Axenfeld-Rieger Sendromu

Tanım

Axenfeld-Rieger Sendromu, vücudun diğer kısımlarını etkileyebilmesine rağmen aslında bir göz hastalığıdır. Bu durum, gözün ön kısmındaki (ön segment adı verilen) anormalliklerle karakterizedir. Örneğin, gözün renkli kısmı (iris) ince veya bodur olabilir. İrisin, genellikle göz bebeği adı verilen ve içinden ışığın göze girdiği merkezi bir deliği vardır. Axenfeld-Rieger Sendromlu insanlar, genellikle merkez dışında bir göz bebeğine (korektopi) veya iriste birden fazla göz bebeğine (polikori) benzeyen ekstra çukurlara sahiptir.  Ayrıca bu durum, gözün net ön kaplaması olan korneada anormalliklere neden olabilir.

Etkilenen bireylerin yaklaşık yarısı, gözlerin içindeki basıncı artıran ciddi bir hastalık olan Glokom geliştirir. Axenfeld-Rieger Sendromunda glokom oluştuğunda, bebekliğin ilk evrelerinde görülebilmesine rağmen genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde gelişir. Glokom, görme kaybına veya körlüğe neden olabilir.

Axenfeld-Rieger Sendromu’nun belirti ve semptomları vücudun diğer kısımlarını da etkileyebilir. Etkilenen birçok birey, geniş aralıklı gözler (hipertolerizm); basık bir orta yüz bölgesi ile beraber geniş düz bir burun ve çıkıntılı bir alın gibi belirgin yüz özelliklerine sahiptir. Axenfeld-Rieger Sendromu aynı zamanda, alışılmadık derecede küçük dişler (mikrodonti) veya normalden daha az dişlere sahip dişler (oligodonti) gibi diş anormallikleri ile de ilgilidir. Axenfeld-Rieger Sendromlu bazı kişilerin göbek deliklerinin etrafında ekstra deri kıvrımları vardır (göbek çevresinde gereksiz deri). Sendromun daha az yaygın özellikler arasında ise kalp kusurları, penisin alt kısmındaki üretral açıklıklar (hipospadias), anüsün daralması (anal stenoz) ve hipofiz bezinin yavaş büyümesine neden olabilecek anormallikler olabilir.

Araştırmacılar, en az üç tip Axenfeld-Rieger Sendromu tanımladılar. I’den III’e kadar numaralandırılan türler, genetik nedenlerle ayırt edilir.

Sıklık

Axenfeld-Rieger Sendromu, 200.000′ de 1 kişide görülür.

Nedenler

Axenfeld-Rieger Sendromuna, bilinen en az iki gendeki PITX2 ve FOXC1‘deki mutasyonlar neden olur. PITX2 genindeki mutasyonlar, Tip-I’e neden olurken FOXC1 genindeki mutasyonlar, Tip-III’e neden olur. Tip-II ile ilişkili gen, kromozom 13 üzerinde bulunabilir ancak henüz tanımlanmamıştır. PITX2 ve FOXC1 genlerinden üretilen proteinler, transkripsiyon faktörleridir yani DNA’ya bağlandıkları ve diğer genlerin aktivitesini kontrol etmeye yardımcı oldukları anlamına gelir. Bu transkripsiyon faktörleri, doğumdan önce gelişen gözlerde ve vücudun diğer bölgelerinde aktiftir. Özellikle ön segment yapısının oluşumunda, embriyonik gelişimde önemli bir rol oynadıkları görünmektedir.

PITX2 veya FOXC1 genlerindeki mutasyonlar, normal gelişim için gerekli diğer genlerin aktivitesini bozar. Bu genlerin bozulmuş regülasyonu, gözün ön segmentinin ve vücudun diğer bölümlerinin oluşumunda sorunlara yol açar. Bu gelişimsel anormallikler, Axenfeld-Rieger Sendromu’nun karakteristik özelliklerinin temelini oluşturmaktadır. FOXC1 gen mutasyonları olan insanlarla karşılaştırıldığında, PITX2 gen mutasyonlarına sahip hastalıklı kişilerin, gözlerin dışındaki vücut kısımlarını etkileyen anormalliklere sahip olma olasılığı daha yüksektir.

Axenfeld-Rieger Sendromlu bazı insanlarda, PITX2 veya FOXC1 genlerinde mutasyon tanımlanmamıştır. Bu kişilerde, durumun nedeni bilinmemektedir. Henüz tanımlanmamış diğer genler de Axenfeld-Rieger Sendromuna neden olabilir.

Kalıtım Modeli

Axenfeld-Rieger Sendromu, otozomal baskın kalıtım modelinde kalıtılır. Yani, her hücrede değiştirilmiş genin bir kopyasının hastalığa neden olmak için yeterli olduğu anlamına gelir.

Hastalığın Diğer İsimleri

• ARS
• Axenfeld ve Rieger Anomalisi
• Axenfeld Anomalisi
• Axenfeld Sendromu
• AXRA
• AXRS
• Rieger Anomalisi
• Rieger Sendromu

Kaynak: https://medlineplus.gov/genetics/condition/axenfeld-rieger-syndrome/

Görsel Kaynak:https://www.mallon.legal/2019/09/10/alert-public-consultation-for-over-400-proposed-eu-gis/

Editör: Elif Berfin KORGAN