Meryem Melisa KAR
Tanım
Antioksidanlar diğer moleküllerin oksidasyonunu önleyen moleküllerdir. Oksidasyon, elektronların kaybolduğu kimyasal bir reaksiyondur. Canlılarda bu süreç zararlı olabilir ve organik moleküllerin parçalanmasına yol açabilir.
Dünyadaki yaşamın zorluklarından biri, oksijeni büyük bir elektron alıcısı yapan, hücresel solunum gibi kimyasal reaksiyonları mümkün kılan şeyin aynı zamanda onu potansiyel olarak zarar verici şekillerde son derece reaktif hale getirmesidir.
Oksijen diğer moleküllerden elektron almayı “seviyor”. Hücrelerimiz bu “açlığı”, soluduğumuz oksijen moleküllerine elektronları “beslemek” için kullanır, bu da hücresel solunum sürecini yönlendirir.
Bununla birlikte, hücrelerimizde oksijen veya kararsız oksijen bileşikleri gevşerse, hücrelerimizin kurtulmaya çalıştığı elektronları aldıkları kadar kolay bir şekilde kendilerine sahip olması gereken moleküllerden de elektron alacaklardır .
Bazı hücresel süreçler , diğer biyolojik süreçlerin yan etkileri olarak hidrojen peroksit – H 2 O 2 – gibi tehlikeli oksijen bileşiklerini de üretir . Bu oksijen bileşiklerine bazen bilim adamları tarafından “reaktif oksijen türleri” veya kısaca “ROS” adı verilir.
Kimya dünyasındaki tek oksitleyici oksijen değildir; diğer moleküllerden elektron alan her moleküle “oksitleyici” denir. Ancak “oksitleyici” terimi oksijen atomunun adından gelir çünkü oksijen, doğal dünyada yaygın olarak bulunan en şiddetli oksitleyicidir.
Hücrelerin içindeki moleküller oksitleyici bir bileşiğe bir elektron kaybettiğinde, bu bir zincirleme reaksiyon başlatabilir; elektronunu kaybeden molekül artık kendisi de oksitleyici olabilir. Şimdi başka bir molekülü “ister” ve onu “daha zayıf” bir molekülden alıp, onu da oksitleyebilir.
Aşağıdaki görüntü, florin iki hidrojen atomundan elektron alması örneğini kullanıyor; hidrojen atomlarını “aç” bırakıyor ve başka bir molekülden elektron almaya çalışıyor. Flor, oksijenden bile daha şiddetli bir oksitleyicidir; ama ne mutlu ki, doğal dünyada pek bulunmuyor!
Canlı hücreler, kendilerini oksitleyici bileşiklerden korumak için, görevleri birlikte çalışarak DNA gibi önemli hücresel moleküllerin oksidatif hasarını önlemek olan antioksidanlar üretir. Bunlardan bazıları oksitleyici bileşikleri arayıp yok ederek çalışır, diğerleri ise oksidasyon reaksiyonlarını bloke eder veya kesintiye uğratır, hatta oksidasyon nedeniyle zarar görmüş molekülleri onarır.
“Antioksidan” günümüzde en yaygın olarak bu bileşiklerin bazılarını, özellikle de birçok sağlık gurusunun sağlığı geliştireceğini ve yaşlanma sürecini geciktireceğini iddia ettiği, gıdalarla alınabilen antioksidanları ifade etmek için kullanılmaktadır.
Daha az yaygın olarak “antioksidan”, gıda, ekipman ve diğer insan yapımı ürünlerde oksidatif hasarı önlemek için endüstriyel olarak kullanılan bileşikleri ifade edebilir.
Kaynak: https://biologydictionary.net/antioxidant/