Farmakogenomik Nedir?

Tanım

Farmakogenomik, bireylerin, kullandıkları ilaçlara olan tepkilerinde genlerin nasıl bir rol oynadığını araştıran bilim dalıdır. Bu oldukça yeni olan alan, farmakoloji (ilaç bilimi) ve genomik (gen ve gen işlevi bilimi) birimlerini bir araya getirerek daha yararlı, güvenilir ve aynı zamanda kişilerin genetik düzenine duyarlı ilaçlar geliştirmeyi hedefler.

Araştırma

Şu anda ulaşılabilir olan çoğu ilaç “herkese uyacak ortak kalıp” prensibinde olsa da, her insan üzerinde aynı mekanizmada çalışmamakta. Bir ilacın hangi kişilere yarar sağlayacağını, hangi kişilerde hiç etki göstermeyeceğini ya da kimlerde yan etki yaratabileceğini (ilaca karşıt tepki) önceden tahmin etmek oldukça güç olabilir. İlaçlara karşıt tepkiler, Amerika Birleşik Devletleri’nde, çoğunlukla hastaneye yatırılma veya ölümle sonuçlanabiliyor. İnsan genom projesinden elde edilen bilgiler ile araştırmacılar, artık genlerdeki genetik farklılıkların vücudun ilaca vereceği tepkiyi nasıl etkilediğini anlamaya başladılar. Bu genetik farklılıklar, ilacın belirli bir kişi üzerinde yaralı olup olmayacağını ve ilaca karşıt tepkilerin önlenip önlenemeyeceğini tahmin etmek için kullanılacak. Bireyin, belirli ilaçlara karşı tepkisini etkileyebilecek bazı sağlık sorunları, klopidogrel direnci, varfarin hassasiyeti, varfarin direnci, kötü huylu hipertermi, Stevens-Johnson sendromu / toksik epidermal nekroliz ve thiopurine S-metilltransferaz eksikliğidir.

Sonuç

Farmogenomik alanı hala başlangıç aşamasında. Şimdilik oldukça sınırlı alanda kullanılmakta, fakat yeni yaklaşımlar ve sonuçlar klinik deneylerle çalışmalarını sürdürmekte. Gelecekte farmakogenomik, geniş çapta kalp-damar hastalıkları, alzheimer, kanser, HIV/AIDS ve astım gibi ciddi sağlık problemlerine karşı çok daha duyarlı ilaçlar geliştirmeye yardımcı olacak.

Kaynak: https://medlineplus.gov/genetics/understanding/genomicresearch/pharmacogenomics/

Görsel Kaynak: https://www.genome.gov/dna-day/15-ways/pharmacogenomics

Editör: Sibel Öncel