saccharomyces-cerevisiae-maya-gm1040455800-278538107
Editör: Emine Öykü GÜNER