in

ÇalışkanÇalışkan Sevgi DoluSevgi Dolu HavalıHavalı AğlamaklıAğlamaklı ÇılgıncaÇılgınca EntellektüelEntellektüel ŞaşkınŞaşkın

Amedeo Avogadro Kimdir?

Avukatlıktan Bilime Uzanan Yolculuk…

İçindekiler

Giriş

Amedeo Avogadro
Amedeo Avogadro (1776-1856)

Amedeo Avogadro, aynı basınç ve sıcaklık altında, eşit hacimde farklı gazların eşit sayıda molekül içerdiği hipotezi ile tanınmaktadır. Hipotezi diğer bilim insanları tarafından reddedilen bu hipotez Amedeo’nun ölümünden sonra kabul edilmiş ve Avogadro Yasası ismi verilmiştir.

Avogadro aynı zamanda elementlerin atomlar yerine moleküller şeklinde olabileceğini de belirten ilk bilim insanıdır.

Avogadro’nun Hayatı

Amedeo Avogadro 9 Ağustos 1776 tarihinde İtalya’nın Torino şehrinde doğdu.  Babası Filippo, Kont ünvanına sahip bir senatör ve aynı zamanda yargıçtı. Annesi Anna Vercellone ise soylu bir kadındı. Amedeo Avogadro çok zeki bir insandı. 1796 yılında, 20 yaşında bir gençken kanon hukuku alanında doktorasını tamamlayıp kilisede avukatlık yaptı.

Aile geleneğini takip edip hukuk okumasına rağmen zaman ilerledikçe kanon hukukuna olan ilgisi azalmış ve bilimin entelektüel açıdan daha uyarıcı olduğunu fark etmiştir. Özellikle fizik ve matematiğin onu daha mantıksal olarak cezbetmesi, bu alanlarda çokça araştırma yapmasına neden oldu. Bu konuda döneminin önde gelen fizik profesörü olan Vassalli Enadi’den yardım aldı.

1803 yılında kardeşi Felice ile birlikte tuz çözeltilerinin elektriksel davranışlarını inceledikleri ilk bilimsel makalesini yayınladı. Bu son teknolojinin ürünüydü. Bundan hemen önce Avogardo’nun İtalyan arkadaşı Alessandro Volta bataryayı icat etmişti.

1806 yılında henüz 30 yaşında olan Avogadro hukuk çalışmalarından vazgeçip Torino’daki bir lisede fizik ve matematik öğretmenliği yapmaya başladı. 1809’daki Vercelli Koleji’nde kıdemli bir öğretmen oldu.

1818 yılında, 42 yaşındayken Felicita Mazze ile evlendi ve altı oğlu oldu.

1820 yılında Torino Üniversitesi’nde matematiksel fizik alanında fizik profesörü oldu fakat 1823 yılındaki siyasi kargaşalar yüzünden daha kısa sürdü.

Avogadro 1833 yılında yeniden atandı ve 1850 yılında, 74 yaşındayken emekli olup görevden ayrıldı.

Bir aristokrat olmasına rağmen Avogadro sessiz, dindar, özel bir insandı. Basit bir yaşam tarzı olan çok çalışkan bir insandı.

Avogadro’nun Bilime Katkıları

1800’lü yılların başlarında bilim insanları, günümüzde molekül ve atom olarak tanımladığımız parçacıklar hakkında fikirleri pek yoktu ve çoğunlukla bilinenler yanlıştı. Avogadro, maddenin temel parçacıklarının davranışlarını ve kimyasal bileşiklerini oluşturmak için bir araya nasıl geldiklerini öğrenmekle oldukça ilgiliydi.

Diğer iki bilim insanına ait çalışmaları inceledi.

1. John Dalton

1808 yılında tüm maddelerin atomlardan meydana geldiğini öne sürmüş olduğu atom teorisini yayınladı. Ayrıca, bir elemente ait tüm atomların aynı olduğu ve farklı elementlerin atomlarının farklı kütleye sahip olduğunu bildirdi. Dalton bu çalışması ile kimya bilimini yeni bir seviyeye getirdi ancak elementlerin bir araya gelme şekilleri ile ilgili yaptığı çalışmalarda hataları vardı. Örneğin, suyun bir hidrojen ve bir oksijen atomunun bir araya gelerek oluştuğunu düşündü ve HO olarak yazdı. Günümüzde ise suyun iki hidrojen ve bir oksijen atomundan oluştuğunu ve H2O olarak yazıldığını biliyoruz.

2. Joseph Gay- Lussac

1809 yılında Avogardo, Fransız Fizik Dergisi Journal de Physique’de makalesi yayınlandı. Gay- Lussac’ın gaz reaksiyonları gözlemleri için en iyi anlatımın, aynı sıcaklık ve basınç altında tüm gazların eşit hacimli eşit miktarda molekül içerdiğini söyledi. Bu teoriye artık Avogadro sayısı denmekteydi ve Vercelli Koleji’nde fizik öğretmeni olarak çalışırken yayınlandı.

Avogadro; iki litre hidrojen gazının sadece iki litre gazlı su oluşturmada bir litre oksijen gazı ile reaksiyona girmesinin nedeni, mevcut parçacıkların sayısı azaldığı için hacminin azalması olarak açıkladı. Bu sebeple reaksiyon aşağıdaki gibi olmalıdır.

