JAK3 Eksikliği ile Ağır Kombine İmmün Yetmezliği

Tanım

JAK3 eksikliği-ağır kombine immün yetmezliği (AKİY) bağışıklık sisteminin kalıtsal bir rahatsızlığıdır. JAK3 eksikliği-AKİY görülen birey mantarlar, bakteriler veya virüsler ile savaşacak gerekli immün sistemi hücrelerine sahip değildir. Bu bireyler, ciddi yaşam tehlikesi yaratan ısrarcı ve tekrarlı enfeksiyonlara daha yatkındırlar. Genellikle JAK3 eksikliğine sahip AKİY’li bireylerindeki enfeksiyon yayan organizmalar, sağlıklı bireylerde hiçbir rahatsızlık yaratmadığından ‘fırsatçı’ olarak nitelendirilir. Hastalıklı bebeklerde kronik diyare (ishal), ağızda pamukçuk denilen bir mantar enfeksiyonu, akciğer iltahaplanması ve cilt döküntüleri gibi rahatsızlıklar gözlemlenebilir. Israrcı hastalık, bulaşan bireylerin akranlarına nazaran daha yavaş gelişim göstermesine de sebep olur. Herhangi bir tedavi uygulanmadan JAK3 eksikliği olan AKİY hastaları, yalnızca çocukluklarının erken dönemlerine kadar hayatlarını devam ettirebilmektedirler.

Sıklık

JAK3 eksikliğine bağlı AKİY, ağır kombine immün yetmezliği hastalıklarının (AKİY) %7 ile %14 oranını oluşturmaktadır. Tüm genetik hastalıklar arasında görülme sıklığı ise yaklaşık olarak 50.000’de 1 olsa da bazı bölgelerde daha yüksek saptanabilir.

Nedenler

JAK3 eksikliği-AKİY, JAK3 genindeki mutasyondan kaynaklanır. Bu genden sentezlenen protein, belirli türdeki akyuvarların (lenfosit), T hücreleri denilen lenfositlerin ve doğal öldürücü hücrelerin, büyümesini ve olgunlaşmasını düzenlemede görev alır. Buna ek olarak JAK3 proteini, farklı türdeki bir lenfosit olan B hücrelerinin de normal olgunlaşma düzeyi için gereklidir. T, B ve doğal öldürücü hücreler bakterilere, mantarlara ve virüslere saldırarak tüm bağışıklık sistemini korurlar ve düzenlerler.

JAK3 genindeki mutasyon, JAK 3 proteininin üretimini engeller veya işlevi bozulmuş bir protein üretimine neden olur. İşlevsel JAK 3 proteini eksikliği, T hücreleri ile doğal öldürücü hücrelerin yokluğuna ve aynı zamanda normal sayıdaki düşük işlevli B hücrelerine neden olur. Fonksiyonel (işlevsel) lenfositlerdeki bu eksiklik, JAK3-eksikliği olan AKİY’li bireyleri enfeksiyonlara karşı daha hassas kılar.

Kalıtım Modeli

Rahatsızlık, otozomal çekinik düzen ile aktarılır. Bu, hastalığın görülebilmesi için genin her iki kopyasında da mutasyonun görülmesi gerektiği anlamına gelir. Otozomal resesif hastalığa sahip olan bireylerin ebeveynleri, mutasyonlu genin bir kopyasına sahip olurlar fakat hastalığı hiçbir semptom ve belirtilerini göstermezler.

Bu Hastalığın Diğer İsimleri

• Otozomal Çekinik T hücresi-negatif B hücresi-pozitif, doğal öldürücü hücreler (NK)-negatif – ağır kombine immün yetmezliği (AKİY)
• Otozomal çekinik T-B+NK-(AKİY)
• JAK3 AKİY
• T hücresi-negatif, B hücresi-pozitif, NK hücresi-negatif AKİY
• T-B+ hücreleri ağır kombine immün yetmezliği nedeni ile JAK3 eksikliği

Kaynak: https://medlineplus.gov/genetics/condition/jak3-deficient-severe-combined-immunodeficiency/#frequency

Görsel Kaynak: https://koncept-kadr.ru/tr/anonsy/RD2wIgC.html

Editör: Züleyha DEMİRCİ