Kalıtsal Nevraljik Amyotrofi

İçindekiler

Tanım

Kalıtsal nevraljik amyotrofi, kolların ve omuzların birinde veya her ikisinde şiddetli ağrı atakları ve kas zayıflaması (amyotrofi) ile tanımlanan bir hastalıktır. Nevraljik ağrı, bir veya birden fazla sinir yolu boyunca hissedilir ve genellikle belirgin bir fiziksel nedeni yoktur. Brakiyal pleksus, yani kolların ve omuzların hareketini ve duyusunu sağlayan sinir hücrelerinin iletişim ağı, kalıtsal nevraljik amyotrofinin içinde yer alır.

Kalıtsal nevraljik amyotrofi’ye sahip insanlar, 20’li yaşlarında bu ağrıları deneyimlemeye başlarlar, fakat ağrı atakları bazı insanlarda 1 yaş kadar erken bir zamanda ortaya çıkabilir. Bu ataklar, kendiliğinden ya da yorucu egzersizler yapma, çocuk doğurma, ameliyat geçirme, soğuğa maruz kalma, enfeksiyon kapma, aşı olma, veya duygusal karmaşıklık yaşama gibi strese bağlı tetiklenmeler ile ortaya çıkabilir. Atakların sıklığı yaşa bağlı olarak azaldığında, hastalar genellikle kronik ağrı ve hareket bozukluğu gibi zamanla biriken problemlerle baş başa kalırlar.

Bir atak genellikle vücudun bir veya her iki tarafında da hissedilen şiddetli ağrılar ile başlar ancak genel olarak sağ tarafta hissedilen ağrılar daha yaygındır. Bu acı, genellikle bir ay kadar sürer ve ilaçla kontrol altına almak zor olabilir. 1-2 saatten birkaç haftaya kadar değişen bir süre içerisinde, hastalıktan etkilenen bölgenin kasları gittikçe zayıflamaya ve küçülmeye (atrofi) başlar ve hasta için hareket etmek gittikçe zorlaşır. Kas zayıflığı, duruşta veya sırtın, kolların ve omuzların görüntüsünde değişikliklere yol açabilir. Özellikle omuz kaslarının zayıflaması, kürek kemiklerinin (skapula) sırttan çıkmasına, yaygın olarak bilinen adıyla skapular kanatlaşmaya, neden olabilir. Kalıtsal nevraljik amyotrofinin ek özelliklerine, algılama hissinin azalması (hipoestezi) ve ciltte uyuşukluk ve karıncalanma gibi anormal hisler (parestezi) de dahil olabilir. Omuz ve kollar dışındaki bölgelerde de bu hastalık ortaya çıkabilir.

Hastalıktan etkilenen az sayıdaki ailede, Kalıtsal nevraljik amyotrofiye sahip bireyler, kısa boyluluk, kollarda ve boyun kısmında fazlaca kıvrım, ağzın üst kısmında açıklık (yarık damak), ağzın arka kısmından sarkan yumuşak dokuda bölünme (bifid uvula) ve el ve ayak parmaklarında kısmi perdeleşme veya kaynaşma (kısmi sindaktili) gibi alışılmadık fiziksel görünümlere sahip olabilirler. Ayrıca, gözlerin birbirine yakın olması (oküler hipotelorizm), gözün iç köşesini kaplayan bir deri kıvrımı (epikantal kıvrım) ile göz kapaklarının dar olması (kısa palpebral fissürler), burun köprüsünün uzun olması, ağzın dar olması ve yüzün iki tarafının birbirinden farklı olması (yüz asimetrisi) gibi yüz ile ilgili farklılıklara da sahip olabilirler.

Sıklık

Kalıtsal nevraljik amyotrofi nadir bir hastalıktır fakat sıklığı net olarak bilinmemektedir. Dünya genelinde bu hastalıktan etkilenen yaklaşık 200 aile olduğu belirlenmiştir.

Nedenler

SEPTİN9 genindeki mutasyonlar, kalıtsal nevraljik amyotrofiye neden olmaktadır. SEPTIN9 geni, septinler adı verilen protein grubunun bir parçası olan septin-9 proteinin yapımı için emir verir. Septinler, hücre içindeki sıvı (sitoplazma) hücreyi ikiye böldüğünde, yani hücre bölünmesinin sitokinez evresinde, hücre bölünmesine dahil olurlar.

SEPTİN9 geni, vücudun her hücresinde aktif görünmektedir. Septin-9 proteinin yaklaşık olarak 15 farklı çeşidi (izoformu), bu genden üretilebilir. Bazı hücre türleri, belirli izoformlarını oluştururken, diğer hücre türleri başka izoformlar oluşturur. Yine de bu izoformların vücut dokularındaki belirli dağılımları açık bir şekilde anlaşılamamıştır. Septin-9’un izoformları bazı işlevlerini yerine getirebilmek için başka septin proteinleri ile etkileşime girer.

SEPTİN9 genindeki mutasyonlar, belirli septin-9 izoformlarının protein yapı taşlarındaki (amino asit) dizilimini, proteinin işlevlerine müdahale edebilecek şekilde değiştirebilir. Bu mutasyonlar ayrıca septin-9 izoformlarının dağılımını ve bazı vücut dokularında diğer septin proteinleriyle etkileşimini değiştirebilir. Septin proteinlerinin işlevindeki bu değişim, özellikle brakiyal pleksusu etkilemektedir fakat bunun nedeni tam olarak bilinmemektedir.

Kalıtsal nevraljik amyotrofiyi tetikleyen etmenlerin birçoğu bağışıklık sistemini de etkilediği için, araştırmacılar, bu bozuklukta bir otoimmün tepkinin rol oynayabileceğini düşünmektedirler. Yine de SEPTİN9 geninde oluşan mutasyonlar ile bağışıklık sistemi arasındaki bağlantı net değildir. Otoimmün bozukluklar, bağışıklık sisteminde bir sorun olduğunda vücudun kendi doku ve organlarına saldırmasıyla ortaya çıkar. Brakiyal pleksustaki sinir hücrelerine yapılan otoimmün saldırı, muhtemel olarak kalıtsal nevraljik amyotrofinin belirtileri ile sonuçlanır.

Kalıtsal nevraljik amyotrofiden etkilenen ailelerden en az %15’inin SEPTİN9 geninde mutasyon yoktur. Bu durumlarda, hastalığın belirlenemeyen bir gendeki mutasyonlardan kaynaklandığı düşünülmektedir.

Kalıtım Modeli

Kalıtsal nevraljik amyotrofi, her hücrede mutasyona uğramış genin bir kopyasının bulunmasının hastalık için yeterli olduğu otozomal baskın karakter ile kalıtılmaktadır.