Dünya Cüzzam Günü

İçindekiler

Giriş

Ocak ayının son pazar günü Dünya Cüzzam (Lepra) Günü olarak değerlendirilir. Ocak ayının son haftası boyunca ise Cüzzam Haftası etkinlikleri yapılır. Bu etkinlikler, cüzzam üzerinde birçok kapsamlı çalışma yapmış olan Gandhi’ye atfedilmiştir.

Cüzzam Nedir?

Cüzzam (Lepra), Mycobacterium leprae isimli bakterinin neden olduğu kronik bir enfeksiyon hastalığıdır. ”Hansen Hastalığı” olarak da bilinir. Cüzzam, bedenin görece soğuk bölgelerini (eller, ayaklar, yüz) hedef alır ve sinir sistemini zayıflatır. Yani özellikle periferik sinirleri, beyni ve omuriliği; dokunma, ağrı ve ısı gibi duyuları algılayan duyu hücrelerine ve kaslara bağlı cildi etkiler. Bunun sonucunda bireylerin çoğunda cilt hasarı alanları (kutanöz lezyonlar) ve sinir fonksiyonu ile ilgili sorunlar (periferik nöropati) oluşur. Basilin yayılması, hasta vücudundan dışarı verilen burun salgısı(damlacık enfeksiyonu) ya da çeşitli yara salgıları ile gerçekleşir. Kişilerin mikroba karşı bağışıklığının zayıf olması ve aktif cüzzamlı kişilerle uzun süreli yakın temas halinde bulunması cüzzamın oluşmasında esas iki faktördür.

Cüzzam Hastalığının Belirtileri ve Tanısı

Belirtiler

Ellerde ve ayaklarda uyuşma
Ağrılı veya hassaslaşmış sinirler
Deride yanma hissi
Yüzde ve kulak memelerinde ağrısız şişlikler veya yumrular
Kaş ve kirpik dökülmesi

Tanı

Tanı, bir tür aside dirençli boya ile boyanma tekniğiyle yapılan deri ve sinir biyopsisinin sonucu doğrulanır.(Biyopsi numunesinin histopatolojik incelemesi ve aside dirençli boyama tekniğinin sonucunda Mycobacterium leprae basiline rastlanması) Mycobacterium leprae’nin kültürü yapılamamaktadır, bir başka deyişle vücut dışında yapay besiyerlerinde üretilememektedir. Bununla birlikte son yıllarda polimeraz zincir reaksiyonu gibi moleküler yöntemler tanı için kullanılmaya başlanmıştır.

Cüzzam Hastalığının Geçmişi

Dünya üzerindeki en köklü hastalıklardan biridir, öyle ki tarihi M.Ö. 1550 yılına dayanır. İlk kez Mısır papirüslerinde cüzzamla ilgili kayıtlara rastlanmıştır. Bununla birlikte, M.Ö. 600 yılarında Hindistan belgelerinde cüzzama benzer bir hastalık tanımlanmıştır. Avrupa’daki ilk kayıtlar ise Büyük İskender’in Asya-Hindistan seferi sonrasıdır. Hastalığın biyolojik nedeni belli olduktan sonra bile cüzzam hastaları toplumda damgalanmış, ayırımcılığa uğramış ve Tanrı tarafından verilen bir lanet olarak görülerek aşağılanmıştır. Orta Çağ Avrupası’nda cüzzam hastaları özel giysiler giymek ve yolun belli bir tarafından yürümek zorundaydı. Daha ileriki zamanlarda bile cüzzam hastalarının tedavisi ayrı hastanelerde yapılmıştır. Oysa bu hastalığın bulaşıcılığı son derece düşük, ilerleyişi de çok yavaştır.(Beş yıl kadar süren kuluçka dönemi ve görülmesi 25 yılı bulabilen hastalık belirtileri)

Türkiye’de Cüzzam

Cüzzam, Türkiye’de cumhuriyetin ilk yıllarında önemli bir sağlık sorunuydu. Zamanla cüzzamla savaşta önemli bir yol katedilmiş ve bu savaşta büyük ölçüde başarılı olunmuştur. 2017 yılı verilerine göre kayıtlı hasta sayısı 605’e ve yeni vaka sayısı ikiye gerilemiştir. Türkiye’de cüzzamla savaşta Prof. Dr. Türkan Saylan ve kurucusu olduğu Cüzzamla Savaş Derneği’nin katkıları büyüktür. Değerli bilim insanının çalışmaları uluslararası alanda da takdir görmüş ve Dr. Saylan cüzzamla savaştaki katkıları nedeniyle 1986’da Hindistan’da uluslararası Gandhi ödülünü almış, cüzzamla savaşta DSÖ’ye danışmanlık yapmıştır.

Sonuç

Bugün dünyasında özellikle açlık, yoksulluk, hijyen koşullarının kötü ve sağlık hizmetlerinin ulaşılamaz olduğu bölgelerde hastalık hala hüküm sürmektedir. Bu sebeplerle global olarak hastalığı tanımlayan ve bundan korunma yollarını anlatan çeşitli etkinlikler gerçekleştirilerek cüzzam hastalığına farkındalık oluşturmak ve insanları bilinçlendirmek hedeflenmektedir. Cüzzam; bildirimi zorunlu olan, önlenebilen, tanısı kolay, tedavisi kesin ve erken tanıda kolayca kontrol altına alınabilen bir hastalıktır. Bu hususta erken teşhis önemlidir. Sonrasında çoklu ilaç tedavisi sayesinde hastalığın kolaylıkla önüne geçilebilir.

Kaynaklar:

Görsel Kaynak: https://8gunhaber.com/data/userfiles/DU346WmXcAA137j.jpg

Editör: Meryem Melisa KAR