GPR101 Geni Nedir?

GPR101 Geni: G Proteinine Kenetli Reseptör 101

Normal Fonksiyon

G proteinine kenetli reseptör şeklinde isimlendirilmiş bir protein çeşidinin oluşturulmasına yönelik direktifler GPR101 geni tarafından verilir. G proteinine kenetli reseptörler, hücre dışından hücre içine kimyasal sinyalleri taşıdıkları bölüm olan hücre dış zarına gömülü halde bulunurlar. Buna rağmen GPR101 proteininin kendine has fonksiyonları meçhuldür. Ağırlıklı olarak beyinde bulunan protein ile ilgili yapılan çalışmalar hipofiz bezi üzerinde bir görevi olduğunu ortaya koymuştur. Hipofiz bezi, beynin tabanında konumlanmış bir bezdir ve bir hayli mühim, vücut işlevini kontrol eden hormonları üretir. Bu hormonlardan biri olan büyüme hormonu, vücuttaki kemik ve dokuların olması gerektiği şekilde gelişim göstermesini yönlendirmeye yardımcı bir hormondur. Büyük bir çoğunlukla GPR101 proteini, hipofiz bezi üzerinde doğum öncesindeki gelişim sürecinde ve vücudun en çok gelişim gösterdiği evre olan ergenlik çağında belli edilir. Bu proteinin, hipofiz bezinde bulunan hücrelerin büyümesinde, hipofiz bezinden büyüme hormonu salınımında ya da bu süreçlerin her ikisinde de bulunduğuna inanılmaktadır.

Genetik Değişiklikler ile Alakalı Sağlık Durumları

X’e Bağlı Akrojigantizm

GPR101 genini kapsayan genetik değişiklikler, bebeklik döneminde ya da erken çocuklukta başlayıp olağandışı bir şekilde hızlı olan büyüme durumu ile nitelendirilmiş X’e bağlı akrojigantizm (X-LAG) rahatsızlığına sebebiyet verir. Bu rahatsızlığın belirtileri ve semptomları, bezin genişlemesi durumu olan hiperplaziden ya da bezde gelişen kanser yapmayan hipofiz adenomu şeklinde isimlendirilen bir tümörün ortaya çıkmasından meydana gelir. Anormal yapıdaki bezin normalde olması gerekenden fazla sayıda büyüme hormonu salgılaması, X’e bağlı akrojigantizm rahatsızlığına sahip bireylerde hızlı büyüme ile sonuçlanır.

X kromozomu üzerinde bulunan az miktarda genetik materyalin olağandışı bir şekilde kopyalandığı bir durumda  X-LAG rahatsızlığı meydana gelir. Çoğunlukla bir çeşit Xq26.3 mikroduplikasyonu olarak isimlendirilen kopyalama, kromozomun uzun kolu olan q kolunda q26.3 olarak belirlenmiş bir noktada gerçekleşir. Çeşitli genler kopyalanabilmesine rağmen, GPR101 geninin sadece fazladan bir kopyasının bulunması  X-LAG’ e sebebiyet vermek adına gereklidir.  Genin kopyalanması durumu, fazla GPR101 proteinine neden olur. Fazla GPR101 proteininin, nasıl bir şekilde hipofiz adenomu, hiperplazi ve gereğinden fazla büyüme hormonu salgılanması ile neticelendiği belirsizdir.

Diğer Rahatsızlıklar

Erişkinlik döneminde başlayan, el ve ayakların aşırı derecede büyümesi, ‘kaba’ yüz hatları, kalp sıkıntıları ve de daha çeşitli anormallikler ile nitelendirilmiş sporadik akromegali rahatsızlığına sahip bireylerin küçük bir yüzdesinde GPR101 genindeki bir varyasyon bulunur. Ailesinde aşırı büyüme hikayesi barındırmayan bireylerde, sporadik akromegali görülür.  Bu değişken, aminoasit glutamatın pozisyon 308’de aminoasit aspartik asit ile değiştiği(Glu308Asp ya da E308D şeklinde ifade edilir) uyarlanmış bir GPR101 proteini üretimine sebep olur. Laboratuvar ortamında yapılan incelemeler, meydana gelen bu değişikliğin büyüme hormonu salgılanmasında ufak bir artışa neden olabileceğini, hücrelerin büyümesini ve de bölünmesini destekleyebileceğini ortaya koymaktadır. Bununla birlikte bu çalışmalar, araştırmacıların bu durumdan etkilenen bireylerde akromegali ile tam olarak nasıl bir bağı olduğunu anlayamadıklarını gösteriyor.

Yapılan araştırmaların bazıları, sporadik akromegali rahatsızlığına sahip bireylerin küçük bir yüzdesinde E308D GPR101 değişkenini saptarken sonrasında yapılan diğer çalışmalar aynı sonucu elde edemedi, bunun sonucunda da genetik değişikliğin bu durumun ilerleyişinde büyük bir rolü olmayabileceği kanısına varıldı.

Bu Genin Diğer İsimleri

• GPCR6
• PAGH2

Kaynak: https://medlineplus.gov/genetics/gene/gpr101/

Görsel Kaynak: https://www.rcsb.org/3d-view/ngl/3qx8

Editör: Meryem Melisa KAR