Carl Bosch Kimdir?

Tanım

Alman Carl Bosch, önde gelen endüstriyel kimyager ve girişimciydi. Yüksek basınçlı amonyak sentezi için “Haber-Bosch yöntemini” geliştirmesiyle tanınan ve dünyanın en büyük kimya şirketlerinden biri olan IG Farben’in kurucularından biriydi. Kimyasal yüksek basınçlı yöntemleri formülleştirmesiyle 1931 Nobel Kimya Ödülü’nü kazandı.

İlk Yılları ve Eğitimi

Almanya’nın en zengin gaz tedarikçi şehri olan Köln’de 27 Ağustos 1874 tarihinde dünyaya gelmiştir. Carl Bosch’un amcası, ilk bujinin geliştirilmesine yardım eden efsanevi fabrikatör Robert Bosch idi. Carl altı çocuğun arasında en büyüğüydü. Carl çocukken doğaya karşı tutkuluydu ve maden taşı ve hayvanlarını toplamaya bayılırdı. Carl, babası gibi bir şeyler yapmada yetenekliydi ve kuşlar için kuş kafesi, kendi hayvanları için de teraryum yapmıştı.

1893’te jimnastik okulunu bitirdikten sonra, metalürji ve makine mühendisliğini okuduğu Charlottenburg Teknik Koleji’ne başladı. 1896’ta Leipzig Üniversitesi’ne geçiş yaptı ve orada kimya, fizik, maden ve doğa bilimi üzerine çalıştı. Carl 1898’te organik kimya üzerine tez yazarak doktorasını tamamladı.

Daha sonrasında Bosch, önde gelen bir Alman şirketi olan BASF’ta başlangıç seviyesindeki bir işi kabul etti. Orada ilk olarak yapay bir indigo pigmentinin sentezi için gerekli bileşenleri oluşturmak üzerine çalıştı.

Katkı ve Başarıları

1900 yılına kadar Bosch, çalışanları tarafından seçkin kimya araştırmacısı olarak tanınırdı ve önemli çalışması olan azot tespiti projesinde görevliydi.

20.yüzyılın başlarında, dünyadaki doğal gübreler hızlıca tükeniyordu. Uygun maliyetli nitrojeni amonyağa çeviren bir sanayi işlemine ihtiyaç duyuldu. Amonyak sonrasında suni gübre oluşturmada kullanılacaktı.

Birkaç hatalı girişimlerden sonra, BASF kimyager Fritz Haber’in araştırmasıyla ilgilenmeye başladı ve bunun için ödenek sağladı. Haber, amonyak sentezi için bir laboratuvar işlemi keşfetti. Onun işlemi, omnium katalizörünü 200 atm basınçta (normal atmosferde) ve 6000 derece sıcaklıkta kullanarak% 6-10 verim verdi.

1909’da, Haber ve Bosch amonyak sentezinin laboratuvar işlemini ticari ölçekli bir üretime uyarlamak için iş ortaklığına girişti. Düşük maliyetli bir katalizör, yani alüminalı demir, osmiyumun yerini almak amacıyla keşfedildi. Çelik reaksiyon tüpü çift duvarlı oda olarak inşa edildi ve böylece tüp, içeren büyük basıncıyla başa çıkabilecekti.

Haber ve Bosch’un formülleştirdikleri işleme “Haber-Bosh Yöntemi” adı verildi. Bu yöntemde amonyak, hidrojen ve nitrojen gazlarının katalizör üzerinde yüksek sıcaklıkta ve yüksek basınçta geçirilmesiyle sanayi ölçek altında üretilir. Haber ve Bosch Yöntemi, azot tespiti için en çok kullanılan büyük ölçekli işlem oldu. Tesisteki üretimi 1913’te başladı ve kapasitesi günlük 20 ton amonyaktı.

Bosch için bir sonraki zorluk amonyaktan nitrik asit elde etmek için endüstriyel bir işlem bulmaktı. Tam ölçekli bir tesis 1915’te kuruldu ve çalışmaktaydı. Nitrik asidin büyük bir kısmı 1. Dünya Savaşı’nda Alman ordusu için kullanıldı.

1916 yılında, Bosch BASF şirketinin müdürü oldu. 1923’te formaldehit üretiminde kullanmak için karbon monoksit ve hidrojeni metanole çevirmek için bir işlem geliştirdi. Bu endüstriyel işlem yine yüksek basınç ve sıcaklık istiyordu.

1925’te, Bosch I.G. Farben şirketinde müdür olarak göreve başladı. Bu şirket, Almanya’daki en büyük sekiz boyar madde şirketlerinin birleşmesiyle oluşmuştur ve I.G. Farben, kömürü benzine dönüştürmek için yüksek basınç yöntemine sahip olan yani kömürün hidrojenasyonu olan Friedrich Bergius’un patentlerini satın aldı.

1926’ta I.G. Farben, bir yıl içerisinde 100,000 metrik tonun üzerinde benzin üretmek için katran yağı ve kömür kullandı.

Bosch yüksek basınçlı kimyasal metotlar üzerindeki buluşu ve geliştirilmesindeki çalışmalarına olan katkılarından dolayı 1931 Nobel Kimya Ödülü’nü Friedrich Bergius ile paylaştı. Kaiser Wilhelm Enstitüsü müdürü olarak 1935’te Max Planck’ın mirasçısı oldu.

Kişisel Detaylar ve Ölümü

Bosch 1902 yılında Else Schilback ile evlendi ve bu çiftin bir erkek ve bir kız çocuğu oldu. 65 yaşındaki Carl Bosch uzun süreli bir hastalığından dolayı 26 Nisan 1940 tarihinde Almanya’nın Heidelberg şehrinde hayata gözlerini yumdu.

Kaynak: https://www.famousscientists.org/carl-bosch/

Görsel Kaynak: https://ichemepresident.files.wordpress.com/2015/05/carl-bosch.png

Editör: Seray YETKİN