Konjenital Santral Hipoventilasyon Sendromu

İçindekiler

Tanım

Konjenital santral hipoventilasyon sendromu, normal nefes alış-verişi etkileyen bir rahatsızlıktır. Bu rahatsızlığa sahip olan bireylerde özellikle uyku sırasında çok sığ ve yavaş nefes alma problemi olan hipoventilasyon sebepli oksijen eksikliği ve kanda karbondioksit üretimi oluşur.

Normalde, sinir sisteminin istemsiz vücut süreçlerinin kontrolünden sorumlu bölgesi olan otonom sinir sistemi böyle bir dengesizliğe bireyi daha derin nefes almaya ya da uyanmaya teşvik ederek tepki verir. Bu sinir sistemi tepkisi KSHS’li bireylerde eşleşmektedir. Bu rahatsızlığa sahip bireylere makine desteğiyle solunuma yardımcı olunur ya da normal solunum düzenini sağlayacak araç kullanılır. Rahatsızlıktan etkilenen bireylerden bazıları bu desteğe 24 saat boyunca ihtiyaç duyabilirken bazıları yalnızca gece ihtiyaç duymaktadır.

KSHS semptomları genellikle doğum sonrası yeni doğanlar uykuya daldıklarında hipoventilasyon yaptıklarında ortaya çıkar. Bu bebeklerde kandaki oksijen eksikliği dudak ve ciltteki mavimsi görünüme yol açar. Bazı daha hafif vakalarda ise yaşamın ilerleyen zamanlarına kadar belirgin hale gelmeyebilir.

Solunum problemlerinin yanı sıra, bu rahatsızlığa sahip bireyler, örneğin egzersize veya vücut pozisyonundaki değişikliklere yanıt olarak kalp atış hızlarını ve kan basıncını düzenlemede zorluk çekebilirler. Ayrıca ağrı algısı, düşük vücut ısısı ve ara ara gelen yoğun terleme atakları da azalmıştır.

KSHS’ye sahip bireylerde sinir sisteminde ilave problemler görülebilir. Bu rahatsızlığa sahip bireylerin yaklaşık yüzde 20’sinde sindirim sistemini kontrol eden sinirlerde anormallikler vardır ve bu durum da şiddetli kabızlık, bağırsak tıkanıklığı ve kolonun genişlemesi ile sonuçlanır. Hastalıktan etkilenen bazı bireylerde öğrenme zorlukları ya da başka nörolojik problemler görülür. Bu rahatsızlığa sahip bireyler ayrıca, nöroblastomlar, ganglionöromlar ve ganglionöroblastomlar olarak adlandırılan sinir sisteminin belirli tümörlerini geliştirme riski altındadır.

Ek olarak, KSHS hastaları göz anormalliklerine sahiptir ve bu anormalliklere gözbebeğinin ışığa duyarsızlığı dahildir. Çocukluk döneminde bu rahatsızlığa sahip bireyler, genellikle “kutu şeklinde” olarak tanımlanan kısa, geniş, biraz düzleşmiş bir yüze sahip karakteristik bir görünüme sahip olabilir.

KSHS’de, yaşam beklentileri ve herhangi bir zihinsel engelin kapsamına, bozukluğun ciddiyetine, tanının zamanlamasına ve tedavinin başarısına göre şekillenir.

Sıklık

KSHS bir nadir hastalık olarak tanımlanır ve yaklaşık 1000’den fazla insana bu hastalığın tanısı konulmuştur. Araştırmacılar bu rahatsızlığın ani yeni doğan ölüm sendromuna ya da teşhis konulmamış fakat açıklanamayan çocuk ölümlerine sebep olabileceğini düşünmektedirler.

Nedenler

PHOX2B adı verilen bir gende meydana gelen mutasyon sonucunda KSHS oluşmaktadır. PHOX2B geni, doğum öncesi gelişimden sorumlu proteinin üretiminden sorumludur. Bu protein, sinir hücrelerinin oluşumuna destek olur ve nöronların belirli işlevleri (farklılaşma) gerçekleştirmek için olgunlaşma sürecini düzenler. Bu protein, erken embriyo döneminde birçok doku ve organa yol açan bir hücre grubu olan nöral krestte aktiftir. Bu hücre grubu göç ederek otonomik sinir sisteminin bir parçasını, kafatası ve yüz dokularının çoğunu ve diğer doku ve hücreleri oluşturur.

PHOX2B genindeki mutasyonların KSHS’ye sebep olmasıyla, özellikle otonom sinir sistemindeki bu genin kodladığı proteinin nöron oluşumu ve farklılaşmasını desteklemedeki rolünü baskıladığı düşünülmektedir. Sonuç olarak, bu sistem tarafından kontrol edilen vücut fonksiyonları (düzenli nefes alıp verme, kalp atımı, kan basıncı, vücut sıcaklığı…) KSHS’de tutarsızdır.

Kalıtım Modeli

Bu rahatsızlık otozomal baskın bir şekilde kalıtılmaktadır. Bu demek oluyor ki; gendeki tek kopyanın değişimiyle her hücre rahatsızlığın oluşmasında etkili olabiliyor.

KSHS rahatsızlığına sahip bireylerin %90’ından fazlası PHOX2B genindeki mutasyonların sonucudur. Bu durumda da hasta bireylerin aile geçmişinde, bu rahatsızlığa sahip üye bulunmamaktadır. Bazen etkilenen birey, mutasyonu etkilenen bir ebeveynden devralabilir. Daha iyi tedavi, etkilenen bireyin yetişkinliğe kadar yaşamasına ve aile kurmasına izin verdiğinden, bu tür vakaların sayısı artmaktadır.

Yaklaşık 5-10 yüzdeliğinde etkilenen bireyin, etkilenmeyen aile bireylerinin PHOX2B gen mutasyonlarının yalnızca sperm ve yumurtalarında bulunmasıyla kalıtmışlardır. Bu fenomenaya germ hattı mozaikçiliği adı verilir. Mozaikçiliğe sahip bir ebeveyn, PHOX2B gen mutasyonunun işaretini ya da KSHS semptomlarını hiç göstermeyebilir.