Ceren Ayvaz
İçindekiler
Tanım
Cildinizde herhangi bir değişiklik fark ederseniz, doktorunuz dermatoskop adı verilen bir cihazla değişmiş olan ve şüpheli olarak belirlediğiniz noktaları inceleyecektir. Dermatoskop cihazı, elde tutularak kullanılan bir büyüteçtir. Doktorunuz sizi muayene ederken ABCDE kuralına bakacaktır:
- Asimetri: Her bir benin yarısı farklı mı?
- Sınır: Noktanın kenarları düzensiz mi, dalgalı mı yoksa çentikli mi?
- Renk: Farklı renk ve tonlar var mı?
- Çap: Nokta 6mm’den büyük mü?
- Değişiklik: Nokta zamanla değişti mi (boyut, şekil, yüzey, renk, kanama, kaşıntı)?
ABCDE kuralı, nodüler ve desmoplastik melanomlarda işe yaramaz. Bu nedenle, doktorunuz lekenin yükseklik, sertlik veya büyüklük gibi değişikliklerine bakabilir.
Benin Çıkarılması Nasıl Olur?
Doktor, cildinizdeki bir noktanın melanom olabilceğinden şüphelenirse nokta eksizyonel biyopsiyle cildinizden alınır ve bir patolog tarafından incelenir.
Doktor, noktayı ve etrafındaki az miktar (2mm pay) sağlıklı dokuyu çıkarmak için neşter kullanacaktır. İşlemden sonra oluşan yaraya genelde dikiş atılır. Benden küçük bir örnek almak yerine, tümünün alınması önerilir. Bu sayede, dokuda melanom varsa doğru teşhis edilmesi ve evrelenmesi sağlanır.
Yaranızın kontrol edilmesi ve dikişlerinizin çıkarılması için doktordan randevu alınmalıdır. Melanom teşhisi doğruysa, büyük ihtimalle geniş lokal eksizyon gibi ameliyatlara girmeniz gerekebilir.
Lenf Düğümlerini Kontrol Etmek Nasıldır?
Lenf düğümleri, dokulardan fazla sıvıyı uzaklaştırır, yağ asitlerini emer, yağların ulaşımını sağlar ve bağışıklık hücreleri üretir. Boyunda, koltuk altında ve kasıkta büyük lenf düğüm grupları vardır. Bazen melanom, lenf damarlarını kullanarak vücudun diğer bölgelerine yayılır.
Doktorunuz, büyüyüp büyümediklerini belirlemek için melanomun yakınındaki lenf düğümlerini inceleyebilir. Melanomu, lenf bezlerine sıçramış mı diye kontrol etmek için ince iğne biyopsisi veya sentinel lenf bezi biyopsisi yaptırmanızı isteyebilir:
İnce İğne Biyopsisi Nedir?
Herhangi bir lenf bezi büyümüş veya yumrulu hissedilirse muhtemelen ince iğne biyopsisi yaptıracaksınız. Bu işlemde, büyümüş lenf bezinden hücre örneği almak için iğne kullanılır. Daha sonra alınan örnek kanser hücresi içeriyor mu içermiyor mu diye incelenir. Lenf bezlerinde kanserli hücre görünürse bu hücreleri çıkarmak için ameliyat olmanız gerekebilir.
Sentinel Lenf Bezi Biyopsisi Nedir?
Melanomun Breslow kalınlığı, 1mm’nin üzerindeyse veya bazı kişiler için 0.8-1mm arasındaysa, doktor sentinel lenf bezi biyopsisi önerebilir.
Bu biyopsi ile melanomun yayılma ihtimalinin yüksek olduğu ilk lenf bezi (nöbetçi lenf bezi) bulunur ve çıkarılır. Bazen birden fazla nöbetçi lenf düğümü bulunur ve çıkarılır. Alınan lenf bezleri melanom hücrelerine sahip mi diye mikroskop altında incelenir. Genellikle, geniş lokal eksizyonla aynı anda yapılır.
Nöbetçi lenf bezini bulmak için ilk melanomun bulunduğu yere az miktarda radyoaktif boya enjekte edilir. Kanser hücreleri olup olmadığını kontrol etmek için enjekte edilen radyoaktif boyayı emen lenf düğümü alınır. Eğer kanser hücreleri nöbetçi lenf bezinde bulunursa başka testler de yapılır ve sistemik tedavi önerilebilir.
Patoloji Raporunu Anlamak Nasıldır?
Eğer melanomunuz varsa, patoloji raporu doktorunuzun kanserin evresini belirlemesine, tedavinizi planlamasına ve prognozunuzu belirlemesine yardımcı olacak bilgiler içerir. Aşağıdaki faktörler dahil edilebilir:
Breslow Kalınlığı Nedir?
Bu, tümörün en derindeki noktasına kadar olan kalınlığın milimetre cinsinden ölçüsüdür. Bir melanom ne kalınsa, nüksetme veya vücudun başka bölgelerine yayılma olasılığı o kadar yüksektir.
