Alkol Bağımlılığı

İçindekiler

Tanım

Alkol bağımlılığı, bir bireyin sık alkol kullanımına bağlı olarak oluşan kötü rahatsızlıkları ve sorunları olduğunda koyulan tanıdır. Alkol bağımlılığı, sağlığı, sosyal hayatı ve ekonomiyi kötü etkileyerek nedensiz saldırganlık, korumasız cinsel ilişki veya alkollü araba kullanmak gibi düşüncesiz, yanlış kararlar almaya ve sonucunda alkol kullanan bireyler ile çevrelerindeki insanları tehlikeye atabilir.

Alkol kullanım bozukluğu içme ile alakalı sorunları tanımlayan yaygın olarak kullanılan birkaç terimi kapsayan geniş bir teşhistir. Bu tanı alkol bağımlılığı olarak da isimlendirilen, başladıktan sonra kullanımını bırakılamayan ve alkol kullanımı engellenemeyen güçlü bir istek özellik edinen uzun zamanlı (kronik) bir durum olan alkolizmi de içerir. Alkolizme ilave olarak alkol kullanım bozukluğu, alkol bağımlılığı durumunun dışında gelişen alkolün kötüye kullanım problemini de içerir.

Alkolün sürekli ve aşırı kullanımı, beynin kimyasını değiştirerek dayanıklılığa yol açar. Bu durum, alkolden elde edilen aynı etkinin tekrar kazanılması için alınan alkol miktarının zamanla arttırılması anlamına gelir. Uzun zamanlı aşırı alkol kullanımı, bağımlılık yapabilir ve alkol kullanımı bırakıldığında uyku problemi, asabilik, gerginlik, zayıflık, huzursuzluk, baş ağrısı, bulantı, terleme, endişe gibi fiziksel ve psikolojik belirtiler gösterirler. Ağır vakalarda, tahrik olma, ateş, kriz geçirme ve sanı belirtileri görülebilir. Bu tarz ciddi alkol bırakma belirtilerine ‘’deliryum tremens’’ denir.

Sıklıkla veya kısa süreli aralıkla yoğun alkol tüketimi ile meydana gelen ağır içicilik, hayatı tehdit eden dozlarda alkol zehirlenmesine yol açabilir. Alkol zehirlenmesi, alkolün kısa bir zaman aralığında çok fazla tüketilmesi ile meydana gelir ve nefes alma, nabzın hızlanması, vücut sıcaklığı ve öğürme refleksinin bozulması gibi problemlere sebep olur. İşaret ve belirtileri arasında istifra etme, boğulmak, kafa karışıklığı, düzensiz nefes alma, soluk ten rengi, kriz geçirme, düşük vücut ısısı, keton olarak adlandırılan zehirli maddenin kanda görülmesi (alkolik ketoasidoz) ve bilinç kaybı bulunur. Alkol zehirlenmesi acilen tedavi edilmez ise, komaya, beyin hasarına ve ölüme sebep olabilir.

Kronik ağır alkol bağımlılığı, organları ve vücudun sistemlerini etkileyen uzun dönemli sıkıntılara neden olabilir. Bu sağlık sorunları arasında geri dönüşü olmayan karaciğer hastalığı (siroz), pankreasta iltihaplanma (pankreatit), beyinde işlev bozukluğu (enfesolopati), sinir sistemi hasarları (nöropati), yüksek kan basıncı (hipertansiyon), felç, kalp kaslarında zayıflama (kardiyomiyopati), düzensiz kalp atışı (aritmi) ve bağışıklık sistemi sorunları vardır. Uzun süreli alkol kullanımı, ağız, boğaz, yemek borusu, karaciğer ve göğüs başta olmak üzere tüm vücutta kanser riskini arttırır. Hamile kadınlarda alkol kullanımı, etkilenen çocukta yaşam süresi boyunca fiziksel ve davranışsal sorunlara yol açabilen doğum kusurlarına ve fetal alkol sendromuna sebep olabilir.

