HTT Geni Nedir?

İçindekiler

HTT Geni: Huntingtin

Normal Fonksiyon

HTT geninin başlıca görevi, huntingtin isimli bir proteinin üretilmesi için gerekli sinyalleri göndermektir. Bu proteinin, vücuttaki fonksiyonlarını tam olarak bilmesek de, beyindeki sinir hücrelerinde (nöronlar) önemli bir rol oynadığını ve anne karnındaki bebeğin gelişiminde gerekli olduğunu biliyoruz. Huntingtin’in bulunduğu yerler arasında vücudun birçok dokusu ve beyindeki en yüksek aktivite seviyeleri vardır. Hücreler içinde bu proteinin görevleri arasında kimyasal sinyalleşme, malzemelerin taşınması, proteinlere ve diğer yapılara bağlanma ve hücreyi kendi kendine yok etmekten (apoptoz) koruma vardır. Bazı araştırmalara göre görevleri arasında hasarlı DNA’nın onarılması da olduğu söyleniyor.

HTT geninde bulunan CAG trinükleotid tekrarı olarak da bilinen bir DNA segmenti çeşidini içermektedir. Bu segment üst üste birden fazla kez görülen bir dizi üç DNA yapı taşından (sitozin, adenin ve guanin) oluşmaktadır. CAG segmenti genellikle gen içinde 10 ila 35 kez tekrarlanmaktadır.

Genetik Değişikliklerle İlişkili Sağlık Koşulları

Huntington Hastalığı

Huntington hastalığına sebep olan kalıtsal mutasyonun bir CAG trinükleotid tekrar genişlemesi olarak biliniyor. HTT geninde görülen bu mutasyon CAG segmentinin boyutunu arttırdığı biliniyor. Huntington hastalığı olan insanlarda 36 ila 120 arasında CAG tekrarı vardır. 36 ila 39 CAG tekrarı olanlar ise huntington hastalığının belirti ve semptomları geliştirebilir veya geliştirmeyebilir. Ama 40 ve üstü olan tekrarlarda çoğunlukla bozukluğun geliştiği görülür.

CAG segmentinin genişletilmiş hali huntingtin proteinin anormal şekilde uzun bir halinin üretilmesine neden olur. Bunun devamında uzatılmış olan protein birbirine bağlar ve nöronlarda toplanan bu hücrelerin normal işlevini bozan daha küçük ve toksik parçalara ayırır. Huntingtin proteini hakkında DNA onarım fonksiyonunun kaybının, özellikle belli bir yaşı üstündeki insanlarda görülen zararlı moleküllerin artmasıyla nöronlarda DNA hasarının birikmesine neden olabileceği söyleniyor. Beyinde özellikle etkilenen, hareketi koordine eden ve düşünce ve duyguları kontrol etmeye yardımcı (striatum ve serebral korteks) olan bölgelerdir. Bu hastalığın semptom ve belirtilerinin arkasında yatan sebep beynin bu bölgelerindeki nöronların işlev bozukluğu ve sonuç olarak ölümü vardır.

Değiştirilmiş HTT geni nesilden nesile aktarılırken, CAG trinükleotid tekrarının boyutu da artar. Bu tekrarların daha fazla sayıda olması ile daha erken bir belirti ve semptom başlangıcı doğru orantılıdır. Oluşan bu fenomene ise beklenti denir. Huntington hastalığının yetişkin dönemde görülen formuna sahip kişilerde tipik olarak HTT geninde 40 ila 50 CAG tekrarı görülürken, bozukluğun daha az yaygın olan gençlik dönemindeki formuna sahip kişilerde 60’tan fazla CAG tekrarına sahip olunduğu görülmektedir.

HTT geninde 27 ila 35 CAG tekrarı olan kişilerde huntington hastalığı gelişim göstermez. Ancak bu hastalığı geliştirecek çocuklara sahip olma riski vardır. Gen anne ve babadan çocuğa geçerken CAG trinükleotid tekrarının boyutu huntington hastalığı ile bağlantılı aralığa (36 veya daha fazla) kadar uzayabilir.