Kalınbağırsak Kanseri

Giriş

Kalınbağırsak kanseri, kolon veya rektumda başlar. Genel olarak oluşan bu kanserler, nerede oluştuklarına bağlı olarak isimlendirilir. Kalınbağırsak kanserini iyice anlayabilmek için öncelikle kanser teriminin tam olarak ne ifade ettiğini anlamak gereklidir. Peki kanser nedir?

Kanser Nedir?

Kanser, vücudun herhangi bir yerinde gelişebilir. Hücreler kontrolden çıktığı zaman kanser durumu başlar. Bu, vücudunuzun olması gerektiği gibi çalışmasını zorlaştırır.

Birçok insan için kanser başarıyla tedavi edilebilir. Aslında, kanser tedavisinden sonra her zamankinden daha fazla insan tam hayatını sürdürüyor.

Kolon ve Rektum

Kalınbağırsak kanserini anlamak için kolon ve rektumun normal yapısı ve işlevi hakkında bilgi sahibi olmak yardımcı olur.

Kolon ve rektum, sindirim sisteminin bir parçası olan ve aynı zamanda gastrointestinal (GI) sistem olarak da adlandırılan kalın bağırsağı oluşturur.

Kalın bağırsak 1.5 metre uzunluğunda olan bir kolondan oluşur ve bu kolon kaslı bir tüptür. Kolon kısımları, yiyeceğin kolon içinden geçme şekline göre isimlendirilir.

• İlk bölüm, yükselen kolon olarak adlandırılır. Bu kısım çekum adı verilen bir kese ile başlar. Karnın sağ tarafında yukarı doğru devam eder.
• İkinci bölüme enine kolon denir. Sağdan sola doğru vücut boyunca geçer.
• Üçüncü bölüm, sol tarafta indiği için inen kolon olarak adlandırılır.
• Dördüncü bölüm, S şekline sahiptir ve bu sebeple sigmoid kolon olarak adlandırılır. Sigmoid kolon denilen kısım daha sonra anüse bağlanmış olan rektum kısmına bağlanır.
• Yükselen kısımlar ise proksimal kolon olarak isimlendirilir. Alçalan ve sigmoid kolon ise, distal kolon olarak isimlendirilir.

Kolon ve Rektum Nasıl Çalışır?

Kolon, ince bağırsaktan geçtikten sonra kalan gıda maddesinden su ve tuzu emer. Kolondan geçtikten sonra kalan atık madde, sindirim sisteminin son kısmı olan rektuma gider. Anüsten geçene kadar orada saklanır. Anüs etrafında bulunan ve halka şeklinde olan kaslar, bağırsak hareketi sırasında gevşeyene kadar dışkının dışarı çıkmasını engellemektedir.

Kalınbağırsak Kanseri Nedir?

Kalınbağırsak kanseri, kalın bağırsakta (kolon) başlayan bir kanser türüdür. Kolon, sindirim sisteminin son kısmıdır.

Kalınbağırsak kanseri genel olarak yaşlı yetişkinleri etkilemektedir fakat her yaştaki insanları etkilemektedir. Kalınbağırsak kanseri genel olarak kolon içinde oluşan küçük, iyi huylu hücre kümeleri olarak başlar. Zamanla bu poliplerden bazıları kalınbağırsak kanserine dönüşebilir.

Kalınbağırsak kanseri gelişirse, ameliyat, radyasyon tedavisi ve kemoterapi, hedefe yönelik tedavi ve immünoterapi gibi ilaç tedavileri dahil olmak üzere birçok tedavi mevcuttur.

Kalınbağırsak Kanseri Nasıl Yayılır?

Bir polipte kanser oluşursa, zamanla kolon veya rektum duvarına dönüşebilir. Kolon ve rektumun duvarı birçok katmandan oluşur. Kalınbağırsak kanseri en içteki katmanda başlar ve diğer katmanların bir kısmı veya tamamı boyunca dışa doğru büyüyebilir.

Kanser hücreleri duvarda olduğunda, kan damarlarına veya lenf damarlarına büyüyebilirler. O kısımdan yola çıkarak lenf düğümlerine veya vücudun uzak kısımlarına gidebilirler.

Kalınbağırsak kanserinin yayılma derecesi, duvarın ne kadar derinlemesine büyüdüğüne ve kolon veya rektumun dışına yayılıp yayılmadığına bağlıdır.

Semptomlar

Kalınbağırsak kanserinin belirtileri ve semptomları şunları içerir:

• İshal veya kabızlık durumunun yaşanması ya da dışkının kıvamında bir değişiklik durumu yaşanması
• Dışkıda rektal kanama veya kan
• Kalıcı karın rahatsızlığı
• Bağırsaklarınızın tamamen boşalmadığı hissi
• Zayıflık veya yorgunluk
• Açıklanamayan kilo kaybı

Kalınbağırsak kanseri olan birçok kişi, hastalığın erken evrelerinde hiçbir belirti yaşamaz. Bu belirtiler açığa çıktığında, kanserin seviyesi kalın bağırsaktaki konuma bağlı olarak değişiklik göstermektedir.

Nedenler

Doktorların çoğu kalınbağırsak kanserine neyin sebep olduğundan emin değillerdir.

Kalınbağırsak kanseri, kolonda bulunan sağlıklı hücrelerin DNA’larında mutasyonlar geliştiğinde ortaya çıkmaktadır.

Vücudumuzda bulunan sağlıklı hücreler, vücudun normal çalışmasını sağlamak ve düzenlemek için düzenli olarak büyümekte ve bölünmektedir. Bir hücrenin DNA’sı hasar gördüğü zaman bile bu hasarlı hücreler bölünmeye devam eder. Bu hücreler bölünmeye ve birikmeye devam ettikçe tümör adı verilen bir küme oluştururlar.

Zamanla içerisinde bu hasarlı hücreler büyür ve etrafta bulunan normal dokulara hasar verip, yok edebilir ve bu hasarlı hücreler vücudun diğer bölümlerine giderek orada birikintiler oluşturabilir.

Risk Faktörleri

Kolon kanseri riskinizi artırabilecek faktörler şunları içerir:

• Yaşlılık Durumu: Kalınbağırsak kanseri her yaş diliminde teşhis edilebilen bir durumdur, ancak kalınbağırsak kanseri olan kişilerin çoğu 50 yaş üzerindedir.
• Kalınbağırsak Kanseri Riskini Artıran Kalıtsal Durumlar: Aile nesillerinde yaşanmış olan gen mutasyonları, kalınbağırsak kanseri geçirme riskini oldukça artırabilir. Kalınbağırsak kanseri küçük bir ihtimalle kalıtsal genlerle ilişkilidir.
• Ailede Geçmişinde Bulunan Kalınbağırsak Kanseri Öyküsü: Kalınbağırsak kanserine sahip olan ya da herhangi bir kalıtsal hastalık geçmişine sahip olan bir yakın akrabanız varsa kalınbağırsak kanseri geliştirme olasılığınız çok daha yüksektir.
• Hareketsiz Bir Yaşam: Gün içerisinde hareketsiz kalan bireylerin kalınbağırsak kanseri yaşama ihtimali çok daha yüksektir. Düzenli fiziksel aktivite yapmak kalınbağırsak kanseri yaşama riskini azaltabilir.
• Diyabet: Diyabet veya insülin direnci olan kişilerde kalınbağırsak kanseri riski artar.
• Obezite Durumu: Obeziteye sahip olan kişilerin kalınbağırsak kanseri yaşama riski çok daha yüksektir.
• Sigara İçmek: Sigara içen kişilerde kalınbağırsak kanseri riskini artabilir.
• Alkol: Aşırı alkol kullanımı kalınbağırsak kanseri riskinizi artırır.
• Kanser İçin Radyasyon Tedavisi: Daha önceki kanserleri tedavi etmek için karına yönelik radyasyon tedavisi kalınbağırsak kanseri riskini artırır.

Korunma

Kalınbağırsak Kanserinden korunmak için çeşitli önlemler ve uygulamalar mevcuttur. Bunlar sırasıyla şöyledir,

• Kalınbağırsak Kanseri İçin Tarama Uygulaması: Doktorlar, her yaş grubu için Kalınbağırsak Kanseri Tarama yöntemini önermektedir.
• Kalınbağırsak Kanseri Riskini En Aza İndirmek İçin Yeni Bir Yaşam Şekli: Günlük yaşantınızda değişiklikler yaparak kalınbağırsak kanseri riskinizi azaltabilirsiniz.
• Değişik Türde ve Çeşitli Meyveler, Sebzeler ve Tam Tahıllar Tüketin: Meyveler, sebzeler ve tam tahıllar, kalınbağırsak kanserinin engellenmesinde rol oynayabilecek vitaminler, mineraller, lif ve antioksidanlar bünyesinde barındırmaktadır. Kanseri önlemek ve çeşitli vitamin ve besinleri elde etmek için çeşitli meyve ve sebzeleri tüketin.
• Minimum Seviyede Alkol Tüketin: Eğer alkol tüketmeyi tercih ederseniz, minimum seviyede olacak şekilde alkol tüketin.
• Sigara İçmeyin: Eğer ki sigara kullanıyorsanız sigara içmeyi bırakın.
• Egzersiz Yapın: Günde en az 30 dakika egzersiz yapmaya çalışın. Hareketsiz kalmamaya özen gösterin. Eğer uzun süre egzersiz yapmadıysanız yavaşça başlayın ve kademeli olarak 30 dakikaya kadar bu tempoyu yükseltin.
• İdeal Kilonuzu Korumaya Çalışın: Eğer ideal bir kiloda iseniz, sağlıklı bir diyet programı ile günlük olarak yaptığınız sporu birleştirin ve ideal kilonuzu korumaya çalışın.

Yüksek Riskli Kişiler İçin Kalınbağırsak Kanserini Önleme

Çeşitli ilaç türlerinin prekanseröz polip veya kalınbağırsak kanseri riskini azalttığı araştırmalar sonucu bulunmuştur. Örnek olarak, bazı kanıtlar polip ve kolon kanseri riskinin azalması ile aspirin veya aspirin benzeri ilaçların düzenli kullanımı arasında bağlantı kurmaktadır. Günlük aspirin almanın gastrointestinal kanama ve ülserler gibi bazı riskleri vardır.

Bu seçenekler genellikle kolon kanseri riski yüksek olan kişiler için ayrılmıştır. Ortalama kolon kanseri riski olan kişilere bu ilaçları önermek için yeterli kanıt yoktur.

Artan kalınbağırsak kanseri riskiniz varsa, önleyici ilaçların sizin için güvenli olup olmadığını belirlemek için risk faktörlerinizi doktorunuzla görüşün.

Kaynaklar:

1. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/colon-cancer/symptoms-causes/syc-20353669
2. https://www.healthline.com/health/colon-cancer
3. https://www.cancer.org/cancer/colon-rectal-cancer/about/what-is-colorectal-cancer.html
4. https://fascrs.org/patients/diseases-and-conditions/a-z/colon-cancer
5. https://www.medicalnewstoday.com/articles/150496#symptoms
6. https://neolife.com.tr/bagirsak-kanseri/

Görsel Kaynak: https://www.bbc.com/news/amp/health-36324895

Editör: Meryem GÖKOĞLU