Sıklık

Alkol bağımlılığı, oldukça sıradan bir durumdur. 2015 Ulusal Uyuşturucu Kullanımı ve Sağlık Araştırması anketine göre, %8’i yetişkin erkek, %4’ü yetişkin kadın, %2.5’u 12-17 yaşları arasında çocuklar olmak üzere, 16 milyon Amerika Birleşik Devletleri vatandaşı alkol bağımlısıdır. Sağlık uzmanları tarafından, toplamda yaklaşık 38 milyon insanın, haftalık olarak yüksek oranda alkol kullandıkları, aşırı içtikleri kabul edilir. Buna 21 yaş altındaki bireyler ve hamile kadınlar da dahildir.

Alkol bağımlılığı tanısı olsun veya olmasın, aşırı kullanım ABD’de her yıl yaklaşık olarak 88.000 önlenebilir ölüme yol açar ve ölümlerin neredeyse üçte biri araba kazalarından kaynaklanır. Bu nedenle ABD’de ölüm nedenleri sıralamasında alkol, tütün kullanımı ve kötü beslenmeyle/fiziksel hareketsizlikten sonra üçüncü sırada gelir.

Nedenler

Alkol bağımlılığının nedenleri karmaşıktır. Bu durum çevrenin, genetiğin, yaşam şeklinin ve bazı belirlenemeyen etkenlerin birleşimi ile ortaya çıkabilir.

Vücuttaki alkol metabolizmasına, yani alkol yıkımına, etki eden genlerdeki mutasyonlar, alkol bağımlılığı riskini arttırabilen veya azaltabilen etkenler olarak incelenmiş ve kesinleştirilmiştir. Alkol içerken cildin kızarması, bulantı, baş ağrısı ve hızlı kalp atışı ile sonuçlanan genetik değişiklikler, kullanıcıyı, bir daha alkol almaktan vazgeçirir ve bu sayede alkol bağımlılığı riskini azaltır. Asyalı veya Yahudi kökenli insanlar gibi bu tür mutasyonlara yatkın olan toplumlar, alkol bağımlılığına diğer toplumlardan daha az eğilimlidir.

Alkol bağımlılığı riski ayrıca sinir sisteminin işlevi ile ilgili genlerdeki mutasyonlar ile de alakalıdır. Bu genlerden bazıları, nörotransmitter olarak isimlendirilen kimyasalların ve algılayıcıların, sinyalleri bir sinir hücresinden diğer sinir hücresine naklettiği çeşitli yolaklarda kendini gösterir. Genlerdeki birkaç mutasyonun alkol bağımlılığı ile ilişkilendirilmiş olmasına rağmen, bu mutasyonların, sinir sisteminin alkole verdiği tepkiyi nasıl etkilediği kesin olarak bilinmemektedir.

Alkol bağımlılığında, genetik ile alakası olmayan etmenler de önemli bir rol oynar. Depresyon ve zorla gerçekleştirilen davranışlar veya kendine güvensizlik gibi psikolojik sorunlar, alkol bağımlılığı riskini arttırır. Stres, sıklıkla yoğun alkol kullanılan ortamlarda bulunmak ve alkole kolay erişim, bağımlılık riskini arttırır.

Alkol bağımlılığı ile ilişkili bazı genler: COMT, OPRM1, SLC6A3.

Kalıtım Modeli

Ailede bireylerin bağımlılık geçmişi olsa bile alkol bağımlılığının kesin bir kalıtım karakteri yoktur. Alkol bağımlısı olan insanların çocuklarında, alkol probleminin ortaya çıkma olasılığı, diğer yerel insanlardan 2 ila 6 kat daha fazladır. Bu yükselen risk, kısmen paylaşılan genetik etmenlerden kaynaklanmaktadır, fakat çevre, yaşam tarzı ve aile bireyleri tarafından paylaşılan diğer genetik olmayan etmenlerin de katkısı bulunur.