Joubert Sendromu

İçindekiler

Tanım

Joubert sendromu, vücudun birçok bölümünü etkileyen bir hastalıktır. Bu durumun bulgu ve belirtileri aynı aile bireyleri arasında bile değişkendir.

Joubert sendromunun ayırt edici özelliği, manyetik rezonans görüntüleme (MRI) gibi beyin görüntüleme çalışmalarında görülebilen, azı dişi belirtisi olarak bilinen, beyin anormallikleri kombinasyonudur. Bu belirtiler beyincik ve omurilik soğanı dahil olmak üzere beynin arkasına doğru anormal yapı gelişmelerinden kaynaklanır. Azı dişi belirtisi, adını MRI’dan bakıldığında azı dişinin enine kesitine benzeyen, kendine özel beyin anormalliklerinden almıştır.

Joubert sendromlu bebeklerin çoğu, erken çocuklukta uyumlu hareket etmede zorluk çekmelerine neden olan, bebeklik çağında zayıf kas tonuna (hiptoni) sahiptirler. Bu hastalığın diğer kendine ait özellikleri, bebeklik döneminde yavaş nefes alma (apne) ya da genellikle hızlı nefes alma (hiperne), ve anormal göz hareketlerini içerir (oküler motor apraksi). Birçok hasta birey, gecikmiş gelişim ve hafiften şiddetliye kadar değişebilen zihinsel engel gösterir. Joubert sendromunda ayırt edici yüz özellikleri ortaya çıkabilir. Bunlar geniş alın, kemerli kaşlar, düşük göz kapakları (pitoz), geniş aralıklı gözler (hipertelorizm), alçak kulaklar ve üçgen şeklinde ağzı içerir.

Joubert sednromu, çeşitli ek bulgu ve belirtileri içerebilir. Bu hastalık bazen diğer göz anormallikleri (örneğin görme kaybına neden olan retinal distrofi, gözün yapısında boşluk ya da bölünmeye yol açan koloboma), böbrek hastalığı (polikistik böbrek hastalığı ve nefronofti), karaciğer hastalığı, iskelet anormallikleri (örneğin fazladan parmak ve ayak parmaklarının olması), ya da hormon (endokrin) problemleri ile ilişkilidir. Joubert sendromunun kendine has özelliklerinin bir birleşimi ve bu ek belirtilerin bir veya daha fazlası, birkaç ayrı hastalığı tanımlar. Bu hastalıklar birlikte, Joubert sendromu ve ilişkili hastalıklar (JSRD) olarak adlandırılır. Günümüzde, hangi durumda olursa olsun, azı dişi belirtisi içeren, bu durumun ek belirti ve bulgularını gösteren her örneğe genellikle Joubert sendromu tanısı koyulur.

Sıklık

Joubert sendromunun 80.000 bireyden birini ve yeni doğanlarda 100.000 de birini etkilediği tahmin ediliyor. Ancak bu tahmin çok düşük olabilir çünkü Joubert sendromunun çok çeşitli özellikleri vardır ve büyük ihtimalle teşhisler yetersizdir. Bu hastalığa neden olan belirli genetik mutasyonlar, Aşkenazi Yahudileri, Fransız-Kanadalılar, ve Hutterite popülasyonları gibi belirli etnik gruplarda daha yaygındır.

Nedenler

Joubert sendromuna 30’dan fazla gendeki mutasyonlar sebep olabilir. Bu genlerden üretilen proteinlerin, birincil kirpikler adı verilen hücre yapılarında rol oynadığı biliniyor. Birincil kirpikler, mikroskopik, hücreden dışarı çıkan parmak benzeri çıkıntılardır ve fiziksel çevreyi algılama ile kimyasal işaretlemeye dahil olur. Birincil kirpikler beyin hücreleri (nöronlar), böbrekler ve karaciğerdeki belirli hücreler dahil olmak üzere, birçok hücre çeşidinin işlevi ve yapısı için önemlidir. Birincil kirpikler, beyin tarafından değerlendirilen görme, duyma ve koklamada duyusal girdi algısı için önemlidir. Joubert sendromu ile ilişkili mutasyonlar, birincil kirpiklerin işlevi ve yapısıyla ilgili sorunlara yol açar. Bu hücre yapılarındaki kusurlar gelişme boyunca önemli kimyasal sinyal yollarını bozabilir. Araştırmacılar bozuk birincil kirpiklerin bu hastalıkların birçok özelliklerinden sorumlu olduğunu bilse de, özel gelişimsel anormalliklere nasıl yol açtığı tamamen anlaşılamamıştır.

Joubert sendromu ile ilişkili olduğu bilinen genlerdeki mutasyonlar, bu hastalığın tüm vakalarının yüzde 60 ile 90’ını oluşturur. Geri kalan vakalarda, genetik neden bilinmemektedir.

Kalıtım Modeli

Joubert sendromu, her hücrede mutasyon kopyalarının olduğu kalıtım karakteri olan otozomal çekinik karakter ile kalıtılır. Otozomal çekinik durumdaki bireyin ebeveynlerinin her biri, mutasyonlu genin bir kopyasını taşır, ancak kendileri genellikle bulgu ve belirtilerini göstermezler. Joubert sendromunun nadir vakaları, X’e bağlı çekinik karakter ile kalıtılır. Bu vakalarda, nedensel gen iki cinsiyet krozomundan biri olan X geni üzerinde bulunur. Erkeklerde (tek X kromozomu), her hücrede bir tane mutasyonlu genin olması hastalıpa neden olmak için yeterlidir. Kadınlarda (iki X kromozomu) hastalığa sebep olmak için, genin her iki kopyasında da mutasyonun ortaya çıkması gerekir. Erkekler kadınlardan daha çok X’e bağlı bozukluklardan etkilenir, çünkü kadınlarda hastalığın ortaya çıkması için iki mutasyonlu kopyanın olması gerekir. X’e bağlı kalıtımın bir özelliği, babaların oğullarına X’e bağlı kişisel özellikleri verememesidir.