Beyaz Cevherin Kaybolduğu Lökoensefalopati

İçindekiler

Tanım

Beyaz Cevherin Kaybolduğu Lökoensefalopati, beyni ve omuriliğe (merkezi sinir sistemi) etkileyen ilerleyici bir bozukluktur. Bu bozukluk, miyelinle kaplı sinir liflerinden oluşan merkezi sinir sisteminin beyaz maddesinin bozulmasına neden olur. Miyelin sinirleri koruyan ve izole eden yağdan oluşan bir maddedir.

Çoğu vakada, Beyaz Cevherin Kaybolduğu Lökoensefalopati Hastalığı’na sahip kişiler doğumda hastalığın belirtilerini veya semptomlarını göstermezler. Etkilenen çocuklarda emekleme ve yürüme gibi motor becerilerinin gelişmesinde aksama görülebilir. Erken çocukluk boyunca, etkilenen bireylerin çoğu anormal kas sertliği (spastisite) ve hareketleri koordine etmede zorluk (ataksi) gibi motor semptomlar geliştirmeye başlar. Zihinsel işlevde bazı bozukluklar olabilir fakat bu motor semptomlar kadar bariz değildir. Bu hastalığa sahip bazı dişilerde yumurtalığın anormal gelişimi (yumurtalık disgenezi) görülebilir. Manyetik rezonans görüntüleme (MRI) ile beyinde görülen belirli değişiklikler, beyaz cevherin kaybolduğu lökoensefalopatinin özelliğidir ve semptomlar başlamadan önce görülebilir.

Beyaz Cevherin Kaybolduğu Lökoensefalopati’nin en yaygın tipi çocuklukta başlasa da bazı şiddetli tipler doğumda görülür. Quebec ve Manitoba’nın Cree ve Chippewayan popülasyonları arasında görülen şiddetli, erken başlangıçlı bir forma Cree lökoensefalopatisi denir. Az şiddetli tiplerde,davranışsal veya psikiyatrik sorunların hastalığın ilk belirtileri olabileceği ergenlik veya yetişkinliğe kadar belli olmayabilir. Beyaz cevherin kaybolduğu lökoensefalopatinin daha hafif tiplerine sahip olan ve ergenliğe kadar hayatta kalan bazı dişilerde yumurtalık disfonksiyonu görülür.Bozukluğun bu varyantına yumurtalık lökodistrofi denir.

Beyaz Cevherin Kaybolduğu Lökoensefalopati’nin ilerlemesi, hızlı düşüş epizodlarıyla kesintiye uğrayan nispi stabilite periyotları ile genellikle düzensizdir. Bu bozukluğa sahip kişiler enfeksiyon, hafif kafa travmaları, diğer yaralanmalar, aşırı korkma gibi streslere karşı bile özellikle savunmasızdırlar. Bu stresler durumun ilk semptomlarını tetikleyebilir yada olan semptomları daha da kötüleştirebilir ve etkilenen bireylerin uyuşuk olmasına veya komaya girmesine neden olabilir.

Sıklık

Beyaz Cevherin Kaybolduğu Lökoensefalopati’nin yaygınlığı bilinmemektedir. Buna rağmen, beyaz cevherin kaybolduğu lökoensefalopati nadir bir hastalıktır. Beyaz cevheri etkileyen en yaygın kalıtsal hastalık olduğu düşünülmektedir.

Nedenler

EIF2B1, EIF2B2, EIF2B3, EIF2B4, ve EIF2B5 genlerindeki mutasyonlar beyaz cevherin kaybolduğu lökoensealopatiye neden olur.

EIF2B1, EIF2B2, EIF2B3, EIF2B4 ve EIF2B5 genleri eIF2B olarak adlandırılan proteinin beş kısmının (alt birim) üretilmesi için talimat sağlar. eIF2B proteini eIF2 proteini olarak adlandırılan diğer proteinle etkileşime girerek hücredeki genel protein üretimini (sentez) düzenlemeye yardımcı olur. eIF2 proteini, protein sentezinin başlatılmasında rol oynadığı için başlatma etkeni olarak adlandırılır. Protein sentezinin düzgün düzenlenmesi , hücrenin değişen durumlarla başa çıkması için doğru seviyedeki proteinin ulaşılabilir olmasını sağlaması hayati önem taşır. Örneğin, eğer dinlenme durumunda olduklarından daha hızlı çoğalıyorsa hücreler proteini çok daha hızlı sentezlemesi gerekir.

Mutasyonlar eIF2B proteinin üretildiği beş gende de mutasyonlar tespit edilmiştir. Buna rağmen, mutasyonların çoğu (yüzde 65 civarı) EIF2B5 geninde gerçekleşir. Bu mutasyonlar, eIF2B çeşitli şekillerde kısmi işlev kaybına yol açar. Örneğin, protein alt birimlerinin diğer alt birimler ile kompleks forma dönüşme yetisini bozabilir ya da başlatma etkenine bağlanmayı zorlaştırabilir.

eIF2B kısmi işlev kaybı vücut hücrelerinin protein sentezini düzenlemesini ve değişen durumlar ve stresler ile baş etmesini zorlaştırır. Araştırmacılar strese karşı verilen anormal cevabın beyaz cevherdeki hücreleri özellikle etkilediğini ve bunun sonucu olarak Beyaz cevherin kaybolduğu lökoensefalopatinin belirti ve semptomlarına yol açtığına inanıyor.

Kalıtım Modeli

Bu durum her hücredeki genin her iki kopyasının da mutasyonlu olduğu anlamına gelen otozomal resesif modelde kalıtılır. Otozomal çekinik hastalığı olan kişinin ebeveynlerinin ikisi de mutasyona uğramış genin bir kopyasını taşır, ama durumun belirti ve semptomlarını göstermezler.