2H2 (gaz) + O2 (gaz) = 2H2O (gaz)  

Bu reaksiyonda iki hidrojen ve bir oksijen olmak üzere üç parçacığın bir araya gelerek su molekülünü oluşturur veya 200 parçacık hidrojen 100 parçacık oksijen ile veya 2 milyon hidrojen ile 1 milyon… vb. gözlenebilen etki reaksiyonlarından sonra, hidrojen ve oksijen gazlarının tamamı H haline geldiğinde oksijen gazlarının O gaz hacmi başlangıç hacminin üçte ikisine düşer.

Bu gözlemlerinin sonucunda Avogadro, tek tek atomlar yerine moleküller şeklinde var olabileceklerini fark etmiş ilk bilim insanı oldu. Örneğin, etrafımızda oksijenin, iki oksijen atomunun birbirine bağlı olduğu bir molekülün varlığını fark etti.

Dalton gibi bilim insanları, sadece bileşiklerin molekül oluşturabileceğini ve tüm elementlerin tek atom olarak var olduğuna inanıyordu.

Avogadro, elementlerin ayrı ayrı atomların bir araya geldiği moleküller şeklinde var olabileceğini fark etti.

  • 1815 yılında Avogadro Journal de Physique‘de atom kütlelerini, bileşik ve gaz yoğunluklarını tartışan başka bir makale daha yayınladı.
  • 1821 yılında Torino Üniversitesi’nde matematiksel fizik profesörü olan Avogadro, atom kütlelerine ve birleştikleri oranlara bakan başka bir makale daha yayınladı.
  • 1837- 1841 yılları arasında Avogadro, maddenin fiziğine daha ayrıntılı olarak bakan dört ağır cilt yayınladı.

Avogadro’nun bulguları, Stanislao Cannizarro 1860 yılında Avogadro’nun ölümünden dört yıl sonra, Karlshure Konferansı’nda sunulana dek göz ardı edilmişti. Bu konferansa molekül, atom ve kütleler hakkında var olan bilimsel karışıklıkları gidermek için çağırılmıştı.

Cannizarro’nun çalışmasını sunmasının ardından tüm bilim insanları onunla aynı fikri savunmuyordu. Avogadro’nun hipotezinin daha çok kabul görmesinin ve Avogadro Yasası olarak görülmesinden hemen önce Cannizarro’nun güçlü savunuculuğu on yıl daha geç oldu.

Günümüzde Avogadro, atomik moleküler kimya biliminin kurucusu olarak görülmektedir.

Avogadro’nun Hipotezi On Yıllarca Neden Reddedildi?

Avogadro’nun çalışmasının yayınlandığı yıllarda kabul görmemesinin birkaç nedeni vardı;

  1. Çalışmalarını, sadece birkaç kişi tarafından okunan Journal de Physique’de yayınladı.
  2. John Dalton ve Jöns Jacob Berzelius gibi zamanında daha iyi tanınmış olan bilim insanlarının teorileri, Avogadro’nun çalışmalarına katılmadılar.
  3. İtalya -Leonardo da Vinci ve Galileo’nun ülkesi- artık büyük bilimsel çalışmaların yapıldığı bir ülke olarak görülmüyordu. Bunu birkaç yıl önce fark eden Avogadro’nun vatandaşı Alessandro Volta, kendisini ve çalışmalarını diğer ülkelerdeki bilim insanlarına tanıtmak için İtalya’dan ayrıldı. Avogadro İtalya’da kaldı ve Volta’nın yaptığı gibi boşluğu doldurmaya yardımcı olmak için yabancı bilim insanlarıyla kişisel temas kurmadı.

Bilimi, gerçeğin hızlı bir şekilde ortaya çıkacağı asil bir çaba gibi sevsek de, durum her zaman böyle olmayabilir. Bilim insanları, bizler gibi inatçı olabilirler. Tartışmalı yeni bir bilimsel teoriniz varsa ve tam olarak herkes tarafından tanınmıyorsanız, kişisel temas bazı zamanlar bilimsel bir makale kadar hatta daha da fazlasını başarabilir gibi görünür.

Avogadro Sabiti

Avogadro sabiti kimyadaki en önemli sayılardan biridir. Avogadro sabitinin değeri 6,02214129×1023 ‘dir. Avogadro bu sayıyı hesaplayarak değil mantıksal hipotezinden ve çalışmalarından kaynaklanmaktadır.

Avogadro sabiti, herhangi bir maddenin bir molündeki parçacıkların sayısına denktir. Örneğin 12 gram karbon aslında 6,02214129×1023 karbon atomu içermektedir.

Avogadro’nun sabiti çok büyük bir sayıdır. Saniyede bir milyon dolar biriktirebilseydik eğer, 6,02214129×1023 dolar tasarruf etmeniz evrenin var olduğuna inanılan olandan uzun sürerdi. Tüm bunlar, az sayıda madde yapmanın çok fazla atom gerektirdiğini gösterir!

Vefatı

Amedeo Avogadro, 9 Temmuz 1856 yılında henüz 79 yaşındayken vefat etti. Quaregna mezarlığına defnedildi.

Kaynak: https://www.famousscientists.org/amedeo-avogadro/

Görsel Kaynaklar:

  1. https://i.ytimg.com/vi/k0yXRRNJDvo/maxresdefault.jpg
  2. https://www.famousscientists.org/fs/wp-content/uploads/2014/12/amedeo-avogadro.png

Editör: Meryem GÖKOĞLU

Ne düşünüyorsunuz?

7 Points
+ Oy - Oy

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir