Spinal ve Bulbar Musküler Atrofi

İçindekiler

Tanım

Kennedy hastalığı olarak da bilinen spinal ve bulbar musküler (kas) atrofi, kas hareketlerini (motor nöronlar) kontrol eden özelleşmiş sinir hücrelerinin bozukluğudur. Bu sinir hücreleri, omurilikten ve beynin omuriliğe bağlı kısmından (beyin sapı) kaynaklanır.

Spinal ve bulbar musküler atrofi, esas olarak erkekleri etkiler ve genellikle yetişkinlikte başlayıp zamanla yavaş yavaş kötüleşen kas zayıflığı ve erimesi (atrofi) ile karakterizedir. Kollarda ve bacaklardaki kas erimesi, kramp ile sonuçlanır. Bacak kas zayıflığı ayrıca, yürüme zorluğuna ve düşme eğilimine sebep olabilir. Yüzdeki ve boğazdaki belirli kaslar (bulbar kaslar) da etkilenir. Bu da yutma ve konuşmada ilerleyici sorunlara neden olur. Ek olarak, kas seğirmesi (fasikülasyonlar) yaygındır. Bu rahatsızlığa sahip bazı bireyler, alışılmadık meme gelişimi (jinekomasti) deneyimler ve çocuk sahibi olamayabilir (infertil, kısır).

Sıklık

Bu durum, 150 bin erkekte 1’den azını etkiler ve kadınlarda çok nadirdir.

Nedenler

Spinal ve bulbar musküler atrofi, AR genindeki belirli mutasyondan kaynaklanır. Bu gen, androjen reseptör adı verilen proteinin yapımı için bilgi sağlar. Bu reseptör, erkek cinsel gelişimde yer alan androjen olarak adlandırılan hormon sınıfına bağlanır. Androjen ve androjen reseptör, saç uzaması ve cinsel dürtüyü düzenlemek gibi hem kadınlarda hem erkeklerde başka önemli işlevlere sahiptir.

**Şekil 2:** Hücredeki testesteron sinyalleşme yolağı.

Spinal ve bulbar musküler atrofiye sebep olan AR genindeki mutasyon, CAG üçlü tekrarı olarak adlandırılan DNA segmentinin anormal genişlemesidir. Normalde, bu DNA segmenti, yaklaşık olarak 36 defa tekrarlanır. Spinal ve bulbal musküler atrofiye sahip kişilerde, CAG segmenti en az 38 defa tekrarlanır ve normal uzunluğunun iki veya üç katı olabilir. Genişlemiş CAG bölgesi, androjen reseptörün yapısını değiştirmesine rağmen, değiştirilmiş proteinin beyindeki ve omurilikteki sinir hücrelerini nasıl bozduğu bilinmemektedir. Araştırmacılar, CAG segmentini içeren androjen protein reseptör parçaçıklarının, bu hücrelerde biriktiğini ve normal hücre işlevini engellediğine inanıyor. Sinir hücreleri yavaş yavaş ölür ve bu durumda görülen, kas zayıflığı ve erimesine neden olur. Yüksek sayıda CAG tekrarına sahip kişiler, erken yaşta spinal ve bulbar musküler atrofinin belirti ve semptomlarını geliştirme eğilimdedir.

**Şekil 3:** Tekrarlayan genişleme varyantları.

Kalıtım Modeli

Bu durum, X’e bağlı modelde kalıtılır. Eğer rahatsızlığa sebep olan mutasyonlu gen iki cinsiyet kromozomunda biri olan X kromozomunda bulunuyorsa, durum X’e bağlı olarak değerlendirilir. Erkeklerde (sadece bir X kromozomuna sahipler), her hücredeki genin tek kopyasındaki mutasyon, rahatsızlığa sebep olur. Birçok vakada, erkekler, bu rahatsızlığın semptomlarını kadınlardan (iki X kromozomuna sahip) daha şiddetli deneyimler. Her hücredeki AR geninin tek kopyasındaki mutasyona sahip kadınlar tipik olarak etkilenmezler. Genin her iki kopyasında da mutasyona sahip birkaç kadın, kas krampı ve ara sıra titremeyi içeren bu durum ile alakalı hafif özelliklere sahiptir. Araştırmacılar, kadınlardaki hafif belirti ve semptomların, düşük androjen miktarı ile ilgili olabileceğine inanıyor.

X’e bağlı kalıtımın karakteristik özelliği, babalar oğullarına X’e bağlı özellikleri geçirememesidir.