Fatih Nejdet Memiş
Çalışma
Bazı kaplumbağa embriyolarında, yumurta sıcaklığı, yavrunun dişi mi erkek mi olacağını belirlemektedir. Fakat şuan yapılan yeni bir çalışma, kaplumbağa embriyolarının kaderindeki cinsiyetlerinin ne olacağı hakkında söz sahibi olduklarını göstermiştir. Arklı sıcaklıklar bulmak için yumurtanın içinde hareket edebilirler. 1 Ağustos 2019 tarihinde yayınlanan bu çalışma, kaplumbağa embriyolarının bu davranışlarının, iklim değişikliğinin etkilerini dengelemesine nasıl yardımcı olabileceğini incelemektedir.
Çin Bilimler Akademisi’nde Profesör olan ilgili yazar Wei-Guo Du, “Daha önce, sürüngen embriyolarının, sıcaklık ayarı için yumurtaları içinde kendi etrafında hareket edebildiğini gösterdik, bu yüzden embriyoların cinsiyetlerinin kararlılığını etkileyip etkilemediğini merak ediyoruz. Bu davranışın, bu kaplumbağa türlerinde yavru kaplumbağaların cinsiyet oranları üzerinde küresel ısınmanın etkilerini dengelemeye yardımcı olup olmayacağını ve nasıl yardımcı olabileceğini bilmek istiyoruz” demiştir.
Deney
Du ve meslektaşları, kaplumbağa yumurtalarını hem laboratuvarda hem de açık havuzlarda çeşitli sıcaklıklarda altında inkübe ettiler. Tek bir embriyonun yumurtası içinde, 4.7 ° C’ye kadar bir sıcaklık gradyanı yaşayabildiğini buldular. Du, 2 oC’ dan daha büyük bir kaymanın birçok kaplumbağa türünün yavru cinsiyet oranını değiştirebileceğini söyledi.
Yumurtaların yarısında, davranışsal termoregülasyonu önlemek için sıcaklık sensörlerini bloke eden bir kimyasal olan, kapsazepin uyguladılar. Yumurtalar yumurtadan çıktıktan sonra, araştırmacılar, davranışsal termoregülasyonu olmayan embriyoların inkübasyon sıcaklıklarına bağlı olarak hemen hemen tüm erkekler veya neredeyse tüm kadınlar olarak geliştiğini keşfettiler. Bunun aksine, yuvalarında değişen sıcaklığa tepki verebilen embriyoların yarısı erkek, yarısı dişi olarak gelişti.
“En heyecan verici şey, küçük bir embriyonun yumurta içinde hareket ederek, kendi cinsiyetini etkileyebilmesidir.” dedi Du.
Avusturalya’da Macquarie Üniversitesi’nde Profesör ve ilgili yazarlardan ortak olan Richard Shine’in “Goldilocks Zone” adını verdiği sıcaklığın aşırı soğuk veya aşırı sıcak olmadığı bölgede kaplumbağalar yumurtaların etrafında dolaşarak nispeten dengeli cinsiyet oranını oluşturabilme ve sıcaklıkları değiştirerek ekstra termal koşullara karşı kalkan olma yeteneğine sahiptir. Richard Shine, “Bu mekanizma, sıcaklığa bağlı cinsiyet tayinine sahip sürüngen türlerinin, sıcaklıkların şimdiki zamandan çok daha sıcak olduğu Dünya tarihinde önceki dönemlerde nasıl hayatta kalmayı başardığını açıklayabilir.” demiştir.
Ancak Du, yumurtanın ve embriyonun durumuna bağlı olarak bu davranışın sınırlamaları olduğunu söylüyor. “Bir yumurta içindeki termal gradyan çok küçükse, embriyo hareket etmek için çok büyük veya henüz bu yetenekleri geliştiremeyecek kadar gençse, embriyonik termoregülasyon sınırlı olabilir.” demiştir.
Buna ek olarak, bu davranışın iklim değişikliğiyle beraber artması beklenen aşırı yüksek sıcaklıkların bölümlerinin etkisine karşı tampon oluşturamayacağını söylemiştir.
“Embriyonun kendi cinsiyeti üzerindeki kontrolü, onu şu anda şiddetli dişiye yönelik popülasyona neden olabileceği tahmin edilen, insan faaliyetlerinden kaynaklanan, çok daha hızlı iklim değişikliğinden korumak için yeterli olmayabilir. Ancak, bu kadar küçük bir organizmada bu şaşırtıcı kontrol seviyesinin keşfi, en azından bazı durumlarda, evrimin bu tür zorluklarla başa çıkma yeteneği kazandırdığını göstermektedir.” demiştir Du.
Sonuç
Bu çalışmanın, bu tür kaplumbağaların sıcaklık değişimine bağlı olarak ortaya çıkan riskleri tamponlamak için henüz keşfedilmemiş bazı yollara sahip olabileceğini belirttiğini söyleyen Du, “Gelecekteki çalışmalarımız, iklim ısınmasının kaplumbağalar üzerindeki etkisini tamponlamak için embriyonik termoregülasyonun uyarlanabilir önemini ve embriyolar ve anneler tarafından benimsenen diğer davranışsal ve fizyolojik stratejileri araştıracaktır.” demiştir.
Kaynak: https://phys.org/news/2019-08-turtle-embryos-role-sex.html
Editör: Meryem Melisa KAR