Rubinstein-Taybi Sendromu

İçindekiler

Tanım

Rubinstein-Taybi sendromu hastalığı kısa boyluluk, orta düzey veya şiddetli zeka geriliği, belirgin haldeki yüz özellikleri ve geniş el ve ayak parmakları ile karakterize edilmiş bir rahatsızlıktır. Hastalığın bir başka tanımlanmış özellikleri ise göz kusurları, kalp ve böbrek organlarının normal işleyişinin bozulması, diş problemleri ve obezite vardır. Meydana gelen bu semptomları hasta bireylerde hastalığın seyrine göre farklılık göstermektedir. Hasta bireylerde iyi huylu beyin ve cilt tümörü gözükme olasılığı oldukça yüksek bir ihtimaldir.

Sıklık

Nadir bir hastalık olan Rubinstein-Taybi sendromu rahatsızlığı 100.000-125.000 yenidoğumda sadece 1’inde rastlanmaktadır.

Nedenler

Rubinstein-Taybi sendromlu bireylerin yarısında yapılan mutasyon analizleri doğrultusunda CREBBP genindeki kusurdan kaynaklanmaktadır. CREBBP geni diğer birçok genin fonksiyonu için yardım eden protein moleküllerinin sentezi için gerekli olan genetik şifre ile talimatlar sağlamaktadır. Sentezlenen protein CREB bir bağlayıcı protein molekülüdür ve bu molekül hücre büyümesini ve bölünmesini regüle edilmesinde önemli görevleri vardır ayrıca doğumdan önce normal gelişim için de önem ihtiva etmektedir. Rubinstein-Taybi sendromlu hastalarda CREBBP geninin bir kopyası delesyona uğradığı için ya da genin kendisi mutasyona uğradığı için etkilenen bireylerin hücrelerinde normal işleyişine devam eden CREB bağlayıcı protein miktarının sadece yarısı oluşmaktadır. CREB protein molekülü hücre döngüsündeki önemli işlevinden dolayı bu proteinin hücre içerisindeki azalma durumu doğum öncesi ve sonrası normal gelişimin işleyişini bozabilmektedir. Rubinstein-Taybi sendromlu bireylerin beyin gelişimleri yetersiz olduğu için zeka geriliği gözlemlenmektedir. Bilim insanları yürüttükleri çalışmalarda Rubinstein-Taybi sendromu gen mutasyonlarının başka belirti ve semptomlara nasıl neden olduğunu tespit edememişlerdir.

Rubinstein-Taybi sendromuna çok az neden olan bir başka gen mutasyonu ise EP300 genindeki kusurlardır. Hemen hemen CREBBP geni gibi EP300 geni de diğer birçok genin işleyişine yardımcı olan protein moleküllerinin sentezi için talimatlar vermektedir. Diğer bir benzerlik ise doğum öncesi ve sonrası normal gelişim için de bu gen önem ihtiva etmektedir. EP300 gen mutasyonu her hücrede normal fonksiyonel bir kopyasının delesyonu sonucu meydana gelmektedir. Böylece normal gelişimin işleyişi bozularak Rubinstein-Taybi sendromunun spesifik belirti ve semptomlarının oluşmasına yol açmaktadır. Her ne kadar EP300 gen mutasyonunun neden olduğu semptomlar CREBBP gen mutasyonunun belirti ve semptomları ile benzerlik gösterse de EP300 gen mutasyonun ki daha hafiftir.

Rubinstein-Taybi sendromundaki gen mutasyonlarından birisi olan delesyon kromozom 16‘nın kısa (p) kolunda meydana gelmektedir.

Oluşan bu delesyon da CREBBP geni gibi birçok gende disfonksiyonlar ya da eksilmeler görülmektedir. Bilim insanları elde ettikleri bulgulara göre kromozom 16’nın bu bölgesinde oluşan delesyonlar sonucunda birçok genin silinmesi Rubinstein-Taybi sendromu ile bağlantılı komplikasyonlardan sorumludurlar. Bazı bilim insanları ise bu durumu kromozom 16p13.3 sendromu olarak isimlendirmektedir.

Rubinstein-Taybi sendromlu hastaların takriben %30-%40’ında CREBBP ya da EP300 gibi gen mutasyonları veya kromozom 16 delesyonu gözlemlenmemiştir. Bu vakaların esas durumunun nedeni bilinmemektedir. Bilim insanları bu gibi Rubinstein-Taybi vakalarını diğer genlerdeki meydana gelen kusurlar olarak değerlendirmektedir.

Kalıtım Modeli

Rubinstein-Taybi sendromu otozomal baskın kalıtım modeli geçişlidir.

Otozomal baskın kalıtım modeli, her hücrede var olan genlerin değiştirilmiş bir kopyası ile geçişli olması anlamına gelmektedir. Vakaların büyük bir kısmı genlerde meydana gelen yeni kusurlardan kaynaklanmaktadır. Hasta bireylerin ailelerinde hastalık öyküsü pek gözlenmemiştir.