Clark Düzeyi Nedir?
Tümörün kaç deri katmanından geçtiğini anlatan bir terimdir. I en sığ ve V en derin olmak üzere I-V ölçeğinde değerlendirilir. Breslow kalınlığı, melanomun evresini belirlemede clark düzeyinden çok daha önemlidir.
Ülserasyon Nedir?
Tümör, üzerindeki derinin dış tabakasının bozulması veya kaybolmasıdır. Tümörün hızlı büyüdüğünün bir göstergesidir.
Mitotik Aktivite Nedir?
Mitoz, bir hücrenin bölünerek iki yeni hücre oluşturmasıdır. Patolog, melanom hücrelerinin mitoz bölünme hızlarını anlamak için aktif olarak bölünen hücrelerin sayısını belirler.
Marjin Nedir?
Bu alan, melanom çevresindeki sağlıklı deridir. Bu rapor, çıkarılan parçanın kenarıyla melanom hücrelerinin arasındaki mesafeyi ve bu mesafede melanom hücresi olup olmadığını anlatır.
Regresyon Nedir?
Bu, melanomda iltihaplanma veya yara dokusu olduğu anlamına gelir. Bu demek oluyor ki bazı melanom hücreleri immün sistem tarafından yok edilmiştir. Eğer raporda, melanomun üstünde lenfosit (bağışıklık hücreleri) bulunduğu yazıyorsa bu durum iltihaplanmayı belirtir.
İleriki Testler Nelerdir?
Çoğu kişiye, sadece biyopsi yeterli gelecektir fakat melanom hakkında daha fazla bilgi edinmek için kan testleri veya görüntüleme taramaları gibi başka testlere de ihtiyaç duyabilirsiniz. Bu testleri, tedavi sırasında veya tedavi bittikten sonra da yaptırabilirsiniz.
- Ultrason: Yüksek frekanslı ses dalgaları, vücudunuzun içinin resimlerini oluşturmak için kullanılır.
- BT Taraması: X- ışını ışınları, ayrıntılı ve kesitsel resimler oluşturmak için kullanılır.
- MRI Taraması: Ayrıntılı kesitsel resimler oluşturmak için güçlü bir mıknatıs ve radyo dalgaları kullanır.
- PET-BT Taraması: Kanser hücrelerinin taramada daha parlak görünmesi için radyoaktif madde içeren bir glikoz solüsyonu koldan enjekte edilir.
- Melanomu Evreleme
Patoloji raporu ve diğer test sonuçları, melanomunuz olup olmadığını ve kanserin vücudunuzun başka yerlerine yayılıp yayılmadığını gösterecektir. Buna evreleme denir ve doktorunuzun sizin için en uygun tedaviyi bulmasına yardımcı olur.
Evre 0, I ve II, erken veya lokalize melanom, evre III bölgesel melanomdur. Evre IV, ileri veya metastatiktir ve kanser vücudun başka bölgelerine yayılmıştır.
Gen Mutasyon Testi Nedir?
Eğer melanom yayıldıysa ileriki testler, kanser hücrelerinin çoğalmasına ve büyümesine sebep olacak belli bir mutasyona sahip olup olmadığınızı gösterecektir. Bu genetik mutasyonlar, kanser hücrelerindeki değişikliklerden kaynaklanırlar, ailelerden geçen genlerle aynı değildirler.
BRAF geninde, bir mutasyon hastaların yaklaşık olarak %40’ında, NRAS geninde bir mutasyon ise yaklaşık %15’inde görülür. Nadir olarak ise C-KIT mutasyonu görülür ve hastaların %4’ünden daha azını etkiler.
Ameliyat sırasında alınan örnekler üzerinde genetik testler yapılabilir ve çıkan sonuçlar tedavi seçeneklerinizi belirler.
Prognoz Nedir?
Bir hastalığın sonucu hakkında öngörüde bulunmaktır. Doktorunuzla prognozunuzu ve tedavi opsiyonlarını konuşabilirsiniz ancak hiçbir doktor hastalığın kesin seyrini tahmin edemez. Bunun yerine, doktorunuz merak ettiklerinizi size açıklayabilir.
Melanom, cildin üst tabakasında yani epidermiste sınırlı kaldığı ilk evrelerde en iyi şekilde tedavi edilir. Bir melanom, derinin alt tabakasında yani dermiste ne kadar derine inmişse yakındaki lenf bezlerine veya diğer organlara yayılma olasılığı o kadar artmıştır.
Son yıllarda, klinik deneylerle primer bölgeden yayılan melanomu olan kişiler için prognozu iyileştiren yeni ilaç tedavileri bulunmuştur.
Kaynak: https://www.cancervic.org.au/cancer-information/types-of-cancer/melanoma/diagnosing_melanoma.html
Görsel Kaynak: https://vk.com/@pretty_lady_space-rss-881005998-591816494
Editör: Ecem Bolat