Hennig Brand Kimdir?

Giriş

Görsel 1: 1630-1710 yılları arasında yaşadı.

Hennig Brand, fosforu ve tarihte kimyasal bir elementi keşfeden ilk bilim insanıdır.

Başlangıçlar

Brand’in hayatı hakkında çok az şey biliniyor. 1630’lu yıllarda Almanya’nın Hamburg şehrinde dünyaya geldiği tahmin ediliyor.

Brand Latinceyi anlamıyordu, dolayısıyla muhtemelen üniversite eğitimi almamıştır.

Hayatı

Gençliğinin son yıllarında varlığını sürdüren 30 Yıl Savaşlarında bir asker, belki de bir astsubay olarak görev yaptı. Bu savaş, milyonların hayatını kaybettiği, yıkıcı bir savaştı; ayrıca Ferdinand II’nin Kutsal Roma İmparatoru olarak Almanya’nın Protestan kuzey eyaletlerine Roma Katolikliğini empoze etme hırsı nedeniyle ortaya çıkmıştı.

Savaştan sonra, Brand’in fosforu keşfetmesi dışında kendisi ile ilgili bilinen birkaç şey daha var:

• Tıbbi anlamda bir niteliği olmamasına rağmen doktor olarak para kazandı, kendisine “Doktor” olarak hitap edildi ve hatta imzasının arkasında M. D. Harfleri bulunuyordu.
• Simya alanında araştırmalar yaptı.
• Cam eritme sanatını öğrendi, ki bu, kimya ve simya alanının temel becerilerinden biriydi. (O günlerde aparatların gelişmişliği söz konusu değildi ve genellikle yereller tarafından yapılıyorlardı.)
• Kendisine, simya araştırmaları için büyük bir çeyiz fonu sağlayan varlıklı bir kadınla evlendi.
• Baba oldu.
• İlk eşinin vefatının ardından yine varlıklı bir kadın olan Margaretha ile evlendi.

Fosforun İcadı

Hennig Brand felsefe taşını keşfetmeye takıntılıydı. Hayat iksiri olarak da bilinen felsefe taşının vaadi sonsuz hayat ve yaygın metalleri altına çevirme yeteneğiydi.

Zamanla Brand, insan idrarının yaşam iksirine bir geçit sunduğuna inanmaya başladı.

Brand, komşularından binlerce litre idrar topladı. Bugün bu sapıklık olarak algılanabilir olsa da geçmişte idrar toplamak, birden fazla kez kullanılabilmesi, gübrelemedeki kullanımı, deri yumuşatması ve diş fırçalamada kullanılabilmesi nedenleriyle yaygın bir eylemdi.

1669 yılında Hamburg’ta, Brand idrarı buharlaştırarak siyah bir çamura benzer yapı elde etti. Bu yapıyı içinde solucanlar oluşmaya başlayana kadar olgunlaşmaya bıraktı. Bu çamuru kum ile birlikte ısıttı, soğuk su kullanarak yoğunlaştırıldığında sıcak gaz ve yağlar verdi. Sona kalan madde yoğunlaşmış beyaz bir sıvıydı. Bu madde aslında fosfordu. (İnsan idrarı önemli miktarda çözünmüş fosfat içerir.)

Brand’in keşfi bu madde karanlıkta parlaması nedeniyle ilk olarak “soğuk ateş” olarak adlandırıldı. İlerleyen dönemlerde Brand bu adı Yunancada ışık getiren anlamına gelen fosfor ile değiştirdi. Bu şekilde Brand, tarihte bir kimyasal element keşfeden ilk bilim insanı oldu.

Yazının en başındaki resim, Brand’in ölümünden yıllar sonra, 1771 yılında İngiliz sanatçı Joseph Wright tarafından oluşturuldu. Resmin başlığı ise şuydu: Simyacı, Felsefe Taşının İzinde; fosforu keşfediyor ve deneyinin başarılı sonuçlanması için dua ediyor, tıpkı kadim kimyasal astrologların adet haline getirdiği gibi. Resim, yoğun biçimde parlayan beyaz fosforu gösteriyor. Beyaz fosfor, doğal olarak oldukça loş, yeşil bir parıltı üretir.

Görsel 2: Karanlıkta parlayan beyaz fosfor.

Tüm simyacılar gibi Brand da kullandığı metodları dikkatlice uyguladı ve korudu. Ancak Johann Daniel Kraft, Kunckel von Lowenstern ve peşinden ünlü matematikçi ve filozof Gottfried Leibniz tarafından fosfor oluşturmakta kullandığı gizli yöntemini paylaşması için kendisine ödeme yapıldı. Leibniz fosforun felsefe taşını keşfetmesini sağlayacağına inanıyordu.

Ailesi ve Son

Brand’in iki kez evlendiği ve kendisini destekleyen geniş bir aileye sahip olduğu biliniyor. Ölümüne dair bilinenler kesin değildir. Bilinenlerse şöyle:

• Brand’in 1698 yılında Gottfried Leibniz’e yazdığı bir mektup vardır.
• 1699’da yazılmış, Liebniz’e Brand’den bahseden mektuplar vardır.
• Lİebniz 1710 yılında Brand’in ölümünü duymadığı için hala hayatta olduğunu düşündüğünü belirtmiştir.

Brand 1710 yılında hayatta olsaydı 80 yaşında olacaktı.

Kaynak: https://www.famousscientists.org/hennig-brand/

Görsel Kaynak: https://www.kitapcafe.com/etiket/hennig-brand

Editör: İrem Ezgi Ustaoğlu