GNPTAB Geni Nedir?

GNPTAB Geni: N-Asetilglukozamin-1 Fosfat Transferaz Alt Birimleri Alfa ve Beta

Normal Fonksiyon

GNPTAB geni, GlcNAc-1-fosfotransferaz adlı enzimin iki farklı alt birimi olan alfa ve betanın üretilmesi emrini verir. Bu enzim iki alfa (α), iki beta (β) ve 2 gama (γ) alt birimlerinden oluşmaktadır. Diğer iki alt birime kıyasla gama alt birimi GNPTG adlı farklı bir genden üretilmektedir. GlcNAc-1-fosfotransferaz, bazı yeni üretilmiş enzimlerin lizozomlara iletilmek üzere hazırlanmasına yardım etmektedir. Lizozomlar, hidrolaz adındaki sindirim enzimlerini kullanan ve büyük molekülleri hücrelerin yeniden kullanabileceği daha küçük moleküllere ayrıştıran hücre içindeki bölmelerdir.

GlcNAc-1-fosfotransferaz, mannoz-6-fosfat (M6P) adındaki bir molekülün üretiminin ilk aşamasında yer alır. M6P, lizozomlara hidrolazların taşınması için bir etiket görevi görmektedir. Özel olarak, GlcNAc-1-fosfotransferaz, yeni üretilen bir hidrolaza GlcNAc-1-fosfat adındaki bir molekülü aktarmaktadır. Daha sonraki aşamada, hidrolaza bağlı bir M6P’yi açığa çıkarmak için bir molekül çıkarılır. Eğer hidrolaz bir M6P etiketine sahipse lizozoma taşınabilmektedir.

Genetik Değişikler ile İlgili Sağlık Durumları 

Mukolipidoz ll Alfa/Beta 

GNPTAB genindeki yaklaşık 50 mutasyonun mukolipidoz ll alfa/beta’ya sebep olduğu bulunmuştur. Bu mutasyonlar herhangi bir fonksiyonel GlcNAc-1-fosfotransferaz üretimini önlemektedir. Bu enzim olmadan hidrolazlar M6P ile etiketlenemez ve böylece lizozomlara transfer edilemez. Bu sebeple hidrolazlar hücre dışına çıkarak sindirim aktivitesini arttırır. Lizozomların içerisinde hidrolazların eksikliği büyük moleküllerin orada birikmesine sebep olmaktadır. Moleküllerin lizozomlar içerisinde birikmesine sebep olan ve mukolipidoz ll alfa/beta’yı dahil içeren koşullara “lizozomal depolama bozuklukları” denilmektedir. Mukolipidoz ll alfa/beta’nın belirti ve semptomları büyük ihtimalle lizozomların içerisinde hidrolazların yokluğundan ve bu enzimlerin hücre dışında sahip olduğu etkilerden kaynaklanmaktadır.

Mukolipidoz lll Alfa/Beta

GNPTAB genindeki mutasyonların mukolipidoz lll alfa/beta’ya da sebep olduğu bulunmuştur. Etkilenmiş bireyler, M6P ile hidrolazların etiketlemesini bozan GlcNAc-1-fosfotransferaz enziminin aktivitesinin azalmasına sebep olan mutasyonlara sahiptirler. M6P etiketi alamayan sindirim enzimleri, hidrolazlar, daha fazla artan aktiviteye sahip oldukları hücrenin dışına çıkmaktadır. Lizozomların içindeki bu sindirim enzimlerinin yokluğu, büyük moleküllerin orada birikmesine sebep olmaktadır. Ayrıca, mukolipidoz lll alfa/beta “lizozomal depolama bozukluğu” olarak kabul edilmektedir. Mukolipidoz lll alfa/beta’nın belirti ve semptomları büyük ihtimalle lizozomların içindeki hidrolazların eksikliğinden ve bu enzimlerin hücre dışında sahip olduğu etkilerden kaynaklanmaktadır.

Bu Genin Diğer İsimleri

• Alfa-beta GlcNAc-1-fosfotransferaz
• DKFZp762B226
• GlcNac fosfotransferaz
• GlcNAc-1-fosfotransferaz
• GNPTA
• GNPTA_İNSAN
• KIAA1208
• MGC4170
• N-asetilglukozamin-1-fosfat transferaz
• N-asetilglukozamin-1-fosfat transferaz alfa ve beta alt birimleri
• N-asetilglukozamin-1-fosfat transferaz, alfa ve beta alt birimleri
• UDP-N-asetilglukozamin-lizozomal-enzim N-asetilglukozamin
• Üridin 5’-difosfat-N-asetilglukozamin: lizozomal hidrolaz N-asetil-1-fosfotransferaz

Kaynak: https://medlineplus.gov/genetics/gene/gnptab/#synonyms

Görsel Kaynak: https://www.rcsb.org/3d-view/2N6D/0

Editör: Seray YETKİN