4 Tip Mukopolisakkaridoz (MPS VI)

Tanım

Maroteaux-Lamy Sendromu olarak da bilinen bu hastalık vücutta ki bir çok doku organın genişlemesi ile iltihaplanmasına sebep olan ilerleyici bir hastalıktır. Bu hastalığa sahip bireylerin iskelet yapılarında da bazı anormalikler görülebilmektedir fakat bazı belirtilerin ortaya çıkması, hastalığın ilerlemesi ve kötüye gitmesi kişiden kişiye değişmektedir.

MPS VI hastalığına sahip bireyler genelde semptomları doğum anında ve hemen sonrasında ortaya çıkmaz.Genellikle erken çocukluk döneminde belirtilerini göstermeye başlayan bu hastalığın önemli semptomları şunlardır; büyük bir kafa yapısı (Makrosefali),beyin içinde bir sıvı birikimi (Hidrosefali), “kaba” olarak tanımlanacak belli tip yüz hatları özellikleri ve büyükçe bir dil (Makroglossia) gibi semptomplardır. Bu hastalığa sahip bireylerde ayrıca sıklıkla kalp kapakçıklarında sorunlar, karaciğer ve dalakta genişleme (Hepatosplenomegali) ve göbekte (Göbek Fıtığı) veya alt karın (Kasık Fıtığı) bölgelerine yakın bir alanda yumuşak bir kese geliştiği gözlenir.Bazı MPS VI bireylerin hava yollarında da daralma oluştuğu gözlenmiştir. Bu da üst solunum yollarının sık sık enfeksiyon kapmasına ve uyku sırasında solunumda anlık durmalara (Uyku Apnesi) yol açmaktadır. Bu hastalarda bazen gözün şeffaf bir şekilde örtülmesi sonucu (kornea) tipik olarak bulanık hale gelir ve bu da önemli görme kaybına neden olabilir. MPS VI’lı kişilerde ayrıca tekrarlayan kulak enfeksiyonları ve işitme kaybı olabilir. Diğer mukopolisakkaridoz türlerinden farklı olarak, MPS VI  bireylerde ki zeka seviyesini etkilememektedir.

MPS VI, kısa boy ve hareketliliği etkileyen eklem deformiteleri (Kontraktürler) dahil olmak üzere çeşitli iskelet anormalliklerine neden olur. Bu hastalığa sahip bireylerde ayrıca, röntgende görülen çoklu iskelet anormalliklerine işaret eden disostoz multipleks olabilir. Karpal tünel sendromu, MPS VI’lı birçok çocukta gelişir ellerde ve parmaklarda uyuşma, karıncalanma ve güçsüzlük ile karakterize edilir. MPS VI’lı kişiler de, boyundaki omurilik kanalında daralma (spinal Stenoz) gelişebilir ve bu da omuriliği sıkıştırıp doğrudan zarar verebilir.

MPS VI’lı bireylerin yaşam süreçleri semptomların şiddetine bağlıdır. Tedavi olmakdan, ciddi şekilde etkilenen bireyler, yalnızca geç çocukluk veya ergenliğe kadar hayatta kalabilmektedir.. Hastalığın daha hafif şekilde seyir ettiği bireyler, yaşam beklentileri kısalsa da, genellikle yetişkinliğe kadar yaşarlar. Ayrıca kalp hastalığı ve hava yolu tıkanıklığı, MPS VI’lı kişilerde başlıca ölüm nedenleri arasındadır.

Sıklık

MPS VI’nın kesin olarak yaygılık düzeyi bilinmemekle birlikte 250.000 ila 600.000 yenidoğanda bir kişide görüldüğü tahmin edilmektedir.

Nedenler

ARSB geninde oluşan mutasyonlar MPS VI’ya neden olur. ARSB geni, glikozaminoglikanlar (GAG’ler) adı verilen büyük şeker moleküllerinin parçalanmasında önemli rol oynayan arilsülfataz B adlı enzimin üretilmesi için gerekli talimatlar sağlar. GAG’lere başlangıçta mukopolisakkaritler denmekteydi. ARSB geninde meydana gelen mutasyonlar, arilsülfataz B’nin işlevini azaltmakta veya tamamen ortadan kaldırmaktadır. Arilsülfataz B enziminin eksikliği, hücreler içinde, özellikle lizozomlar içinde GAG birikmesine yol açar. Lizozomlar, hücrede farklı molekül türlerini sindiren ve geri dönüştüren bölmelerdir. Lizozomların içinde moleküllerin birikmesine neden olan MPS VI gibi durumlara lizozomal depolama bozuklukları denir. Lizozomlar içinde GAG birikimi hücrelerin boyutunu artırır, bu nedenle bu depolama bozukluğu sonucu birçok doku ve organ büyür. Araştırmacılar, GAG’lerin birikmesinin, lizozomların içindeki diğer proteinlerin işlevlerini de etkileyebileceğine  iltihaplanmayı ve hücre ölümünü tetikleyebileceğine inanıyor.

Kalıtım Modeli

Bu durum, otozomal resesif bir modelde kalıtılır;  bu her hücredeki genin her iki kopyasının da mutasyona sahip olduğu anlamına gelir. Otozomal resesif bir duruma sahip bir bireyin ebeveynlerinin her biri, mutasyona uğramış genin bir kopyasını taşır, ancak tam olarak bu hastalığın belirti ve semptomlarını göstermezler.

Bu Hastalığın Diğer İsimleri

• Arilsülfataz B eksikliği
• Maroteaux-Lamy Sendromu
• MPS VI
• MPS6
• Mukopolisakkaridoz 6
• Mukopolisakkaridoz VI
• Polidistrofik Cücelik

Kaynak: https://medlineplus.gov/genetics/condition/mucopolysaccharidosis-type-vi/#synonyms

Görsel Kaynak: https://pediatrics.aappublications.org/content/120/2/405

Editör: Meryem GÖKOĞLU