in

EntellektüelEntellektüel ŞaşkınŞaşkın HavalıHavalı ÇılgıncaÇılgınca ÇalışkanÇalışkan AğlamaklıAğlamaklı

Göz Rengi ve Genetik

Gözlerimizin Rengini Genler mi Belirler?

Tanım

Gözün tam ortasında bulunan iris isimli siyah yapı göze giren güneşi ayarlar ve sahip olduğu pigmentler sayesinde de sahip olduğumuz göz rengini belirler. İrisin rengi (göz rengi)  açık maviden koyu kahverengiye doğru kişiden kişiye değişmektedir. İnsanların sahip olduğu göz renkleri çoğunlukta şu şekilde isimlendirilir; mavi, yeşil/ela ve kahverengi. Kahverengi dünya üzerinde en çok sahip olunan göz rengidir. Mavi ve yeşil gibi açık renk tonlu göz renklerinin neredeyse hepsi Avrupa kökenli insanlarda bulunmaktadır.

Göz rengimiz genlerimizdeki varyasyonlar sonucunda belirlenir.

Göz renginden sorumlu genlerin çoğunluğu melanin pigmentinin üretiminde taşınmasında ve depolanmasında görevlidir. Gözlerimizin rengi direkt olarak gözümüzün üst katmanındaki melanin miktarı ve kalitesi ile doğru orantılıdır. Kahverengi gözlü insanlarda melanin pigmenti miktarı aşırı fazla iken mavi gözlü kişilerde bu oran çok daha azdır.

Göz rengi üzerinde kromozom 15 bölgesi üzerindeki bir kısım önemli rol oynamaktadır. Bu bölgede birbirine konumları çok yakın iki tane gen bulunmaktadır. Bunlar; OCA2 ve HERC2 genleridir. Protein P olarak adlandırılan OCA2 geninden elde edilen protein, melanin pigmentinin olgunlaşma sürecinde görev alır. Bundan dolayı protein P melanin pigmentinin üretiminde ve kalitesinde büyük yere sahiptir.

OCA2 genindeki olası değişimler protein P üretimini etkiler. Protein P miktarının az olması demek iristeki melanin pigmentinin azalması demektir. İnsanlarda, bu geni ”polimorfizm” olan kişilerde, göz renkleri kahverengi yerine mavi olur.

İntro 86 olarak adlandırılan HERC2 genin bir bölgesi OCA2 genini kontrol eden hatta ihtiyaç duyduğunda aşıp kapatabilen bir DNA segmentine sahiptir. HERC2 geni OCO2 genine polimorfizm uygulaması sonucu iristeki melanin miktarının azaldığını ve daha açık renkli göz renklerinin oluştuğunu gözlemlemişlerdir.

Göz rengini belirlemede bazı küçük görevlere sahip olan bir kaç gen daha vardır. Bu genlerden bazıları saç ve ten rengini belirlemede de görev alır. Göz renginin oluşumunda görev alan genlerin bazıları şunlardır: ASIP, IRF4, SLC24A4, SLC24A5, SLC45A2, TPCN2, TYR ve TYRP. Bu genlerin OCA2 ve HERC2 genleri ile kombinasyonları sonucunda farklı kişilerde farklı göz renkleri oluşması sonucunda görülebilmektedir.

Araştırmacılar, göz renklerinin tek bir gen tarafından kontrol edildiğini ve kahverengi rengin maviye baskın olduğunu düşünmekteydiler. Bu tanıya göre ebeveynlerinin ikisininde mavi renkli göze sahip olan çocukların kahverengi göze sahip olunamayacağı düşünülüyordu. Fakat daha sonraki çalışmalar gösterdi ki bu model çok basit kalıyordu. Çok az görülse de mavi gözlü ebeveynlerinde kahverengi gözlü çocukları da olabiliyordu.

Göz renklerinin mirası düşünüldüğünden çok daha karışık haldedir. Çünkü çoklu genler de bu mirasa dahildir. Bir çocuğun göz renkleri, genelde ebeveynlerinin ve yakın akrabalarının göz rengi ile tahmin edilebilir. Ancak bazen beklenmedik sonuçlar da ortaya çıkabilir.

Göz renklerinin oluşumunu etkileyen çeşitli faktörler bulunmaktadır. Ocular albinism göz rengin çok açık olmasını sağlayan ve çok ciddi göz problemlerine yol açan bir problemdir. Başka bir sorun ise oculocutaneous albinism olarak adlandırılan gözün yanı sıra derinin ve saçında pigment miktarını etkilemektedir. Bu durumlardan etkilenen bireylerde; çok açık göz rengi, cilt ve saç rengi görülebilmektedir. Bu iki durum da, melanin üretimi ve melanin depolarındaki mutasyonlar sonucunda oluşmaktadır.

Başka bir problem ise heterochromia olarak adlandırılan aynı kişide biden fazla göz renginin görülmesi şeklinde tanımlanır. Heterochromia genetik faktörler yada gözün gelişim evresinde oluşan problemler sonucunda oluşur ya da her hangi bir göz hastalığı sonucunda veya göz hasarı sonucunda oluşabilmektedir.

Kaynak: https://ghr.nlm.nih.gov/primer/traits/eyecolor

Editör: Hazal Kalsın DEMİR

Ne düşünüyorsunuz?

9 Points
+ Oy - Oy

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir