DCX Geni Nedir?

İçindekiler

DCX Geni: Dublekortin

Normal Fonksiyonu

DCX geni, dublekortin olarak adlandırılan bir proteinin üretim emrini verir. Bu protein, nöronal göç denilen bir süreçte yani nöranların beyin gelişiminde uygun lokasyonlarına hareket etmelerinde görev alır. Dublekortin, hücrede sitoskeleton adı verilen yapısal iskeleti oluşturan, sert ve içi boş fiberler olan mikrotübüllere bağlanır. Dublekortinin mikrotübüllere bağlanması, mikrotübüllerin ddaha dengeli olmasını tetikler. Bu mikrotübüller, hücrenin uzadığı spesifik bir yönde yapı iskelesi oluşturarak, sitoskeletonu değiştirerek ve nöronların hareket etmesini sağlayarak nöronların ilerlemesine yardımcı olur.

Genetik Değişiklerle İlgili Sağlık Koşulları

İzole Edilmiş Lizensefali Sekansı

DCX genindeki 70’den fazla mutasyonun izole edilmiş lizensefali sekans (ILS)’a sebep olduğu görülmüştür. ILS, normal şartlar altında kıvrımlı ve boşluklu yapıdan oluşan beynin, bunun yerine pürüzsüz bir yüzeye sahip olması ile sonuçlanan ve karakterize edilen anormal beyin gelişimidir. Bu hastalığa sahip olan bireylerin şiddetli nörolojik problemleri olur, örneğin bebeklik döneminde başlayan ağır bir zihinsel sakatlık ve tekrarlayan epilepsi nöbetleri gibi.

ILS’ye sebep olan DCX gen mutasyonlarının çoğunluğu, dublekortindeki sadece bir protein yapı taşını yani bir aminoasiti değiştirir ve genellikle, oluşan proteinin fonksiyonunu yerine getirmemesi veya az bir şekilde çalışması ile sonuçlanır. Dublekortinin alışılagelmiş, olması gereken halinin olmaması, mikrotübüllerin organizasyonunu ve dengesini etkiler, onların nöronları hareket etme kabiliyetini bozar. Beyin gelişiminde rol alan nöronlar da bilhassa etkilenir ve ILS ile alakalı nörolojik problemlerle sonuçlanır.

Subkortikal Bant Heterotopisi

DCX genindeki 100’den fazla mutasyonun Subkortikal bant heterotopisi’ne sebep olduğu bulunmuştur. Bu durum yukarıda bahsedilen ILS kadar ciddi olmayan anormal beyin gelişimine sebep olur. Subkortikal bant heterotopisi hastalarında, beynin belirli bir kısmında olması gereken bazı nöronlar varış yerine ulaşamazlar. Bu nöronlar, göç süreçlerini beynin olmamaları gereken yerlerinde durdururlar ve bant benzeri doku kümeleri oluştururlar. Subkortikal bant heterotopisi’nin belirti ve işaretleri, yaşantının erken zamanlarında başlayan şiddetli zihinsel yetersizlikler ve nöbetlerden, yaşantının sonraki zamanlarında normal zihinsel aktiviteye sahip bireylerde ortaya çıkan hafif nöbetlere kadar çeşitlilik göstermektedir.

DCX genindeki mutasyonlar, Subkortikal bant heterotopisi’nin en yaygın sebepleridir. DCX gen mutasyonlarının çoğunluğu, dublekortin proteinindeki sadece bir protein yapı taşını yani bir aminoasiti değiştirir. Bu gendeki Subkortikal bant heterotopisi’ye sebep olan mutasyonlar dublekortin proteinin fonsiyonunu bozabilir, ya da proteninin yapısını ya da dengesini değişirebilir. Sonuç olarak, dublekortin proteinin, mikrotübüllerin nöral göç süresince nöronları hareketini sağlama kabiliyetini bozduğundan dolayı, mikrotübüllere bağlanması için gereken güç azalmıştır. Aslına uygun nöronal göç olmadan, beyin gelişiminde nöronlar yanlış yerlere yerleştirilebilir, Subkortikal bant heterotopisi’nde oluşan nörolojik problemlere yol açabilir.

Bir adet DCX gen mutasyonu olan erkeklerde ILS oluşurken, DCX geninin bir kopyasında bir mutasyon oluşan kadınlarda genellikle Subkortikal bant heterotopisi ortaya çıkar. Erkekler Subkortikal bant heterotopisi, kadınlar da ILS geliştirebilir, fakat bu gibi durumlar nadir görülür. Subkortikal bant heterotopisi’si olan çoğu erkekte, DCX gen mutasyonu vücut hücrelerinden sadece bazılarında görülür, bu duruma mosaisizim adı verilir.