in

Sandhoff Rahatsızlığı

Sandhoff Rahatsızlığı: Tanım, Sıklık, Nedenler ve Kalıtım Modeli

İçindekiler

Tanım

Sandhoff rahatsızlığı; omuriliğini ve beyindeki sinir hücrelerini(nöronları) devamlı olarak yok eden ve kalıtsal olarak aktarılan nadir bir hastalıktır.

Sandhoff rahatsızlığının en yaygın ve ağır şekli, bebeklik döneminde belirmeye başlar. Bu rahatsızlığa sahip bebekler, hareketlerinin yavaşlayıp hareket kaslarının zayıfladığı 3-6 aylık döneme kadar genellikle olağan görünürler. Bu bebekler; emekleme, oturma, dönme vb. motor becerilerini kaybederler. Bunun yanı sıra, yüksek seslere karşı aşırı korkma tepkisi verirler. Rahatsızlık ilerledikçe Sandhoff rahatsızlığına sahip bebekler; görme ve duyma yetilerinde zayıflama, zihinsel yetersizlik, felç ve nöbet geçirme gibi deneyimler yaşayabilirler. Cherry-red spot (Fovea santralis altındaki normal koroidin oftalmoskobik görünümü) olarak bilinen ve göz muayenesinde belirlenebilen bir göz bozukluğu, Sandhoff rahatsızlığının ayırt edici bir özelliğidir. Şiddetli bir bebeklik dönemi Sandhoff rahatsızlığı geçiren çocuklar genellikle yalnızca erken çocukluk dönemine kadar yaşar.

Sandhoff rahatsızlığının diğer şekilleri oldukça ender görülür. Rahatsızlığın belirti ve bulguları çocukluk döneminde, ergenlik döneminde ya da yetişkinlikte kendini gösterebilir. Belirti ve bulguları bu dönemlerden birinde ortaya çıkan bireyler Sandhoff rahatsızlığını, belirti ve bulguları bebeklik döneminde ortaya çıkan bireylerden daha hafif geçirmektedirler. Kas zayıflığı, kas uyumunda bozukluk, hareketle ilgili diğer sorunlar, konuşma sorunları ve zihinsel rahatsızlık bu rahatsızlığın ayırt edici özelliklerindendir. Bu belirti ve bulgular, Sandhoff rahatsızlığının geç başlangıçlı şekline sahip bireylerde büyük ölçüde çeşitlilik gösterir.

Sıklık

Sandhoff rahatsızlığı ender görülen bir rahatsızlıktır ve rahatsızlığın görülme sıklığı toplumdan topluma değişiklik gösterir. Sandhoff rahatsızlığı; kuzey Arjantin’deki Kreole halkında, Kanada’nın Saskatchewan eyaletindeki Metis Kızılderililerinde ve Lübnan halkında daha yaygındır.

Nedenler

Sandhoff rahatsızlığının nedeni, HEXB genindeki mutasyonlardır. Bu gen; sinir sistemindeki iki önemli enzimde (beta-heksosaminidaz A enzimi ve beta-heksosaminidaz B enzimi) yer alan proteinlerin yapımı için yönerge sağlar. Bu enzimler lizozomda (hücrelerde zehirli maddeleri parçalayan ve geri dönüşüm merkezi görevi gören yapıda) bulunur. Bu enzimler lizozomda; karmaşık şekerlerin, şekerlere bağlı moleküllerin ve yağlı maddelerin parçalanması görevini yerine getirir. Özellikle beta-heksosaminidase A enzimi, GM2 gangliozit olarak bilinen bir yağlı maddenin parçalanmasını sağlar.

HEXB genindeki mutasyonlar, hem beta-heksosaminidaz A enziminin hem de beta-heksosaminidaz B enziminin etkinliğini sekteye uğratarak bu enzimlerin, GM2 ganglioziti ve diğer molekülleri parçalamasını engeller. Bunun sonucundabu bileşikler özellikle omurilikte ve beyindeki sinir hücrelerinde oldukça zararlı bir düzeyde birikirler. GM2 gangliozit artışı, sinir hücrelerinin aşamalı bir şekilde yok olmasına yol açar (ki bu da Sandhoff rahatsızlığının belirti ve bulgularının çoğunun sebebidir).

Sandhoff rahatsızlığı; lizozomal enzimlerin işlevlerini bozmanın yanı sıra GM2 gangliozit artışına da yol açtığı için bu rahatsızlık kimi zaman lizozomal depolama bozukluğu ya da tay-sachs hastalığı (GM2 gangliosidoz) olarak anılır.

Kalıtım Modeli

Bu rahatsızlık, otozomal çekinik bir şekilde sonraki nesillere aktarılmaktadır. Otozomal çekinik olması, her hücredeki genin her iki kopyasının da mutasyona uğradığı anlamına gelmektedir. Otozomal çekinik bir rahatsızlığı olan bireylerin her iki ebeveyni de mutasyona uğramış genin bir kopyasını taşımakla birlikte ebeveynler çoğunlukla bahsi geçen rahatsızlığın belirti bulgularını göstermemektedir.

Bu Hastalığın Diğer İsimleri

  • Beta heksosaminidaz beta alt birim eksikliği
  • GM2 gangliosidoz, tip 2
  • GM2 gangliosidoz, tip II
  • Heksosaminidaz A ve B eksikliği rahatsızlığı
  • Sandhoff-Jatzkewitz-Pilz rahatsızlığı
  • Genel heksosaminidaz eksikliği

Kaynak: https://medlineplus.gov/genetics/condition/sandhoff-disease/

Görsel Kaynak: https://uavk.top/user/uaid231670238

Editör: Meryem Melisa KAR

Ne düşünüyorsunuz?

5 Points
+ Oy - Oy

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir