Rett Sendromu

İçindekiler

Tanım

Rett sendromu neredeyse sadece kızlarda görülen bir beyin rahatsızlığıdır. Hastalığın en çok bilinen formu ise klasik Rett sendromudur. Klasik Rett sendromuna sahip olan kızlar, doğumdan sonra ciddi problemler açığa çıkana kadar 6 ila 18 ay boyunca normal gelişime sahip olurlar. Sonrasında açığa çıkmaya başlayan ciddi problemler; konuşma ve iletişim, öğrenme, koordinasyon ve diğer beyin işlevleridir. Etkilenen kızlar erken çocukluk döneminde ellerinin bilinçli kullanımını kaybederler. Ve ardından el sıkma, yıkama ve alkışlama hareketlerini sürekli olarak yapmaya başlarlar. Diğer çocuklardan daha yavaş büyüme eğilimindedirler. Üçte birlik bir oranla bazıları küçük kafa boyutuna sahiptirler (mikrosefali). Gelişebilecek olan diğer belirti ve semptomları; solunum anormallikleri, tükürme ya da salya akıtma, yoğun bakış ya da sürekli göz kırpma gibi anormal göz hareketleri, soğuyan el ve ayaklar, uyku bozukluğu, nöbetler ve anormal omurga eğriliği (skolyoz).

Araştırmacılar, bu sendromun birkaç çeşidini ya da alışılmamış formlarını keşfettiler. Rett sendromunun bu formları klasik formdan daha hafif ya da daha şiddetli olabilir.

Rett sendromu aynı genetik nedene sahip olan hastalık spektrumunun bir parçasıdır. Bu spektrumda bulunan diğer hastalıklara örnek olarak, PPM-X sendromu, MECP2 duplikasyon sendromu ve MECP2-ilişkili sert neonatal ansefalopati verilebilir. Bu hastalıklar erkekleri de etkileyebilir.

Sıklık

Bu hastalık yaklaşık olarak 9000 ya da 10 000 kızda 1 görülür.

Nedenler

Klasik Rett sendromunun hemen hemen tüm durumlarının ve farklı formlarının bazılarının sebebi MECP2 genindeki mutasyonlardır. Bu gen, MeCP2 proteinin yapımı için talimat sağlar. MeCP2 proteini normal beyin fonksiyonları için oldukça önemlidir. Bu proteinin kesin görevinin tam olarak bilinememesine rağmen sinir hücreleri yani nöronların arasındaki iletişimde etkili olduğu bilinir. Ayrıca, bu protein diğer tip beyin hücrelerinin normal fonksiyonları için de gerekli olabilir.

MeCP2 proteininin beyindeki genlerin aktivasyonunun düzenlenmesine yardımcı olduğu düşünülür. Ayrıca bu protein, beyin hücrelerindeki bazı belirli proteinlerin farklı versiyonlarının ürünlerini kontrol edebilir. MECP2 genindeki mutasyonlar MeCP2 proteinini değiştirir ya da bu gende oluşan mutasyonlar, daha az miktarda protein üretilmesine neden olur. Böylelikle beyindeki nöronların ve diğer hücrelerin normal fonksiyonları bozulur.

MeCP2 proteininin değişmesi üzerine yapılan çalışmalar, belirli nöronların aktivitesinin düşebildiğini ve iletişim yeteneklerinin zarar gördüğünü göstermiştir. Yine de bu değişimlerin Rett sendromunun belirli özelliklerine nasıl neden olduğu tam olarak bilinememektedir.

Rett sendromunun belirti ve semptomlarıyla örtüşen birkaç hastalığın da diğer genlerdeki mutasyonlardan kaynaklandığı bulunmuştur. Bu hastalıklar için FOXG1 sendromu ve CDKL5-eksikliği hastalığı söylenebilir. Önceden, bu hastalıkların Rett sendromunun farklı formları oldukları düşünülürdü. Doktorlar ve araştırmacılar bu hastalıklar arasında bazı önemli farklılıklar olduğunu keşfettiler. Ve böylece bu hastalıkları birbirlerinden farklı hastalıklar olarak değerlendirdiler.

Kalıtım Modeli

Rett sendromuna sahip hastaların %99’undan fazlasında bu hastalıkla ilişkili bir aile geçmişi bulunamamıştır. Bu hastalıkların çoğu MECP2 genindeki yeni mutasyonlardan kaynaklanmaktadır.

Aynı ailede Rett sendromuna sahip olan birden fazla bireyin bulunduğu ailelerin oldukça az sayıda olduğu belirlenmiştir. Bu vakalar, araştırmacıların Rett sendorumunun ve varyantlarının X-ilişkili dominant olarak aktarıldığının belirlenmesinde yardımcı olmuştur. X-ilişkili dominant olarak aktarılan hastalıklar, X kromozomu üzerinde bulunurlar ve cinsiyet kromozomlarından bir tanesinde bulunması hastalığın ortaya çıkması için yeterlidir.

MECP2 gen mutasyonuna sahip olan erkekler genellikle bebeklik döneminde ölürler. Yine de MECP2 genini de içeren genetik değişikliklere sahip olan az sayıdaki erkek Rett sendromunun semptom ve belirtilerine benzer semptom ve belirtiler geliştirmişlerdir. Geliştirilen bu semptom ve belirtiler zihinsel geriliği, nöbetleri ve hareket problemlerini içerir. Bu hastalık, erkeklerde MECP2-ilişkili sert yenidoğan ensefalopatisi olarak tanımlanır. MECP2 gen mutasyonuna sahip olan bazı erkeklerde açığa çıkan semptom ve belirtiler daha hafiftir.