Kalıtsal Hemokromatoz

İçindekiler

Tanım

Kalıtsal hemokromatoz, vücudun diyetten çok fazla demir emmesine neden olan bir hastalıktır. Fazla demir vücudun doku ve organlarında, özellikle deride, kalpte, karaciğerde, pankreasta ve eklemlerde depolanır. İnsanlar demirin atılımını artıramadığından, aşırı demir aşırı yüklenebilir ve sonunda doku ve organlara zarar verebilir. Bu nedenle kalıtsal hemokromatozise aşırı demir yükleme bozukluğu da denir.

Kalıtsal hemokromatozun erken belirtileri arasında aşırı yorgunluk (yorgunluk), eklem ağrısı, karın ağrısı, kilo kaybı ve cinsel dürtü kaybı sayılabilir. Durum kötüleştikçe, etkilenen kişilerde artrit, karaciğer hastalığı (siroz) veya karaciğer kanseri, diyabet, kalp anormallikleri veya ciltte renk değişikliği gelişebilir. Semptomların görünümü ve şiddeti, diyetteki demir miktarı, alkol kullanımı ve enfeksiyonlar gibi çevresel ve yaşam tarzı faktörlerinden etkilenebilir.

Dört tip kalıtsal hemokromatozis, başlangıç yaşına ve genetik neden ve kalıtım şekli gibi diğer faktörlere bağlı olarak sınıflandırılır.

Bozukluğun en yaygın şekli olan Tip 1 ve tip 4 (ferroportin hastalığı olarak da adlandırılır) yetişkinlikte başlar. Tip 1 veya tip 4 hemokromatozlu erkekler tipik olarak 40 ila 60 yaşları arasında semptomlar geliştirir ve kadınlar genellikle menopozdan sonra semptomlar geliştirir.

Tip 2 hemokromatozis, çocuklukta başlayan bir bozukluk olarak bilinir, çünkü semptomlar genellikle çocuklukta başlar. 20 yaşına gelindiğinde demir birikimi, seks hormonlarının salgılanmasının azalmasına veya yokluğuna neden olur. Etkilenen dişiler genellikle adet görmeye normal olarak başlar, ancak adetler birkaç yıl sonra durur. Erkekler gecikmiş ergenlik veya seks hormonlarının eksikliğine bağlı semptomlar yaşayabilir. Tip 2 hemokromatoz tedavi edilmezse, potansiyel olarak ölümcül kalp hastalığı 30 yaşına kadar ortaya çıkar.

Tip 3 hemokromatozun başlangıcı genellikle tip 1 ve 2 arasında orta düzeydedir ve semptomlar genellikle 30 yaşından önce başlar.

Sıklık

Tip 1 hemokromatoz, Amerika Birleşik Devletleri’nde yaklaşık 1 milyon insanı etkileyen en yaygın genetik bozukluklardan biridir. En sık Kuzey Avrupa kökenli insanları etkiler. Diğer hemokromatoz türleri nadir olarak kabul edilir ve dünya çapında sadece az sayıda ailede çalışılmıştır.

Nedenler

Birkaç gendeki mutasyonlar kalıtsal hemokromatozise neden olabilir. Tip 1 hemokromatoz, HFE genindeki mutasyonlardan kaynaklanır ve tip 2 hemokromatoz, HJV veya HAMP genindeki mutasyonlardan kaynaklanır. TFR2 genindeki mutasyonlar tip 3 hemokromatozise, SLC40A1 genindeki mutasyonlar ise tip 4 hemokromatoza neden olur.

Bu genlerden üretilen proteinler, vücutta demirin emilimini, taşınmasını ve depolanmasını düzenlemede önemli roller oynar. Bu genlerin herhangi birindeki mutasyonlar, sindirim sırasında bağırsakların gıdalardan demir emiliminin kontrolünü bozar ve demirin vücudun diğer bölgelerine dağılımını değiştirir. Sonuç olarak, demir normal işlevlerini bozabilecek doku ve organlarda birikir.

Kalıtım Modeli

Tip 1, 2 ve 3 hemokromatoz otozomal resesif bir modelde kalıtılır, bu da her hücredeki genin her iki kopyasının da mutasyona sahip olduğu anlamına gelir. Çoğu zaman, otozomal çekinik hastalığı olan bir bireyin ebeveynlerinin her biri mutasyona uğramış genin bir kopyasını taşır, ancak durumun belirti ve semptomlarını göstermez.

Tip 4 hemokromatoz, otozomal dominant kalıtım paterni ile ayırt edilir. Bu tür kalıtımla, her hücrede değiştirilmiş genin bir kopyası bozukluğa neden olmak için yeterlidir. Çoğu durumda, etkilenen bir kişinin durumu olan bir ebeveyni vardır.