in

HavalıHavalı ÇalışkanÇalışkan EntellektüelEntellektüel

Genetik Soy Bilim Testi İle Tarihsel Serüven

Genetik Soy Bilimi Tanımı, Test Türleri ve Kullanımı

İçindekiler

Tanım

Genetik soy bilim testi, bir diğer adıyla genetik ata testi, genetik şecere veya genetik soy araştırması, aile geçmişi ile ilgilenen kişilerin akrabalarından ya da tarihsel kaynaklardan/belgelerden öğrenebileceklerinin ötesine geçmelerini sağlayan bilimsel bir yoldur. DNA varyasyonlarının incelenmesi bir kişinin atalarının nereden gelmiş olabileceği ve aileler arasındaki genetik temelli ilişkiler konusunda önemli ipuçları sağlar. İki birey, aile veya popülasyon genetik temelde ne kadar yakından ilişkiliyse, tipik olarak paylaştıkları varyasyon kalıpları da o kadar fazla olur.

Genetik şecere için kullanılan 3 genetik soy bilim testi genellikle şu şekildedir:

  • Y Kromozomu Testi
  • Mitokondriyal DNA Testi
  • Tek Nükleotid Polimorfizm Testi

Y Kromozomu Testi

Yalnızca babadan oğula kalıtılan Y kromozomunda meydana gelen varyasyonlar doğrudan erkek hattındaki ataları keşfetmek için kullanılır. Y kromozomu testi yalnızca erkeklere uygulanabilirken, dişilerde bu testi yapmak mümkün değildir çünkü dişilerde Y kromozomu bulunmaz. Y kromozomu birçok kültürde aile isimleriyle aynı modelde aktarıldığından, Y kromozom testi genellikle aynı soyadına sahip iki ailenin ilişkili olup olmadığı gibi soruları araştırmak için kullanılır.

Mitokondriyal DNA Testi

Bu tür bir test mitokondriyal DNA’daki genetik varyasyonları saptamak ve tanımlamak amacıyla uygulanır. Çoğu DNA hücre çekirdeğinde bulunan kromozomlarda paketlenmiş olsa da, mitokondri olarak adlandırılan hücre yapıları az miktarda kendi DNA’larına, yani mitokondriyal DNA’ya sahiptir. Hem dişiler hem erkekler annelerinden kendilerine aktarılan mitokondriyal DNA’ya sahip olduklarından dolayı bu tür test her iki cinsiyete de uygulanır. Böylece doğrudan dişi ata hattı hakkında bilgiler elde edilir. Mitokondriyal DNA testi genetik şecere için bilim insanlarına önemli düzeyde fayda sağlayabilir, çünkü soyadlarının genellikle aktarılma şekli dişiler değil erkekler üzerinden gerçekleşir, bu nedeniyle tarihsel kayıtlardan kaybolabilecek kadın atalar hakkındaki bilgiler mitokondriyal DNA testi sayesinde korunur.

Tek Nükleotid Polimorfizm Testi

Bu testler bir kişinin tüm genomunda çok sayıda varyasyonu (Tek Nükleotid Polimorfizmleri veya SNP’ler) değerlendirir. Sonuçlar, bir kişinin etnik kökeni hakkında bir tahmin sağlamak için testleri yaptıran diğer kişilerin sonuçlarıyla karşılaştırılır. Örneğin, Tek Nükleotid Polimorfizm Testi uygulanan bir kişinin soyunun yaklaşık %50 Afrikalı, %25 Avrupalı, %20 Asyalı ve % 5 bilinmeyen olduğu SNP’lerin düzenine bakılarak saptanabilir. Soy bilimciler bu tür bir testi kullanırlar çünkü yalnızca tek ata hattı sunan Y kromozomu ve Mitokondriyal DNA testi sonuçları bir bireyin bütün etnik geçmişini yansıtmaz.

Genetik ata testinin birtakım sınırlamaları vardır. Test sağlayıcıları, bireylerin test sonuçlarını önceki testlerin farklı veri tabanlarıyla karşılaştırır, böylece etnisite/etnik köken tahminleri bir sağlayıcıdan diğerine tutarlı olmayabilir. Ayrıca, çoğu insan popülasyonu tarih boyunca birçok kez göç ettiğinden ve yakındaki gruplarla karıştığından, genetik testlere dayalı etnik köken tahminleri bir bireyin beklentilerinden farklı olabilir. Grubun büyüklüğü ve geçmişi nedeniyle küçük ölçekli genetik çeşitlilik aralığına sahip etnik gruplarda çoğu üye birçok SNP’yi paylaşır. Bu nedenledir ki, dördüncü kuzenler gibi yeni bir ortak ataya sahip kişileri bir bütün olarak gruptan ayırmak elbette soy bilimciler için bir hayli zor olabilir.

Genetik ata testi birkaç kuruluş ve şirket tarafından sunulur. Çoğu şirket, test edilen kişilerin sonuçlarını başkalarıyla paylaşmalarına ve tartışmalarına olanak tanıyan çevrimiçi forumlar ve hizmetler sağlar; bu, daha önce bilinmeyen ilişkileri keşfetmelerine olanak sağlayabilir. Daha büyük bir ölçekte, birçok insandan alınan kombine edilmiş genetik ata testi sonuçları, bilim insanları tarafından; popülasyonların ortaya çıktıklarında, göç ettiklerinde ve diğer gruplarla karıştıklarından bu yana süregelen tarihini keşfetmek için kullanılabilir.

Kaynak: https://medlineplus.gov/genetics/understanding/dtcgenetictesting/ancestrytesting/

Görsel Kaynak: https://www.medievalemporium.co.uk/my-ancestry-tree/

Editör: İrem Ezgi Ustaoğlu

Ne düşünüyorsunuz?

8 Points
+ Oy - Oy

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir