Meryem Melisa KAR
İçindekiler
Tanım
Linda Buck, meslektaşı Richard Axel ile birlikte koku alma duyumuzun nasıl çalıştığının ayrıntılarını keşfettiği için “2004 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü’nü” kazandı. Kendisi, Yüksek Lisans ve Doktora eğitimini çok geç yaşlarda tamamladı. Kendisine gerçekten ilham veren ve yapmaktan zevk aldığı bir şey bulmak için oldukça zaman ayırdı.
Başarılar ve Önemli Noktalar
Buck ve Axel işlerine başlamadan önce:
- Koku bilimciler, koku duyumuz tarafından algılanan moleküllerdeki küçük değişikliklerin, beynimizin kokuyu yorumlamasında büyük değişikliklere neden olabileceğinin farkındaydılar.
- George Wald, diğerlerinin yanı sıra, çok sayıda rengi ayırt etmemize sadece üç tip ışık reseptörünün izin verdiğini keşfetti. Kokularla ilgili bu durum tam olarak bilinmiyordu.
Buck ve Axel aslıdna şunları keşfetmek istediler:
- Muzlu keklerden çürük lahanalara kadar binlerce farklı koku arasındaki farkı beynimiz nasıl söyler? Çok sayıda farklı koku molekülü ile etkileşime giren az sayıda reseptör ile renk gibi mi çalıştı? Yoksa çok sayıda alıcının her biri az sayıda farklı koku molekülü mü tanımladı?
- Vücudumuzun kokuları sinir hücreleri tarafından beyinlerimize taşınan bilgilere nasıl çevirdiğini bulmak istediler.
Fakat, Buck ve Axel şunları keşfetti:
- İnsanlarda yaklaşık 350 farklı koku reseptörü tipi vardır (bu reseptörler burnun üst kısmındaki sinir hücrelerinde bulunur).
- Burnun üst kısmındaki her hücrede tek tip reseptör bulunur.
- Her koku alıcısı son derece uzmanlaşmıştır ve yalnızca az sayıda farklı koku molekülünü algılayabilir.
- Her koku reseptörü tipi farklı bir protein molekülüdür.
- Her koku reseptörü (daha doğrusu protein molekülü), bir koku molekülü kendisine bağlandığında değişir ve sinir hücreleri aracılığıyla beyne bir elektrik sinyali gönderir.
- Reseptör hücreleri, sinyalleri doğrudan beynin koku alma ampulüne gönderir (beynin koku alma duyumuzdan sorumlu kısmı).
- Özel protein koku reseptörlerinin üretimini kontrol eden, 1000’e kadar genden oluşan geniş bir gen ailesi vardır.
Buck daha sonra şunu keşfetti:
- Beynimiz tarafından tanınan tek bir koku, örneğin elmalı turta, genellikle birçok farklı koku molekülünden oluşur. Bu bireysel moleküller, farklı koku reseptörleri tarafından tanınır. Beynimiz, bir kasanın kilidini açmak için kombinasyonu oluşturan belirli sayı kümeleri gibi, alıcı kombinasyonları tarafından gönderilen mesajları kullanarak elmalı turtayı tanır.
Axel ve Buck’ın çalışmalarına kadar koku duyusu bir gizemdi.
Profesör Sten Grillner, 2004
Başlangıçlar ve Okul
Linda Buck, 29 Ocak 1947 yılında ABD’nin Washington eyaletindeki Seattle şehrinde dünyaya geldi. Babası elektrik mühendisi, annesi ev hanımıydı: Linda, üç kız kardeşten ikincisiydi.
Seattle’daki Roosevelt Lisesi’nde eğitim görmüş bir öğretmen, yıllıkta Linda’nın “bir gün büyük bir biyolog” olabileceğini kaydetti.
Yaptığım şeyler için garip bir çocuk olduğumu düşünmüş olabilirsin. Hamsterım öldükten sonra gömdüm, sonra nasıl göründüğünü görmek için bir süre sonra kazdım. Hep merak etmişimdir.
Lisans ve Doktora için Geçen 15 Yıl
Buck, 1965 yılında Roosevelt Lisesi’nden 18 yaşında mezun oldu ve sonraki 10 yılını aralıklı olarak Seattle’daki Washington Üniversitesi’nde geçirdi, 1975’te 28 yaşında Psikoloji ve Mikrobiyoloji alanında lisans derecesi ile mezun oldu.
Buck, birinci derecesini almasının ne kadar sürdüğüyle ilgili olarak şunları söyledi:
Ne yapmak istediğimden emin değildim. İçim sinirle doldu; Diğer insanlara yardım etmek için bir şeyler yapmak istedim ama MD yapmak istemedim Sonra immünolojiyi keşfettim ve bir daha arkama bakmadım.
Araştırma Görevleri ve Nobel Ödüllü Araştırma
Buck, New York’taki Columbia Üniversitesi’nde doktora sonrası araştırma yapmak için iki yıl harcadı ve 1982 yılında Dr. Richard Axel’in Columbia’daki araştırma grubuna katıldı. 1984 yılında Axel’in laboratuvarında ortak oldu.
1985 yılında Buck, ünlü sinirbilimci Solomon Snyder ve grubundan koku algılayıcı bir protein hakkında bir makale okudu. Makale, bir şeyleri nasıl kokladığımızla ilgili bilmeceyi çözme konusundaki hevesini ateşledi.
1988 yılında koku molekülleri için reseptörleri kodlayan genleri aramaya başladı. O ve Axel’in 1991’de yazdıkları ve Nobel Ödülü’ne yol açan makale, günde 12-15 saat mutlak bir özveriyle üç yıl boyunca proje üzerinde çalışmanın, eve sadece uyumak için gitmenin doruk noktasıydı.
Asla pes etmeye yakın olmadım. Çok iyimserdim. Bir yaklaşım başarısız olursa, başka bir tane düşündüm. Sadece ilerlemeye devam ettim… Yeni başlayan genç bilim insanlarına söylediğim en önemli şey, üzerinde çalışmak için onları büyüleyen bir problem seçmek. O zaman yaptıklarını sevecekler ve cesaretleri kırılmadan zorlukların üstesinden gelebilecekler.
1995 yılında Boston Harvard Tıp Okulu’nda yardımcı doçent oldu.
Richard’ın yüksek riskli çabalarıma karşı hoşgörülü olmasına minnettardım. Laboratuarındaki insanlara, kendilerini kurduktan sonra kendi rotalarını çizme konusunda kapsamlı bir bağımsızlık verdiği için alışılmadık bir akıl hocasıydı.
Linda Buck, çevredeki çok çeşitli koku maddelerini tanıyan reseptörleri kodlayan genleri gerçekten tanımlayan yaratıcı bir yaklaşım geliştirdi.
Başarılar
- 1992: Koku Araştırmaları için Takasago Ödülü
- 1992: Sanat Ödülü için LVMH Moet Hennessy Louis Vuitton Bilim Ödülü
- 1992: Koku Duyusu Ödülü, Koku Vakfı
- 1996: Unilever Bilim Ödülü
- 1996: Koku Araştırmalarında RH Wright Ödülü
- 1996: Temel Tıbbi Araştırmalarda Seçkin Çalışma için Lewis S. Rosenstiel Ödülü
- 2002: Perl/UNC Sinirbilim Ödülü
- 2003: Gairdner Vakfı Uluslararası Ödülü
- 2004: Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü
Kişisel Detaylar ve Özel Hayat
Buck, 2006 yılında biyolog Roger Brent ile evlendi.
Kaynak: https://www.famousscientists.org/linda-buck/
Görsel Kaynak: https://twitter.com/hutchbasicsci/status/1196541087126568960?lang=en-gb
Editör: Meryem GÖKOĞLU