in

IDH1 Geni Nedir?

IDH1 Geni: Normal Fonksiyon, Genetik Değişikliklere Bağlı Sağlık Koşulları ve Diğer İsimler

İçindekiler

IDH1 Geni: İzositrat Dehidrojenaz (NADP(+)) 1, Sitozolik

Normal Fonksiyon

IDH1 geni, izositrat dehidrojenaz 1 isimli bir enzimin salgılanması için gerekli sinyalleri gönderir. Bu enzimin asıl bulunduğu yer hücrelerdeki sitoplazmadır. Aynı zamanda hücrelerde birçok molekül türünü işleyen ve küçük keseler halinde olan peroksizomlarda da bulunur. Aynı anda hem peroksizomlarda hem de sitoplazmada izositrat adı verilen bir bileşiği 2-ketoglutarat adı verilen başka bir bileşiğe dönüştürür. Bu süreç içerisinde birçok hücresel süreç için zorunlu olan NADPH isimli bir molekül üretir. İzositrat dehidrojenaz 1’den üretilmiş olan NADPH’ın görevleri arasında yağların enerji amacıyla parçalanması ve hücreleri reaktif oksijen türleri olarak adlandırılan potansiyel olarak zararlı moleküllerden koruması vardır.

Genetik Değişikliklerle İlişkili Sağlık Koşulları

Maffucci Sendromu

IDH1 genindeki mutasyonlar, ilk olarak kemikleri ve cildi etkileyen bir hastalık olan Maffucci sendromuna neden olabilir. Kanserli hücre bulunmayan kemiklerin gelişiminde kıkırdak dokunun büyümesi ve deride görülen normal olmayan kan damarlarından oluşmuş kırmızı veya morumsu renklerde büyümelere neden olan birden fazla enkondromlarda görülür.

IDH1 geni Maffucci sendromuna neden olmaktadır. Hastanın hayatı boyunca görülür ama kalıtsal değildir. Yalnızca bir hücrede bir çeşit mutasyon görülür. Hücre bölünmeye ve büyümeye devam ederken ondan bölünen hücreler de aynı mutasyona sahiptir. Bu mutasyonun bir hücrede hamilelik döneminde gelişim sırasında oluştuğu düşünülüyor. Bu mutasyonlu hücreden meydana gelen hücreler de bu mutasyona sahipken, vücudun geri kalan hücrelerinde görülmez. Bu görülen duruma da mozaisizm denir.

Bu sendromun görüldüğü hastalarda hemanjiyom hücrelerinde ve bazı enkondrom hücrelerinde ayrıca hastalanan birkaç kişinin kemik iliğinde veya kanında bu gen mutasyonu görülür. Bu mutasyonu engelleyen durum arasında izositrat dehidrojenaz 1’in sıradışı aktivitesini, izositratın 2-ketoglutarat’a dönüşümünü gerçekleştirmesi vardır. Bunun devamında ise bunun yerine değiştirilmiş enzim yeni ve normal olmayan bir işlev gerçekleştirir. Bu işlev D-2-hidroksiglutarat isimli bir bileşiği oluşturmaktır. Oluşan bu genetik mutasyonlar yeni bir işleve sahip bir enzime dönüştüğünden “işlev kazanımı” mutasyonları olarak sınıflandırılır. Mutasyonlar ile bozukluğun belirti ve semptomları arasındaki ilişki tam olarak bilinmemektedir.

Ollier Hastalığı

Maffucci sendromuna sebep olan IDH1 gen mutasyonu aynı zamanda Ollier hastalığına da sebep olmaktadır. Bu iki hastalık birbirine çok benzemektedir. Tek farkları Ollier hastalığında kan damarı anormallikleri bulunmamaktadır.

Maffucci sendromunda olduğu gibi, Ollier hastalığına sebep olan IDH1 gen mutasyonları, somatik fonksiyon kazanımı mutasyonlarıdır ve gelişimin erken dönemlerinde başladığı düşünülmektedir. Ollier hastalığı olan çoğu insanda enkondrom hücrelerinde IDH1 gen mutasyonları görülmüştür, ancak bu hastalıkta da mutasyonlar ile bozukluğun belirti ve semptomları arasındaki ilişki tam olarak bilinmemektedir.

Sitogenetik Olarak Normal Akut Miyeloid Lösemi

IDH1 gen mutasyonları kan kanseri olarak da görülmektedir. Bu hastalık sitogenetik olarak normal akut miyeloid lösemi olarak da bilinen bir çeşit kan kanseri türüdür. Akut miyeloid lösemi hastalarında büyük kromozomal anormallikler görülürken, vakaların yaklaşık yarısında bu anormallikler yoktur; bunlar CN-AML olarak sınıflandırılır. Bu mutasyon CN-AML’li hastaların tahmini yüzde 16’sında görülmüştür.

IDH1 gen mutasyonu, sadece kanserli hücrelerde bulunan mutasyonlardan biridir. İzositrat dehidrojenaz 1 enziminde bulunan tek bir protein yapısını değiştirir. Sonrasında pozisyon 132’deki amino asit arginini başka bir amino asitle değiştirir. Maffucci ve Ollier sendromlarında görüldüğü gibi CN-AML’de bulunan IDH1 gen mutasyonu, D-2-hidroksiglutarat üretimi ile biten ve fonksiyon kazanımı olan mutasyonlardır.  Günümüz çalışmalarında D-2 hidroksiglutarattaki artışın, henüz gelişimini tamamlamamış bir hücrenin son aşamasında dönüşeceği hücre tipini belirleyen ve bu sürece müdahale edebileceğini düşünülmektedir. IDH1 geninin neden bu kadar çeşitli mutasyonlara sebep olduğu bilinmemektedir.

Diğer Kanserler

IDH1 genindeki somatik mutasyonlar, glioma isimli beyin tümörleri ve kondrosarkom olarak bilinen kemik tümörleri dahil olmak üzere birçok başka kanser türüyle ilgilidir. Genetik değişiklikler gibi bu kanser türünde bulunan IDH1 mutasyonu da işlev kazanımı mutasyonları olarak gruplandırılabilir. Bu mutasyonlar bazı işlevleri değiştirir. Buna örnek olarak izositrat dehidrojenaz 1’in işlevini, anormal bir şekilde D-2-hidroksiglutarat üretecek şekilde değiştirir. Muhtemelen hücrelerin büyümesini yavaşlatarak ve hatta durdurarak hücrelerin aşırı üretimine ve tümör oluşmasına sebep olmaktadır. Bu gen mutasyonunun neden bu birkaç kanser türünde bulunduğu ise hala bilinmemektedir.

Bu Genin Diğer İsimleri

  • IDCD
  • IDH
  • IDHC_İNSAN
  • IDP
  • IDPC
  • izositrat dehidrojenaz 1 (NADP+)
  • izositrat dehidrojenaz 1 (NADP+)
  • izositrat dehidrojenaz [NADP] sitoplazmik
  • NADP(+)-spesifik ICDH
  • NADP’ye bağımlı izositrat dehidrojenaz, sitozolik
  • NADP’ye bağımlı izositrat dehidrojenaz, peroksizomal
  • oksalosüksinat dekarboksilaz
  • PICD

Kaynak: https://medlineplus.gov/genetics/gene/idh1/#synonyms

Görsel Kaynak: https://www.rcsb.org/3d-view/5SVF

Editör: Selin Su GÜNDÜZ

Ne düşünüyorsunuz?

9 Points
+ Oy - Oy

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir