in ,

ÇalışkanÇalışkan EntellektüelEntellektüel HavalıHavalı ŞaşkınŞaşkın AğlamaklıAğlamaklı Sevgi DoluSevgi Dolu ÇılgıncaÇılgınca

Yaşamın Bir Sonraki Durağı: EUROPA

Europa’yı Yaşam için Elverişli Kılan Özelliği Nedir?

Giriş

Astrobiyologlar, uzun zamandır Dünya dışı yaşamın izlerini sürüyor. “Goldilocks Bölgesi” adı verilen bölgede bulunan, Dünyamıza benzeyen birçok gezegenin var olduğu ve bu gezegenlerde yaşamın var olabileceği düşünülüyor. Peki, bir gezegenin Goldilocks Bölgesi’nde bulunması ne anlam ifade ediyor?

Yaşam için üç temel unsur gerekir. Bunlar; su, temel element ve mineraller, son olarak da yaşamı oluşturacak bir enerji kaynağıdır. Goldilocks Bölgesi yüzeyinde sıvı suyun var olabildiği gezegenlerin etrafında döndükleri yıldıza olan uzaklığıdır. Dünyamız da bu bölgede bulunur ve yaşam için gerekli koşulları barındırır. Ne çok soğuktur ne de çok sıcak bir gezegendir. Mesela, Venüs gezegeni de Goldilocks Bölgesi’nde bulunan fakat çok sıcak bir gezegendir. Dolayısıyla  Astrobiyoloji, bu bölgelerde bulunan gezegenlerde yaşam bulma olasılığı daha fazla olduğu için bu tip gezegenlere yoğunlaşmış durumdadır.

Europa’yı Yaşam için Elverişli Kılan Özelliği Nedir?

Son zamanlarda, Jupiter’in dört uydusundan bir tanesi olan Europa’da yaşam olabileceği düşünülüyor. Jupiter, Goldilocks Bölgesi’ne oldukça uzak bir gezegen olmasına ve Europa’nın bir uydu olmasına rağmen, yaşamın Europa’da olma ihtimali baştan çıkarıcı. Peki, Europa’yı yaşam için elverişli kılan özelliği nedir? Özelliklerinin çok olmasına rağmen bu yazıda “Gelgit Kuvvetine” (Tidal Force) değineceğiz.

Gelgit kuvveti, örnek üzerinden açıklamak gerekirse, Dünya bir yerçekimi etkisi yayar ve Ay’ın merkezine etki eder. Bunun sonucunda Ay, Dünya yörüngesinde kalır. Ay, Dünya’nın kendisine dönük yüzeyi üzerinde güçlü bir kuvvet oluşturur. Kendisine dönük olmayan tarafında ise zayıf bir kuvvet yaratır. Bu kuvvete Gelgit Kuvveti denir ve Ay tarafından yapılan bu kuvvet, Dünya’nın şeklini etkiler (ovallik).

Gelgit kuvveti, Jupiter’in etrafında dönen dört uydu olan Castillo, Io, Ganymedes ve Europa’da da oluşur. Gelgit kuvvetinin oluşması demek, gezegen etrafında dönen uydunun dönüş hareketinin tam anlamıyla dairesel olmadığı demektir çünkü uydu tam bir dairesel hareket yapmadığı zaman gezegenin etrafında dönerken farklı açılara sahip olacaktır. Bu durumda uydu üzerinde, Gelgit kuvveti oluşturacaktır.

Europa’nın dairesel dönüş yapamamasının sebebi, Laplace Rezonasında yatar. Laplace Rezonansı, Jupiter’in uyduları üzerinden açıklanabilir. Ganymedes, Europa ve Io uyduları Jupiter etrafında aynı zamanda farklı sayılarda dönüşlerini tamamlar. Örneğin, Ganymedes bir tur atarken; Europa iki tur; Io dört tur atar. Tahmin edilebileceği gibi, Io en yakın uydudur. Bu uydular dönüşlerinde belli oranlarda yan yana gelir ve bu durum uyduların birbirleri üzerinde yerçekimsel bir güç yaratır. Bundan dolayı, hiçbir uydu dairesel bir dönüş yapamaz, eliptik bir yörünge izler. Sonuç olarak, Europa gibi Jupiter etrafında eliptik dönen diğer uyduların da üzerinde Gelgit kuvvetleri meydana gelir. Mesela, Gelgit kuvveti Io uydusu üzerinde büyük etkilere sahiptir ve Io uydusunun volkanik aktivitesini aktif kılar.

Europa’nın yüzeyi, 1990’ın sonlarına doğru Europa ile ilgili önemli bilgiler sağlayan Galileo Uzay Aracı aracılığıyla birlikte buz olduğu öğrenilmiştir. Bu buz yüzeyinde, çatlak ve kraterlerin olduğu keşfedilmiştir. Bu durum ilginçtir çünkü Dünya’ya ait okyanus kabuğunda da aynı şekilde bulunan kırıkların, Europa’nın yüzeyinde bulunan kırıklara benzemektedir. Bu bize, Europa yüzeyinde tektonik bir aktivitenin aktif olduğunu ve Europa’nın buz yüzeyinin altında bir okyanus olabileceğinin işaretini verir.

Europa
Görsel: (Solda) Europa’nın yüzeyinde bulunan kırıkların; (Sağda) Dünya’nın okyanus kabuğunda bulunan kırıklarla benzerliği.

Sonuç olarak, eğer Europa’nın buz yüzeyinin altında okyanus varsa Gelgit kuvvetinin yarattığı etkinin bu okyanusu sıvı tutabileceği düşünülüyor. Buradan Gelgit kuvvetinin ne kadar önemli olduğunu anlayabiliriz. NASA, Europa’ya 2022 – 2023 yılları arasında Europa’s Clipper isimli bir uzay aracı göndermeyi planlıyor. Bu projenin, Europa hakkında birçok bilinmeyene ışık tutacağı düşünülüyor.

Bir sonraki yazımızda, Europa hakkında önemli bilgilere ve Europa’da yaşamın nasıl olabileceğine değinilecektir.

Yazımı, İngilizce bir şakayla bitirmek istiyorum.

So if life is discovered, will they be called Europeans?

Kaynaklar:

  1. Anderson, Paul Scott. “EarthSky | More Evidence That Europa’s Ocean Is Habitable.” Earthsky.org, 28 June 2020, earthsky.org/space/europa-ocean-habitable-goldschmidt-conference/. Accessed 11 July 2021.
  2. Barnes, Rory. “Laplace Resonance.” Encyclopedia of Astrobiology, 2011, pp. 905–906, link.springer.com/referenceworkentry/10.1007%2F978-3-642-11274-4_864, 10.1007/978-3-642-11274-4_864. Accessed 11 July 2021.
  3. “Europa.” NASA Solar System Exploration, solarsystem.nasa.gov/moons/jupiter-moons/europa/in-depth/#otp_introduction.
  4. “NASA’s Europa Clipper.” NASA’s Europa Clipper, europa.nasa.gov/.
  5. “The Habitable Zone | the Search for Life.” Exoplanet Exploration: Planets beyond Our Solar System, 2 Apr. 2021, exoplanets.nasa.gov/search-for-life/habitable-zone/.
  6. Andre Brack, Christopher P. McKay, Advances in Astrobiology and Biogeophysics, Intelligent Life in the Universe, Second Edition.
  7. Richard Greenberg, Unmasking Europa, Copernicus Books, 2008.

Görsel Kaynak: https://www.independent.co.uk/news/science/new-research-raises-hopes-finding-alien-life-jupiter-s-icy-moon-europa-9001101.html

Editör: Elif Berfin KORGAN

Ne düşünüyorsunuz?

10 Points
+ Oy - Oy

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir