in

CLN3 Hastalığı

CLN3 Hastalığı: Tanım, Sıklık, Nedenleri, Kalıtım Modeli ve Hastalığın Diğer İsimleri

İçindekiler

Tanım

CLN3 hastalığı, kalıtsal bir durum olup başlıca sinir sistemini etkiler. 4 ve 6 yaş arasında normal gelişimden sonra, bu durumdan etkilenmiş çocuklarda görüş bozuklukları, zihinsel engellilik, hareket bozuklukları, konuşma güçlükleri ve nöbetler görülür. Bu durum zamanla daha kötüye gider.

CLN3 hastalığına sahip çocuklarda, görüş bozukluğu ile ilgili problemler genellikle 4 ila 8 yaş aralığında başlar. Görme bozukluğu, gözün arkasındaki ışığa duyarlı dokunun bozulmasından (retinal dejenerasyon) kaynaklanır, ve yaşla beraber kötüleşir. CLN3 durumuna sahip bireyler genellikle geç çocukluk ya da ergenlik döneminden itibaren görme yetisini kaybetmişlerdir. Ayrıca  bu duruma sahip 4 ila 8 yaş aralığındaki çocuklar, okulda başarısız olmaya başlar, çünkü onların yeni bilgileri öğrenme güçlüğü ve edinilen başlıca becerileri kaybetmeleri (gelişimsel gerileme) buna sebep olur. Genellikle bu çocuklarda tam cümlelerde konuşma becerisinin kaybedilmesi de başlar.

CLN3 Hastalığı - Beynim iç kısımları
Görsel: Pineal ve hipofiz bezlerini, optik siniri, ventrikülleri (mavi ile gösterilen beyin omurilik sıvısı ile) ve beynin diğer kısımlarını gösteren beynin iç anatomisi. Kredi: Ulusal Kanser Enstitüsü

Ergenlik çağında bu hastalığa sahip bireylerde ise genellikle ataklar ve hareket anormalileri gelişir. Bunlar kas sertliği, becerilerde kayıp , hantallık, yavaşlayan veya azalan hareketler (hipokinezi) ve eğik duruş gibi anormaliler olabilir. Zaman geçtikçe etkilenmiş bireyler yürüme veya destek almadan oturma kabiliyetlerini kaybederler ve tekerlekli sandalyeye yardımına gereksinim duyarlar. Nadiren, hastalığa sahip kişilerde çarpık gerçeklik görüşü diye adlandırılan psikoz durumu veya yanlış algılar (halüsinasyonlar) gelişir. Etkilenen bazı bireyler yaşlılık dönemlerinde anormal kalp ritmine (aritmi) sahiptir. Bu duruma sahip bireylerden çoğu ise erken yetişkinlik dönemine kadar yaşar.

CLN3 hastalığı, nöronal seroid lipofusinozlar (NCL’ler) olarak bilinen bir hastalık grubudur, ayrıca toplu olarak Batten hastalığı olarak da adlandırılabilir. Bu hastalıkların tümü sinir sistemini etkiler ve tipik olarak görüş, hareket ve düşünme kabiliyeti ile ilgili gittikçe kötüleşen problemlere sebep olur. Farklı NCL’ler, genetik sebepleri dolayısıyla ayırt edilebilir. Her hastalık türüne, ceroid lipofuscinosis, nöronal anlamına gelen “CLN” adı ve daha sonra alt grubunu belirtmek için ise bir numara verilerek adlandırılır.

Sıklık 

CLN3 hastalığı, NCL’nin en yaygın tipi olarak bilinir fakat tam olarak yaygınlığı bilinmemektedir.  Bilimsel literatürde 400’den fazla vaka tanımlıdır. Topluca, tüm NCL biçimleri dünya genelinde bakacak olursak 100.000 kişiden tahminen 1’ini etkiler.

Nedenler 

CLN3 hastalığı, vücuttaki dokularda bulunan bir proteinin üretiminden sorumlu olan CLN3 genindeki mutasyonlardan kaynaklanır. CLN3 proteini, farklı molekül türlerini sindiren ve geri dönüştüren hücresel bölmeler olan lizozomlar da dahil olmak üzere hücrelerdeki birçok bölmenin bir parçasıdır. Fakat CLN3 proteininin tam olarak fonksiyonu henüz netleşmemiştir. Araştırmalar, bu proteinin birçok hücresel sürece dahil olduğunu göstermiştir, fakat bunlardan hangisinin bu proteinin başlıca rolü olduğunu veya bu süreçlerin bunun yerine aşağı yönlü etkileri temsil edip etmediği bilinmemektedir.

CLN3 geninde meydana gelen mutasyonların, hastalığın karakteristik semptomlarına nasıl yol açtığı henüz tam olarak açıklanamamıştır. Vakaların çoğunluğunda bulunan bir CLN3 gen mutasyonu anormal derecede kısa bir proteinin üretilmesine sebep olur. Bunun sonucunda, anormal CLN3 proteini bozulur ve normal hücresel süreçlere dahil olabilir. Diğer mutasyonlar ise normal protein miktarının azalmasına yol açar ya da proteinlerin fonksiyonlarının bozulmasına sebep olur. Ancak bu proteinin kaybının CLN3 durumunun belirti ve semptomlarına nasıl neden olduğu  henüz bilinmemektedir.

CLN3 hastalığı, diğer NCL’ler gibi lizozomda proteinin ve diğer maddelerin birikimiyle karakterize olmuş bir durumdur. Bu birikimler, vücuttaki hücrelerde meydana gelse de sinir hücreleri etkilerine karşı özellikle savunmasızdır. Birikimler hücre ölümüne neden olan hücre hasarlarına yol açabilir. Beyin ve diğer dokulardaki sinir hücrelerinin kademeli ölümü, CLN3 hastalığının nörolojik belirti ve semptomlarına neden olur. Ancak, CLN3 gen mutasyonlarının lizozomlarda maddelerin oluşmasındaki rolü henüz tam olarak açıklanamamıştır.

Kalıtım Modeli

Bu durum otozomal resesif kalıtım modelinde kalıtılır, bunun anlamı her hücredeki iki gen kopyasında da mutasyon olması gerektiğidir. Otozomal resesif olan bu durumdan etkilenmiş bireyin ebeveynleri, mutant genin bir kopyasını taşır, ancak onlar tipik olarak durumun belirti ve semptomlarını göstermezler.

Bu Hastalığın Diğer İsimleri

  • Batten-Mayou hastalığı
  • Batten-Spielmeyer-Vogt hastalığı
  • CLN3 ile ilişkili nöronal ceroid-lipofuscinosis
  • juvenil Batten hastalığı
  • juvenil serebroretinal dejenerasyon
  • juvenil nöronal ceroid lipofuscinosis
  • Spielmeyer-Vogt hastalığı

Kaynak: https://medlineplus.gov/genetics/condition/cln3-disease/#inheritance

Görsel Kaynak: https://vk.com/@sport_mma_ufc_box-1487669438?ref=group_block

Editör: Züleyha Demirci

Ne düşünüyorsunuz?

3 Points
+ Oy - Oy

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir