Brahmagupta Kimdir?

Tanım

Brahmagupta benzersizdir. Kendisi sıfırın özelliklerinin keşfi konusunda müteşekkir olduğumuz tek bilim insanıdır.

Brahmagupta MS 597-668 yılları arasında yaşamış olan Antik Hindistanlı astronom ve matematikçidir. Kuzeybatı Hindistan’ın Bhinmal şehrinde doğmuştur. Babası Jisnugupta bir astrologtur.

Brahmagupta yaşarken kendisini zaman zaman matematikle uğraşmış bir astronom olarak ifade etse de günümüzde kendisini matematiğe katkılarıyla anıyoruz.

Keşiflerinin çoğu günümüze matematiksel ifadeler yerine şiirlerle yazılı olarak gelmiştir. Yine de, nasıl yazılmış olurlarsa olsunlar, gerçek gerçektir.

Hızlı Bir Brahmagupta Rehberi

Brahmagupta:

• Antik Hint matematiksel astronomisinin merkezi Ujjain’deki astronomi gözlemevinin yöneticisiydi.
• En ünlüsü Brahma-sphuta-siddhanta olan, matematik ve astronomi konulu dört kitap yazdı. (Brahma’nın Doğru Astronomi Sistemi ya da Evrenin Açılışı)
• Matematiksel problemler çözmenin zevk için gerçekleştirdiği eylemler olduğunu söyledi.
• Tarihte sıfır sayısının özelliklerini tanımlayan ilk insandır. Sıfır sayısını sayı olarak  belirlenmesi gelecekteki matematiksel ve bilimsel keşiflerin tanımlanması için hayati öneme sahipti.
• Sıfırı, bir sayıdan sayının kendisini çıkarıldığında elde edilen bir sayı olarak tanımladı.
• Herhangi bir sayının sıfıra bölümünün sıfır olduğunu söyledi.
• Sıfırın sıfıra bölümünün sıfır verdiğini söyledi. (Makul görünüyor olsa da Brahmagupta bu söyleminde hatalıydı. Matematikçiler şimdilerde sıfırın sıfıra bölümünün tanımlanamaz, yani anlamsız olduğunu ifade ediyorlar. Sıfırın sıfıra bölümü işleminin bir sonucu yok.)
• İkinci denklemlerin çözümü için bir formül geliştiren ilk insandı.
• Bir dairenin çevresinin çapına oranı olarak ifade edilen pi sayısının genel olarak 3 olarak alınabileceğini, ancak doğruluk gerekiyorsa 10’un karekökünün (bu, 3.162’ye eşittir) kullanılması gerektiğini söyledi. Bu, pi’nin gerçek değerinden yaklaşık olarak yüzde 0.66 daha fazladır.
• Dünya’nın Ay’a Güneş’ten daha yakın olduğunu belirtti.
• Yanlış bir biçimde, Dünya’nın Güneş etrafında dönmediğini söyledi. Bu, kendini korumakla ilgili nedenlerden kaynaklanmış olabilir. Çünkü bu gibi inanışlar Brahminlerin dini mitlerine aykırıydı ve destekleyicileri için tehlikeli olabilirdi.
• Köşeleri bir dairenin içine temas eden herhangi bir dört kenarlı şeklin alanını bulmak için kullanılan bir formül üretti. Bu formül, Heron’un üçgen formülünü basitleştiriyordu.
• Bir yılın 365 gün, 6 saat, 12 dakika ve 9 saniye olduğunu söyledi.
• Dünya’nın, yaklaşık 36.000 km (22.500 mil) çevreli bir küre olduğunu söyledi.

Brahmagupta pozitif ve negatif sayılarla çalışmak için birtakım kurallar yayınladı:

• İki negatif sayının toplamı daima negatiftir.
• Negatif bir sayının pozitif bir sayının çıkarılması iki sayının toplamı ile aynı değeri verir.
• İki negatif sayının çarpımı bu iki sayının pozitiflerinin çarpımıyla aynı sonucu verir.
• Pozitif bir sayının negatif bir sayıya ya da negatif bir sayının pozitif bir sayıya bölümü daima negatiftir.

Sıfır Neden Önemlidir?

Sıfırın sayı olması, bir sayıdan kendisi çıkarıldığında sıfır sonucunu vermesi ve sıfırın sıfır olmayan başka bir sayıya bölündüğünde yine sıfır sonucunu vermesi bize kesin gibi görünse de, kesin değildir.

Antik Yunan’ın dahi matematikçileri birçok yönden zamanının çok ilerisinde olan bu atılımı gerçekleştirememişti. Bir başka deyişle, Brahmagupta gelene kadar kimse yoktu!

Sıfırın kendi başına bir sayı olduğunu görmek büyük bir kavramsal sıçramaydı. Bu sıçramanın bir kez söz konusu olmasının ardından matematik ve bilim, aksi durumda imkansız olacak bir ilerleme kaydetti.

Güncelleme, 14 Eylül 2017

Oxford Üniversitesi’ndeki bilim insanları MS 200-400 yılları arasında yazıldığını tahmin ettikleri bir Hint el yazması belgeye ulaştı ve bu belgeye göre sıfır sayısı Brahmagupta’nın yaşadığı çağdan önce keşfedilmişti! (Aşağıdaki videoda bu belgelerin anlatımı mevcut.)

Kaynak: https://www.famousscientists.org/brahmagupta/

Görsel Kaynak: https://soha.vn/con-so-ky-dieu-nhat-vu-tru-sau-hanh-trinh-1000-nam-phuc-hung-no-khien-nhan-loai-phai-kinh-ngac-20200213184632345.htm

Editör: İrem Ezgi Ustaoğlu