EPCAM Geni Nedir?

İçindekiler

EPCAM Geni: Epitel Hücresel Adezyon Molekülü

Normal İşlevi

EPCAM geni, epitel hücresel adezyon molekülü (EpCAM) adlı proteinin yapımına komut verir. Bu protein, vücuttaki yüzey ve boşlukları dolduran epitel hücrelerdedir. EPCAM proteini, hücreleri birbirine bağlayan (hücre adezyonu) epitel hücrelerin çevresindeki zarı gerer. Ek olarak; hücre zarındaki protein, hücre dışından çekirdeğe işaret veren hücre içi alan (EpICD) denen parçayı bırakacak şekilde belli bir doğrultuda kesebilir. EpICD çekirdeğe gidip diğer proteinlere katılarak büyüme ve bölünme (proliferasyon), olgunlaşma (farklılaşma) ve hareket (göç etme) gibi pek çok hücre aşamasına katılan birkaç genin etkinliğini düzenleyen bir ekip (kompleks) kurar; bu aşamaların her biri hücre ve dokuların uygun gelişimi için önem arz eder.

Genetik Değişimlerle İlgili Sağlık Koşulları

Lynch Sendromu

EPCAM genine ait mutasyonların bazısı, başta kalın bağırsak (kolon) ve rektum (toplamda ‘kolorektal kanser’) kanserleri olmak üzere birçok kanser türünün geliştirme riskini çoğaltan Lynch sendromuyla ilişkilidir. Bu mutasyonlar, Lynch sendromu vakalarının neredeyse %3’ünden sorumludur. Kromozom 2 üzerinde, EPCAM geni MSH2 geninin yanındadır. İki gen de protein taslağı görevindeki kendi mesajcı RNA’larını (mRNA) yapmak için emirler verir. Lynch sendromundaki EPCAM geni mutasyonu, bu iki geni içeren uzun bir mRNA üretilmesine sebep olur.

Meçhul nedenlerle, bu EPCAM geni mutasyonları, promoter hipermetilasyon olarak adlandırılmış bir mekanizma tarafından MSH2’nin susturulmasına (pasifleştirilmesine) neden olur. Promoter, DNA’nın, gen etkinliğini yöneten genin başlangıcına yakın olan bir bölgedir.

Hipermetilasyon, ‘metil grupları’ olan çok sayıda küçük grubun promoter bölgeye bağlanmasıyla ortaya çıkar. MSH2 promoterine eklenen fazla metil grupları, MSH2 geninin etkinliğini azaltır; bu durum ayrıca epitel hücrelerde daha az MSH2 proteini üretimi anlamına gelir.

MSH2 proteini DNA’daki hataların düzeltilmesinde hayati önem taşır; bu proteinin yokluğu uygun DNA onarımını önler ve hücreler bölünmeye devam ederken bir yandan da hatalar biriktirir. Bu hatalar kontrolsüz hücre bölünmesi ve kanser riskinde artış yaratabilir.

Diğer Düzensizlikler

EPCAM geni mutasyonları doğuştan tafting enteropatisine de sebep olabilir. Bu durum, bağırsaktaki epitel hücrelerin anormal gelişimiyle ayırt edilir. Bu durum oluştuğunda artık ince bağırsağın yüzeyindeki çıkıntılar, yani villuslar, anormal bir haldedir. Bilhassa, uçlarında fazlalık epitel hücrelerden oluşan ‘püskül’leri dikkat çeker. Normal şartlar altında, bu çıkıntılar besinleri emmek için oldukça arttırılmış bir alan sağlar. Değiştirilmiş villuslar normal dokudan daha az besin ve sıvı emebilir, bu da zayıf büyüme ve ölümcül ishale yol açar. Doğuştan tafting enteropati yenidoğanlarda doğumdan sonraki günlerde gelişir ve hayat boyu sürer.

Doğuştan tafting enteropati, her hücrede değiştirilmiş EPCAM genine ait iki kopya bulundurur. Bu mutasyonlar fonksiyonel EpCAM proteinini yok eder. Sonuçta EpICD sinyali kaybolarak bağırsak epitel hücrelerinin anormal gelişimine sebep olur ve doğuştan tafting enteropatisine yol açar.