Otoimmün Lenfoproliferatif Sendromu

İçindekiler

Tanım

Otoimmün Lenfoproliferatif Sendromu (OLPS), vücudun bağışıklık sistemi hücrelerinin (lenfosit) sayısını düzgün bir şekilde düzenleyememesinden kaynaklanan kalıtsal bir hastalıktır. OLPS, lenfositlerin aşırı fazla üretilmesiyle belirtilir (lenfofroliperasyon). Lenfositlerin aşırı birikimi, bazı organlarda genişlemeye yol açar, örneğin lenf düğümleri (lenfadenopati), karaciğer (hepatomegali) ve dalak (splenomegali).

OLPS’de otobağışıklık (bağışıklık sisteminin herhangi bir sorundan dolayı vücudun diğer organ ve dokularına saldırması) bozukluklar da çokça yer alır. Otobağışıklık hastalıklarının çoğu, OLPS ile bağlantılıdır ve kan hücrelerini hedefler ve onlara zarar verir.

Örneğin, bağışıklık sistemi kırmızı kan hücrelerine saldırabilir (otoimmün hemolitik anemi), beyaz kan hücrelerine saldırabilir (otoimmün netropeni), veya trombositlere saldırabilir (otoimmün trambositopeni). Otobağışıklık hastalıklarının diğer organ veya dokulara zarar vermesi daha az yaygın olan bir durumdur. Bu hastalıklar, böbreklere (glomerülonefrit), karaciğere (otoimmün hepatit), gözlere (üveit), veya sinir hücrelerine (Guillain-Barre Sendromu) zarar verebilir. Ayrıca cilt problemleri, genellikle kızarıklık veya kurdeşen OLPS’de meydana gelebilir.

OLPS devamlı değişen/farklılaşan belirtilere sahip olabilir. Çoğunlukla, lenfoproliferasyon çocukluk döneminde ortaya çıkmaya başlar. Hastalığa yakalanan bireylerde sıkça lenf düğümü ve dalak genişlemesi meydana gelir. Otobağışıklık hastalıkları çoğunlukla yıllar geçtikçe gelişir, özellikle hemolitik anemi ve Evans Sendromu adı verilen trambositopeni ile kombine olur.

OLPS’nin bilinen klasik formuna sahip olan bireyler normale yakın hayat sürebilirler, fakat genel popülasyona kıyasla bağışıklık sistemi kanserine (lenfoma) karşı daha fazla risk geliştirirler.

Bazı insanlar, OLPS’nin lenfoproliferasyon, lenfadenopati, splenomegali ve düşük kan sayımı gibi türlerine ait belirtilerine sahip olabilir fakat bu belirtilerin genetik modeli veya spesifik bir sebebi de olabilir. Araştırmacılar, OLPS’nin klasik olmayan formlarına sahip insanların OLPS’ye veya ayrı bir hastalığa sahip olduğunun kabul edilip edilmemesi konusunda fikir ayrılığına düşmektedir.

Sıklık

Otoimmün Lenfoproliferasyon Sendromu nadir bir hastalıktır ve görülme sıklığı tam olarak bilinmemektedir.

Nedenler

%75 oranında FAS genindeki mutasyonlar OLPS’ye neden olur, bu mutasyonlar OLPS’nin klasik formuyla ilişkilidir. FAS geni, hücrenin öz yıkımı (apoptosis) sonucunda oluşan hücre sinyalini içeren proteinin üretim emrini verir.

Bağışıklık sistemi enfeksiyona saldırmak için aktif durumda olduğunda büyük miktarda lenfosit üretilir. Normalde bu lenfositler, onlara daha fazla gerek kalmadığında apoptozise uğrar. FAS genindeki mutasyonlar, apoptozisin meydana gelmesini engelleyen proteinin üretimine neden olur. Sonuç olarak, fazla lenfositler vücudun organlarında ve dokularında birikir ve onlara saldırmaya başlarlar, böylece otobağışıklık hastalığı ortaya çıkar. Bu müdahale, hücrelerin kontrolsüz bir biçimde yayılmasına neden olur ve genelde bu hastalık sonucunda ortaya çıkan lenfomaya yol açar.

OLPS’nin klasik olmayan formu, henüz hepsi belirlenememiş olan başka genlerin mutasyonlarına da yol açabilir.

Kalıtım Modeli

OLPS’li insanların birçoğu, FAS geni mutasyonlarının çoğunu içeren hastalar, bu hastalığı otozomal dominant paternde kalıtılır, yani her hücredeki bozulmuş gendeki bir kopya bu hastalığın ortaya çıkması için yeterlidir. Bu durumda, hasta birey, mutasyonu hasta bir ebeveyninden almıştır. Otozomal dominant modelin diğer durumları, ailesinde hastalıktan herhangi bir geçmiş olmayan fakat erken embriyonik gelişimde ortaya çıkan yeni (de novo) gen mutasyonlarının sonucudur.

Az sayıdaki durumlarda ise, FAS geni mutasyonlarının çoğunu içeren hastalarda, OLPS otozomal çekinik paternde kalıtılır, yani hastalığın ortaya çıkması için her hücredeki bozulmuş genin iki kopyası da gereklidir. Otozomal çekinik durumlardaki bireylerin aileleri, mutasyona uğramış genin her iki kopyasını da içerirler, fakat genellikle bu durumun belirtilerini göstermezler.

OLPS bazen de kalıtılmayan, insanın yaşam süresi boyunca ortaya çıkan, lenfositlerdeki mutasyonlardan da kaynaklanabilir. Bu mutasyonlara somatik mutasyon adı verilir.