FUS Geni Nedir?

FUS Geni: FUS RNA Bağlayıcı Protein

Normal Fonksiyon

FUS geni çoğu dokudaki hücre çekirdeğinde bulunan bir proteini yapmayı ve protein yapımıyla ilgili birçok basamağın talimatını sağlar. FUS proteini DNA’ya bağlanır ve proteinlerin genlerden yapımının ilk basamağı olan transkripsiyonun aktivitesini düzenler.

FUS proteini ayrıca protein yapmak için gen haritası olarak hizmet eden mesajcı RNA (mRNA)’nın işlenmesiyle de ilgilidir. FUS proteini belirli proteinlerin farklı versiyonlarının üretimini mRNA moleküllerini farklı şekillerde kesip yeniden düzenleyerek kontrol eder. Bu süreç alternatif birleşme olarak bilinir. FUS proteini mRNA’yı işlediği zaman, mRNA’yı olgun bir proteine daha çok işlenmek üzere çekirdek dışına taşır ve diğer hücre yapıları tarafından alınır. FUS proteini ayrıca hücrelerinin genetik hasar birikmesini önleyen DNA’daki hataları onarmaya yardım eder.

Genetik Değişikliler İle İlgili Sağlık Koşulları

Amyotrofik Lateral Skleroz (ALS)

FUS geninde amyotrofik lateral skleroz (ALS)’ye sebep olan en az 85 mutasyon bulunur. ALS gitgide artan kas zayıflığı, kas kütlesi kaybı ve hareket kontrolünde yetersizliğin görüldüğü bir hastalıktır. Bu mutasyonların çoğu FUS proteininde bulunan bir proteinin yapı taşlarını değiştirir ve çoğu kez DNA bağlanmasında ve mRNA işlenmesinde görev alan protein bölgesini etkiler. Bu mutasyonlar mRNA’nın hücre çekirdeğinin dışına taşınmasına müdahale edebilir. Bunun sonucu olarak da ALS’li bazı kişilerde kas hareketlerini (motor nöronları) kontrol eden sinir hücrelerinde bulunan FUS proteini ve mRNA, hücre içinde hapsedilmiş biçimde kalır ve kümeler oluşturur. Protein kümelerinin, ALS’ye yol açan sinir hücresinin ölümüne neden olup olmadığı belirsizdir.

FUS genindeki mutasyonlardan kaynaklı ALS’li kişiler  genç yaşta hastalık gelişimi eğilimi gösterirler ve diğer genlerdeki mutasyonların sonucu olarak oluşan neden kaynaklandığı bilinmeyen (sporadik) ALS veya diğer genlerindeki mutasyonlar sonucu ALS görülen bireyler ile karşılaştırıldığında ortalama yaşam süresi daha azdır.

FUS geninden kaynaklı ALS’li kişiler kişilik, davranış ve konuşma kabiliyet bozukluğuna sebep olan beyin hastalığı olan frontotemporal demans (FTD) durumunu nadiren geliştirebilirler. Neden FUS geni mutasyonuna sahip bazı insanlarda FTD gelişip, diğer insanlarda gelişmediği ise belirsizdir. Her iki durumu da edinen kişilere ALS-FSD teşhisi konur.

Ayrıntılı Bilgi İçin Amyotrofik Lateral Skleroz (ALS)

Kanserler

FUS genindeki belirli mutasyonlar kanserin çeşitli tipleriyle ilgilidir. Bu tümörlere sebep olan mutasyonlar sadece tümör hücrelerinde bulunur ve yaşamı boyunca gelişirler. Bu tip genetik değişmeler somatik mutasyon olarak adlandırılır ve kalıtsal değillerdir. Tümörde bulunan bu gendeki mutasyonlar en yaygın olarak kemiğin içinde ya da sinir veya kıkırdak gibi yumuşak dokuda gelişen yumuşak doku sarkomlarında bulunur.

FUS geni mutasyonları, vücuttaki yağ dokularında meydana gelen miksoid liposarkomlarda ve kemik iliğinde bulunan kan yapıcı hücrelerde meydana gelen Akut Miyeloid Lösemi (AML)’de bulunur. Genetik değişiklikler bu kanserlerin ve FUS geninin bulunduğu kromozom 16’daki genetik materyalin yer değiştirmesi ile ilişkilidir. Bu yer değiştirmeler kromozom 16’yı FUS geninin tam ortasından kırar ve onu farklı bir kromozomdaki başka genle kaynaştırır. Böylece füzyon geni oluşturur. Füzyon genleri genellikle her iki genin kısmi işlevlerini içerir.

FUS geni DNA transkripsiyonunu yani DNA kopyalanmasını ve hücre büyümesini destekleyen protein üretimini destekler. Bu gen hücre büyümesinin hızlı tempolarda devam etmesine izin verebilecek başka bir genle kaynaşabilir. Hücre büyümesi kontrolsüz bırakıldığında kanser gelişir.

Bu Genin Diğer İsimleri

• ALS6
• ETM4
• FUS1
• FUS_İNSAN
• sarkomda kaynaşan
• heterojen nükleer ribonükleopretein P2
• hnRNP_P2
• HNRNPP2
• onkojen FUS
• onkojen TLS
• POMP75
• RNA-bağlayıcı protein FUS
• TLS
• liposarkom proteinde yer değiştiren

Kaynak: https://medlineplus.gov/genetics/gene/fus/

Görsel Kaynak: https://www.rcsb.org/3d-view/6XFM

Editör: Meryem GÖKOĞLU