in

EntellektüelEntellektüel HavalıHavalı Sevgi DoluSevgi Dolu ÇalışkanÇalışkan

D-Bifonksiyonel Protein Eksikliği

D-Bifonksiyonel Protein Eksikliği; Tanım, Sıklık, Nedenleri, Kalıtım Modeli, Hastalığın Diğer İsimleri

İçindekiler

Tanım

D-bifonksiyonel protein eksikliği, bebeklik döneminde başlayan ve sinir sisteminde bozulmaya (nörodejenerasyon) sebep olan bir bozukluktur. Bu bozuklukla doğan bebeklerde zayıf kas tonusu (hipotoni) ve nöbetler oluşmaktadır.

Bu bebeklerin çoğu hiçbir zaman herhangi bir gelişim becerisi kazanamaz. Bazıları kafa hareketlerini kontrol etme ya da hareketleri gözleriyle takip etme gibi çok erken gelişimsel dönüm noktalarına ulaşabilir fakat birkaç ayda bu becerilerde gelişimsel gerileme yaşarlar. Durum kötüleştikçe, etkilenen çocuklarda artmış kas tonusu (hipertoni), aşırı refleksler (hiperrefleksi), şiddetli ve yineleyen epilepsi nöbetleri, işitme ve görme kaybı gibi sorunlar ortaya çıkar.

D-bifonksiyonel protein eksiliğine sahip bireyler en fazla iki yaşına kadar hayatta kalırlar. Bu bozuklukla doğan bireylerin çok azı hastalıktan daha hafif bir şekilde etkilenir. Gelişimsel gerileme yaşamadan önce desteksiz oturma ve istemli el hareketleri gibi ek temel beceriler kazanabilirler ve diğerlerine kıyasla daha uzun süre yaşayabilirler.

D-bifonksiyonel protein eksikliğine sahip kişiler geniş alın, geniş aralıklı gözler (hipertelorizm), normalden uzun dudak ve burun arası alan (filtrum) gibi olağandışı yüz özelliklerine sahip olabilirler. Etkilenen bebeklerin kafatası kemikleri arasında da alışılmadık  derecede geniş bir boşluk olabilir. Hastaların hemen hemen yarısında karaciğer (Görsel 1) büyümesi (hepatomegali) meydana gelir. Bu belirtiler aynı zamanda Zellweger Sendromu adlı başka bir bozukluğun özelliklerine benzer. Bu sebeple D-bifonksiyonel protein eksikliğine ‘sözde Zellweger sendromu’ denir.

Görsel 1: Karaciğer

Sıklık

D-bifonksiyonel protein eksikliği sıklığının yeni doğanlarda 1/100.000 olduğu tahmin edilmektedir.

Nedenler

D-bifonksiyonel protein, bazı spesifik biyokimyasal tepkimelerin gerçekleşmesine yardımcı olan bir enzimdir ve HSD17B4 adlı genden üretilir. Bu gendeki bazı mutasyonlar da D-bifonksiyonel protein eksikliğine sebep olur.

D-bifonksiyonel protein, hücrede, birçok farklı maddeyi parçalayan peroksizom organelinde bulunur ve yağ asitleri ile belirli moleküllerin parçalanmasına yardımcı olur. Protein enzim aktivitesine sahip iki bölgeye sahiptir: Dehidrojenaz ve hidrataz alanları. Bu alanlar, peroksizomal yağ asidi beta-oksidasyon yolu adlı sürecin ikinci ve üçüncü aşamalarının gerçekleştirilmesine yardımcı olur. Bu işlem, hücre tarafından yeniden kullanılmak için asetil-CoA’ya dönüşünceye kadar yağ asidi moleküllerinin bir kerede iki karbon atomu kadar kısaltılmasıdır.

D-bifonksiyonel protein eksikliğine sebep olan HSD17B4 gen  mutasyonları, bu proteinin bir ya da iki işlevini etkileyebilir. Bu durum bozukluğun özelliklerini ya da şiddetini etkilemiyor gibi görünmektedir.

D-bifonksiyonel proteinin faaliyetlerinin bir veya ikisinin bozulması, yağ asitlerinin verimli bir şekilde parçalanmasını engeller ve yağ asitleri vücutta birikir. Bu yağ birikiminin D-bifonksiyonel protein eksikliğindeki nörolojik ya da nörolojik olmayan özellikleri nasıl etkilediği tam olarak bilinmemektedir. Bunun yanında, yağ birikimi, sinirleri koruyan ve uyarıların iletilmesini sağlayan miyelinin parçalanmasına ve beynin anormal gelişimine sebep olabilir.

Miyelinin parçalanıp yok edilmesi beyin ve omurilikteki miyelinli beyaz maddenin kaybına yol açar. Bu durum lökodistrofi olarak tanımlanır. D-bifonksiyonel protein eksikliğinde oluşan nörolojik anormalliklerin temelinde anormal beyin gelişimi ve lökodistrofi yatar.

Kalıtım Modeli

Bu durum, otozomal çekinik (Görsel 2) bir modelde kalıtsaldır yani her hücredeki genin her iki kopyası da mutasyonludur. Otozomal çekinik rahatsızlığa sahip kişinin ebeveynlerinin her biri, mutasyona uğramış genin bir kopyasını taşır ama durumun belirtilerini göstermezler.

Both parents carry one copy of a mutated gene. In the next generation, one child is affected with the condition, two children are carriers, and one is unaffected and not a carrier.
Görsel 2: Otozomal çekinik kalıtım modeli

Bu Hastalığın Diğer İsimleri

  • 17-beta-hidroksisteroid dehidrojenaz IV eksikliği
  • Çift işlevli peroksizomal enzim eksikliği
  • DBP eksikliği
  • PBFE eksikliği
  • Peroksizomal iki işlevli enzim eksikliği
  • Sözde Zellweger sendromu

Kaynak: https://medlineplus.gov/genetics/condition/d-bifunctional-protein-deficiency/

Görsel Kaynak: https://europepmc.org/articles/PMC3963001/figure/F1/

Editör: Hazal Kalsın DEMİR

Ne düşünüyorsunuz?

15 Points
+ Oy - Oy

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir